Administracja Donalda Trumpa próbuje prowadzić ofensywną politykę handlową, ale to Chiny przejęły inicjatywę. Ograniczenia w eksporcie metali ziem rzadkich okazały się skuteczniejszą bronią niż amerykańskie taryfy.
Groźby Trumpa, twarda odpowiedź Pekinu
Na początku lipca mija termin negocjacji umów handlowych USA z kluczowymi partnerami, które pozwalają uniknąć tzw. ceł wzajemnych – ogłoszonych 2 kwietnia i zawieszonych 9 kwietnia na 90 dni. Choć w kwietniu 2025 r. amerykański deficyt handlowy zmalał rok do roku o 14 proc., to w okresie styczeń–kwiecień wzrósł aż o 45 proc., głównie z powodu wcześniejszego wzrostu importu.
Cła na towary z Chin sięgają już 51 proc., a na stal i aluminium – 50 proc. Zwiększyły się również wpływy budżetowe z ceł – o 30 mld dolarów (czyli 61 proc.) w stosunku do poprzedniego roku budżetowego. Jednocześnie prognozy OECD wskazują na spowolnienie wzrostu PKB USA z 2,8 proc. w 2024 r. do 1,6 proc. w 2025 r., przy inflacji sięgającej 4 proc. do końca roku.
Metale ziem rzadkich – najpotężniejsza broń Chin
W odpowiedzi na amerykańskie cła Pekin zdecydował się ograniczyć eksport metali ziem rzadkich (REE), kluczowych m.in. dla przemysłu zbrojeniowego, elektromobilności i OZE. Wprowadzono obowiązek uzyskiwania specjalnych pozwoleń eksportowych, co w praktyce niemal sparaliżowało handel REE.
Chiny są światowym potentatem w produkcji magnesów trwałych – odpowiadają za 92 proc. światowej podaży. Magnesy te zawierają m.in. neodym, prazeodym, dysproz i terb. Po wyczerpaniu zapasów wielu amerykańskich producentów – w tym motoryzacyjnych – zaczęło rozważać relokację produkcji do Chin lub eksport półproduktów do montażu na miejscu. Część firm, jak Ford, tymczasowo wstrzymała produkcję.
„Zawieszenie broni” i niepewne porozumienie
To właśnie niedobory REE skłoniły USA do podjęcia rozmów z Chinami w Genewie 12 maja. Uzgodniono 90-dniowe „zawieszenie broni”, ale szybko pojawiły się wzajemne oskarżenia: USA zarzuciły Chinom opóźnianie licencji eksportowych, a Pekin krytykował amerykańskie ograniczenia wobec chińskich studentów i eksportu zaawansowanych technologii.
Choć prezydent Trump ogłosił sukces po kolejnych rozmowach w Londynie (10–12 czerwca), to szczegóły nie zostały ujawnione. Wiadomo jedynie, że Chiny zgodziły się na półroczne „okno liberalizacyjne” eksportu REE, pod warunkiem wycofania szeregu restrykcji przez USA. Część z nich – np. zakaz eksportu silników odrzutowych czy etanu – uznawana była dotąd przez USA za nienegocjowalną.
Trump szuka nowej ofiary? UE na celowniku
Wobec twardej postawy Pekinu, administracja Trumpa może szukać sukcesu gdzie indziej. Niewykluczone, że celem kolejnej eskalacji będą państwa UE – w maju Trump sugerował nawet wprowadzenie 50-procentowych ceł na unijny eksport. Z kolei sekretarz skarbu Scott Bessent sugerował wydłużenie negocjacji z częścią partnerów o kolejne 90 dni.
Obecnie niemal cały import do USA objęty jest uniwersalną stawką celną 10 proc., sektory motoryzacyjny – 25 proc., a stal i aluminium – 50 proc. Wszystko wskazuje na to, że ostateczny kształt polityki handlowej Trumpa kształtują naciski amerykańskiego biznesu, dla którego Chin nie da się po prostu zastąpić.
Z tego artykułu dowiedziałeś się:
- Dlaczego Donald Trump grozi nowymi cłami, mimo trudności w handlu z Chinami
- Jakie skutki przyniosły ograniczenia Chin w eksporcie metali ziem rzadkich (REE)
- Co ustalono w negocjacjach USA–Chiny w Genewie i Londynie
- Dlaczego amerykański biznes naciska na łagodzenie kursu wobec Pekinu
Tomasz Wypych
na zdjęciu: prezydent Chin Xi Jinping na konferencji w Astanie. fot. PAP/EPA/KAZAKHSTAN'S PRESIDENTIAL PRESS OFFICE HANDOUT
Inne tematy w dziale Polityka
