Do tradycji treści ostrych kłótni na salonie 24. jest - poza polityką - zagadnienie relacji między teologią/wiarą, a nauką.Ładunek emocji w tych sporach i awanturach jest tak wielki ,że następuje całkowie zafałszowanie tego zagadnienia ,przez dominację jednej tezy: istnieje nieusuwalny konflikt między teologią/wiarą, a nauką.
Jak wygląda ta teza i czym pachnie,ze stanowiska metodologii nauk proponuję sprawdzić podczas lektury ksiązki,która właśnie ukazała się [1].Autorem jest Dominique Lambert,profesor fizyki teoretycznej i filozofii nauki na uniwersytecie w Namur (Belgia) .
foto: Profesor Dominique Lambert, University of Namur
D.Lambert zasłynął obszernymi badaniami historycznymi twórczości naukowej wybitnego fizyka i kosmologa księdza profesora Georges Lemaître'a, autora hipotezy Wielkiego Wybuchu, oraz autora hipotezy rozszerzania się czasoprzestrzeni wszechświata. G.Lemaître,to znana i wpływowa postać światowej nauki w pierwszej połowie XX wieku.Był powszechnie ceniony i poważany,współpracował z najwybtniejszymi astronomami i fizykami-relatywistami świata, przyjaźnił się z Albertem Einsteinem, Aleksandrem Friedmannem,Piotrem Kapicą.
D.Lambert na podstawie nieznanych wcześniej dokumentów źródłowych opublikował w 1999 r. "La Vie et l'Oeuvre de Georges Lemaître",wspaniałą monografię z historii fizyki i astronomii współczesnej, rekonstruującą drogę duchową myśliciela wiedzy ścisłej i jednocześnie duchownego kościoła katolickiego, oraz teologa. D.Lambert pod koniec rokun 2011 był gościem Centrum Studiów Zaawansowanych Politechniki Warszawskiej.
Głębokie studia D.Lamberta nad unią nauki i wiary w twórczości astrofizyka de Georges Lemaître zaowocowały jego silnym zainteresowaniem problematyką relacji między nauką a teologią. W rezultacie powstała książka, której już sam tytuł sygnalizuje kontrowersyjny pogląd: spotkanie teologii i nauki jest ryzykowne dla obydwu podmiotów dyskusji.
Z jednej bowiem strony,spotkanie to, myli i miesza naukę z teologią [ to nazywa się, "konkordyzmem"],a z drugiej strony ,przeciwstawiając je sobie w jałowej konfrontacji [ co jest nazwane to "dyskordyzmem"].I właśnie dyskordyzmem słynie salon 24, chociaż ostatnio pojawili się blogerzy odpędzający od nauki nawet zjawiska paranormalne,bo pachną teologią.
foto: Copernicus Center Press
Lambert w tej książce wykazuje,że można wyjść poza te dwa stanowiska i nie dopuscić do zamiany nauki w wiarę (lub odwrotnie) i prezentuje racjonalny,filozoficzny model dialogu "nauka- teologia".Model ten wykorzystuje głównie dorobek francuzkojęzycznej filozofii,co dla polskiego czytelnika wychowanego na dorobku anglosaskim-jest zaskoczeniem,wprawdzie pożytecznym i odświeżającym.
Lamberta propzycja dialogu nauka-teologia zasadza się na trójczłonowym rozumieniu działalności naukowej: ontologicznym ,epistemologicznym i etycznym [str.15-55],któremu odpowiadają trzy tryby interakcji nauki z teologią [str.93-162] :konkordyzm,dyskordyzm i zespojenie. Ten ostatni to projekt autorski przedstawiony na str.134-162.
Konkordyzm [str.94-113] jest stanowiskiem polegającym na poszukiwaniu bezpośredniej zgodności pomiędzu określonym fragmentem Pisma a daną jednostką wiedzy naukowej.Stanowisko to jest jednoznacznie odrzucane przez Kościół katolicki.
Dyskordyzm [str.113-133] opiera się na hipotezie, że nauka i teologia dotyczą dwóch radykalnie odmiennych rzeczywistości,lub są dwoma różnymi dyskursami ,w perspektywie etycznej również radykalnie odmiennej.Lambert przedstawia ontyczne,epistemologiczne i etyczne argmenty na rzzecz błędności tego stanowiska.
Autorski projekt trzeciej drogi do dialogu między nauką a teologią,polega na znalezieniu instancji pośredniczącej ,którą może być filozofia w podwójnej roli: jednoczenia, oraz gwaranta autonomii dwóch podmiotów poznawczych.
Drogę tę tłumaczka pracy nazywa neologizmem języka polskiego: "zespojenie", lecz popełnia błąd nie cytując terminu oryginalnego(francuskiego),a ja nie mam dostępu do wydania oryginału książki.Gdyby był przytoczony (np. nawiasowo) termin francuski,to czytelnik mógłby ocenić trafność zastosowania neologizmu "zespojenie". Ten błąd powinien być usunięty w dodruku wydania.
Literatura
1] D.Lambert,Ryzykowne spotkanie teologii z nauką,Copernicus Center Press,Kraków,2018
