Tyle kosztuje dodatkowy rok życia w Polsce. Wyliczyli kwotę mimo dylematu etycznego

Niewiele osób o tym wie, ale takie wyliczenia dokonywane są regularnie, wszystko po to by wiadomo było do jakiej kwoty opłaca się leczyć chorych. Brzmi brutalnie, ale medycyna to nie tylko wiedza i ludzie, ale również pieniądze. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) opublikowała komunikat w sprawie wysokości progu kosztu uzyskania dodatkowego roku życia, czyli tzw. QALY.  

Zobacz takżeNie ma żadnego planu pokojowego? Zwroty akcji w USA

Jak wylicza się wartość dodatkowego roku życia?

Nazwa jest skrótem od quality-adjusted life year) i oznacza wskaźnik stanu zdrowia osoby lub grupy, wyrażający długość życia skorygowaną o jego jakość. Metoda ta stanowi jeden ze sposobów szacowania użyteczności procedur opieki zdrowotnej i systemu ochrony zdrowia. QALY opiera się na liczbie lat życia po zastosowaniu konkretnej procedury medycznej oraz na jakości tych lat życia (na skali 0–1). Wynik jest uzyskiwany poprzez pomnożenie obu współczynników. Pierwsza zmienna oznacza liczbę lat, które pacjent przeżyje po danej procedurze, np. jeśli będzie to 7 lat, to współczynnik ten wyniesie 7.

Druga zmienna oznacza subiektywne odczucie satysfakcji z życia w skali od 0 (śmierć) do 1 (pełne zdrowie). Uwzględnia ona w sposób status zdrowotny, psychospołeczny oraz socjologiczny badanej osoby. Uzyskuje się ją, pytając pacjenta, na ile lat życia w pełnym zdrowiu zamieniłby 10 lat życia przy obecnym stanie zdrowia.

Przykładowo, jeśli osoba sparaliżowana wolałaby żyć 1 rok w całkowitym zdrowiu (zamiast 10 lat przy obecnym stanie zdrowia) to stan zdrowia ma dla niej wartość 0,1. Wydłużenie życia chorego o 6 lat przy jego wartości 0,3 daje zysk 1,8 QALY (6 × 0,3). Warto zauważyć, że wydłużając życie o mniejszą liczbę lat, ale za to bardziej poprawiając jego jakość można uzyskać wyższy wskaźnik QALY. Jest to sposób umożliwiający porównywanie różnych procedur medycznych. 

Jakość życia nad długością 

Stosowanie współczynnika od lat wzbudza kontrowersje, a sama ocena trafności wskaźnika QALY jest zdaniem wielu ekspertów dyskusyjna. Część z nich ma wątpliwości, czy etyczne jest przekładanie jakości życia nad jego długość. Analiza użyteczności życia powinna być interpretowana ostrożnie, choćby z powodu zmienności wyników u tego samego chorego w obrębie czasu. Ponadto w ankietach, które często są wykorzystywane do ustalania jakości życia przy danym schorzeniu, wyłącznie osoby zdrowe przekładają jakość życia nad czas jego trwania. Krytycy twierdzą, że QALY zbyt upraszcza sposób, w jaki prawdziwi pacjenci oceniają ryzyko i wyniki , a jego stosowanie może ograniczać pacjentom niepełnosprawnym dostęp do leczenia. Niemniej współczynnik stosowany jest na całym świecie.  

Zobacz takżeNowa funkcja X. Polacy sprawdzają lokalizacje popularnych kont

Kwota dodatkowego roku życia 

Ile zatem „kosztuje” dodatkowy rok życia w Polsce? Zgodnie z najnowszym obwieszczeniem GUS, wartość produktu krajowego brutto na jednego mieszkańca w dniu 30 października 20250 roku wyniosła 81 607 zł, co oznacza, że próg kosztu QALY został ustalony na 244 821 zł. Nowa kwota ma być punktem odniesienia w analizach ekonomicznych dotyczących refundacji technologii medycznych w Polsce.

Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji poinformował o aktualnej wysokości progu kosztu uzyskania dodatkowego roku życia skorygowanego o jakość (QALY). Jak wynika z komunikatu, zgodnie z ustawą o refundacji leków, środki przeznaczone na ocenę efektywności technologii medycznych powinny być obliczane na podstawie trzykrotności produktu krajowego brutto (PKB) na jednego mieszkańca, czyli 3 x 81 607 zł. Nowa kwota obowiązuje do czasu ogłoszenia kolejnego obwieszczenia Prezesa GUS.

Wartość 244 821 zł powinna być stosowana w analizach ekonomicznych jako punkt odniesienia przy ocenie kosztów uzyskania dodatkowego roku życia skorygowanego o jakość. Dotyczy to szczególnie sytuacji, gdy wnioskowana technologia medyczna zastępuje inne technologie opcjonalne, w tym refundowane. Inaczej mówiąc QALY to maksymalna wartość, jaką państwo chce zapłacić za uzyskanie jednego dodatkowego roku życia w dobrym zdrowiu.  

Zobacz takżeCzeka nas podwyżka rachunków za prąd. Wzrosną nawet o połowę

Z artykułu dowiesz się, że: 

• QALY to wskaźnik łączący długość życia z jego jakością, mierzony w skali 0–1
• Nowy próg kosztu dodatkowego roku życia ustalono na 244 821 zł na podstawie PKB na mieszkańca
• Wskaźnik decyduje o opłacalności refundacji leków i technologii medycznych
• Krytycy QALY ostrzegają, że metoda może dyskryminować osoby przewlekle chore lub niepełnosprawne 

Fot. zdj. ilustracyjne/Unsplash

Tomasz Wypych