Tak się złożyło, że musiałem na trochę oderwać się od algebr by coś naskrobać na temat fizyki i umysłu – bowiem niewykluczone, że wybiorę się w lipcu do Paryża na spotkanie parapsychologów i coś jako fizyk może i będę chciał powiedzieć. Czy parapsychologowie zechcą tego posłuchać? - trudno mi zgadnąć. Ciężko mi to odłożenie na bok Bourbakiego idzie, wolę matematykę od opowiadania o takich czy innych ideach. Niemniej płodozmian jest nawet zalecany, więc powiedziałem sobie: „Nie leń się, ruszaj”. I ruszyłem. Zacząłem od czytania. Zabrałem się za nową książkę Deana Radina „Real Magic”.
Dean Radin jest fizyce przyjazny i gdy z nim wymieniałem korespondencję – był niezwykle miły. Real Magic jest o tym: „Ancient wisdom, modern science, and a guide to the secret power of the universe”. Tytuł wyraźnie dobrany tak, by książka się sprzedawała. Otworzyłem na przedostatnim rozdziale: „Toward a science of magic” - Ku nauce o magii. To mnie najbardziej interesuje. Zaczyna się od cytatu z Maksa Plancka:
Chapter 8
TOWARD A SCIENCE OF MAGIC
I regard consciousness as fundamental. I regard matter
as derivative from consciousness. We cannot get behind
consciousness. Everything that we talk about, everything
that we regard as existing, postulates consciousness.
-NOBEL LAUREATE PHYSICIST MAX PLANCK,
father of quantum theory
Uważam świadomość za podstawę wszystkiego.
Uważam materię za p[ochodną świadomosći.
Nie możemy poza nią wyjść.
Wszystko o czym mówimy, wszystko co uważamy za istniejące, postuluje świadomość.
Laureat Nobal z Fizyki Max Planck
ojciec teorii kwantów
No, zaciekawiło mnie to. Skąd ten cytat? Czy Planck naprawdę tak powiedział? W jakim kontekście?
Zaglądam do Wiki.
Ktoś tam sugeruje, by ten cytat usunąć, bowiem Planck nic takiego nie powiedział. Ktoś inny jednak znajduje, że faktycznie powiedział mniej więcej tak dziennikarzowi w wywiadzie w roku 1931. Dziennikarz pyta:
„Czy sądzi Pan, że świadomość można wyjaśnić poprzez odwołanie się do materii i do rządzących nią praw?”
Na co Planck bez chwili wahania odpowiada – jak wyżej.
Czy słoń ma świadomość?
Planck wprowadził do fizyki kwant działania. I od tego cała mechanika kwantowa się zaczęła. I od razu jakoś powiązana została ze świadomości, jest to bowiem nie tyle teoria zjawisk, które „zachodzą niezależnie od obserwatora”, ile teoria „obserwacji” - tego co można i tego co nie można (zasada nieoznaczoności Heisenberga). Tak było w latach trzydziestych, i dzisiaj wcale nie jest lepiej.
Dwie rzeczy jednak w tej wypowiedzi Plancka mnie uderzają. Pierwsza, że używa on zwrotu „świadomość” tak jakby było wiadomo o co idzie. Tymczasem Radin słusznie cytuje filozofa Jerry Fodora, który napisał był:
„Nikt nie ma zielonego pojęcia o tym jak cokolwiek materialnego mogło by być świadome. I nikt nie ma też zielonego pojęcia o tym co by to znaczyło mieć jakieś pojęcie o tym co to znaczy być świadomym.”
Spodobało mi się. Spodobało mi się też, że dziennikarz tak jakby nigdy nic pyta czy świadomość można wyjaśnić prawami przyrody, nie zająknąwszy się przy tym tym, nie zadając sobie pytania:
„Czy można jakoś wyjaśnić prawa przyrody?”
