W ciągu długiej historii opracowano niezwykle pomysłowe metody pogrzebów zmarłych i budowania skomplikowanych miejsc pochówku. Jednak spośród mnóstwa eksplorowanych przez badaczy zwyczajów pogrzebowych najbardziej urzekająca jest niewątpliwie praktyka „wiszących trumien” obserwowana w Azji.
Starożytne, niedostępne trumny zawieszone na zboczu klifu są tajemniczą praktyką pogrzebową, która wciąż budzi zainteresowanie.
Zwrócone w stronę rzek, mórz i gór starożytni Chińczycy umieszczali trumny zawierające zabalsamowane ciała na stromych klifach, w jaskiniach lub w wysokich szczelinach: nazywa się to pochówkiem w „wiszącej trumny”. Jest to zwyczaj szeroko rozpowszechniony w dorzeczu rzeki Jangcy i południowych regionach Chin, a także w innych częściach Azji Południowo-Wschodniej i wysp Pacyfiku.
Jest to wyjątkowy zwyczaj pochówku starożytnych Chińczyków, pierwotnie popularny na terenach zamieszkałych przez starożytny lud Yue na terenie dzisiejszych południowych Chin.
(Obecnie nazwę Yue stosuje się głównie w odniesieniu do ludności zamieszkującej południowe Chiny i mówiącej dialektem kantońskim.)
Wiszące pochówki nazywane są także „pochówkami trumiennymi w klifach”, „pochówkami w jaskiniach klifowych” w zależności od ich specyfiki. Ich główną cechą jest umieszczanie obiektów grobowych, takich jak trumny w kształcie łodzi, trumny drewniane i dzbany ceramiczne na klifach rzecznych. Niektóre opierają się na palach wbitych w skałę, inne umieszcza się w wysokich szczelinach, a jeszcze inne pozostają w naturalnych lub sztucznych jaskiniach.
W regionie obejmujący chińskie prowincje Fujian, Jiangxi, Zhejiang, Guangdong, Guangxi, Syczuan, Guizhou, Yunnan oraz na Tajwanie odbywały się te pochówki.
Od dynastii Shang i Zhou (II–I tysiąclecie p.n.e.) oraz do następnych Ming i Qing (XIV–XX w.), regiony te były zamieszkiwane w południowo-zachodnich regionach przez grupę etniczną Miao i Buyei, które celebrowały niniejszy rytuał żałobny.
Uważa się, że to miejsce jest kolebką zwyczaju wieszania trumien na skałach.
Góra Wuyi, położona w północnych górach Fujian, słynie ze szmaragdowo zielonych wód, ceglastych gór, dziwnych szczytów i skał o niepowtarzalnych kształtach. Schodząc w dół rzeki Jiuqu, na ponad stumetrowych klifach można zobaczyć wiele tajemniczych jaskiń i trumien w kształcie łodzi. Najwcześniejsze wzmianki o trumnach na górze Wuyi pochodzą z czasów dynastii południowej (420–589 ne). Zapisy podają, że „w Ji'an znajduje się góra zwana Wuyi, gdzie znajdują się grobowce Nieśmiertelnych ze Strumienia”, na której „tysiące trumien wisi w połowie wysokości na klifach”.
Słynny neokonfucjański uczony Zhu Xi (1130 – 1200) powiedział:
W Chong'an znajduje się góra zwana Wuyi, o której mówi się, że jest siedzibą bogów. Szczyty i wąwozy są wspaniałe i majestatyczne, a czysty strumień wije się w dziewięciu meandrach. Na stromych klifach po obu stronach, gdzie człowiek nie może pozostawić śladów, w szczeliny skały wbijane są suche drewniane paliki, na których podpierane są trumny w kształcie łódek. Pozostałości trumien i ceramiki na zewnątrz są nadal nienaruszone.
Na podstawie aktualnych ustaleń, w tym porównaniu rodzajów tkanin jedwabnych i bawełnianych znajdujących się wewnątrz trumien, a także odłamków ceramiki odkrytych w pobliżu, wywnioskowano, że trumny znalezione w regionie pasma górskiego Wuyi są bardzo stare. Niektóre pochodzą z II-go tysiąclecia p.n.e. , od końca dynastii Shang do późnego okresu zachodniej dynastii Zhou (VIII wiek p.n.e.)!
Trumna w kształcie łodzi wydobyta z jaskini Baiyan w północno-zachodniej części obszaru turystycznego Gór Wuyi jest przechowywana w Muzeum Fujian. Mierzy około 489 centymetrów długości, 55 centymetrów szerokości i 73 centymetry wysokości. Umieszczona na wysokości 51 metrów nad ziemią w jaskini klifowej, wymagała użycia ręcznych wciągarek przez zespół archeologiczny w celu jej opuszczenia w 1973 roku.
Trumna ma kształt łódki z wrzecionowatym dnem i składa się z dwóch powiązanych ze sobą części. Ten typ trumny odzwierciedla styl życia ówczesnych ludzi, którzy żyli i umierali w pobliżu rzek i gór, zawsze podróżując łodzią. Z identyfikacji kości wynika, że w trumnie spoczywa mężczyzna w wieku od 55 do 60 lat, mierzący około 1,65 m, należący do typu mongoloidalnego. Wewnątrz archeolodzy odkryli także drewnianą tacę w kształcie żółwia, umieszczoną na piersi zmarłego. Żółw to pospolite zwierzę, które ze względu na swoją długowieczność często kojarzono z długowiecznością i dobrobytem.
Bez nowoczesnego sprzętu mechanicznego wiszące trumny zawieszano na wysokości kilkudziesięciu, a nawet setek metrów. To jedna z tajemnic tej praktyki. Ponad trzy tysiące lat temu, przy ówczesnym poziomie technicznym, umieszczanie tak dużych i ciężkich trumien na stromych zboczach było niezwykle trudne.
W Chinach uważa się, że trumny zostały wykonane przez tajemniczy lud Bo, starożytny, wymarły lud, który żył na pograniczu chińskich prowincji Syczuanu i Yunnanu, a ich kultura pojawiła się mniej więcej w tym samym czasie co trumny.
Najstarsze dowody wieszania trumien w Chinach pochodzą ze starożytnych zapisów dotyczących tej praktyki w prowincji Fujian sprzed ponad 3000 lat. Stamtąd praktyka rozprzestrzeniła się na inne obszary południowych Chin, przede wszystkim na prowincje Hubei, Syczuan i Yunnan.
Istnieją różne teorie wyjaśniające, dlaczego Bo zdecydowali się umieszczać swoich zmarłych z dala od głównych pomieszczeń mieszkalnych, wysoko, wzdłuż stromych klifów zwróconych w stronę wody. Wszystkie odnoszą się do duchowych wierzeń starożytnych ludzi.
Wysuwa się hipoteza:
• być może poziom wody był wówczas wyższy, co pozwalało na umieszczanie trumien w kształcie łodzi bezpośrednio w jaskiniach lub budowanie ziemnych platform, drewnianych ram lub kładek dla pieszych prowadzących do wejścia do jaskini i umieszczanie tam zwłok.
Hipoteza ta została jednak wykluczona. Najbardziej prawdopodobną metodą było podniesienie trumny za pomocą lin. Na wydobytej trumnie znaleziono ślady lin. Przeprowadzono również eksperymenty na miejscu, aby zweryfikować tę hipotezę. Biorąc pod uwagę niski poziom techniczny i brak narzędzi takich jak koła pasowe i koła zębate, było to oczywiście bardzo trudne.
Jak ten zwyczaj rozprzestrzenił się w Azji Południowo-Wschodniej i na wyspach Pacyfiku?
W czasach starożytnych i przed chińską dynastią Han (206 p.n.e. - 220 n.e.) większy region południowych Chin zamieszkiwali Yue oraz inne grupy etniczne. Wraz z podbojami regionów centralnych duża część Yue została zintegrowana z narodem chińskim. Inne zaś grupy etniczne przeniosły się na południe i na bardziej odległe wyspy. Zdecydowali się oni osiedlić w miejscach podobnych do ich pierwotnego środowiska życia, zachowując przy tym swoje zwyczaje kulturowe i pogrzebowe.
Trumny znajdują się na klifach w trzech różnych pozycjach: przyczepione do drewnianych belek wystających z pionowych ścian skalnych, umieszczone w jaskiniach lub naturalnych szczelinach oraz spoczywające na półkach skalnych wzdłuż górzystych ścian. Trumny te znajdują się na różnych wysokościach, od około 30 m do ponad 400 m nad ziemią. Łączna waga zwłok i trumny może z łatwością osiągnąć kilkadziesiąt kilogramów. Dlatego w jaki sposób umieszczano trumny w tak trudne miejsca i na tak trudne wysokości, od lat budzi kontrowersje.
Pod koniec dynastii Ming praktyka ta zanikła dość szybko, gdy lud Bo wymarł około 400 lat temu. Istnieją przesłanki, że Ming dokonali masakry Bo. Jednak dokładne pochodzenie Bo i to, co się z nimi stało, jest nadal przedmiotem dyskusji.
Splądrowano i naruszono wiele łatwo dostępnych trumien. Jednak w jaskiniach i szczelinach nadal znajduje się wiele trumien, które jak się uważa zawierają znaczne bogactwa. Na szczęście ci, którzy leżą w trumnach znajdujących się w trudno dostępnych i niebezpiecznych miejscach spoczywają w spokoju.
