Dział:Technologie,Temat: Nauka
Fizyka, wyłoniła się bardzo dawno temu z filozofi,wystarczy przejrzeć pisma Arystotelesa.Niewątpliwie Galileusz nadał jej nowy wymiar : badanie empiryczne zjawisk i procesów przyrody,a Newton nasadził na taki rodzaj wiedzy - struktury matematyczne.
Nic więc dziwnego,że w następnych wiekach nastąpiła prawdziwa eksplozja fizyki i nauk przyrodniczych.W stuleciu 1850-1950 fizyka (wspólnie z chemią) odkryła i zbadała mikroświat ,tylko dlatego,że konsekwentnie stosowała metodologię empiryzmu i matematyzacji.
Jednocześnie nauka ta miala absolutne wsparcie filozoficzne w metodologii empiryzmu i matematyzacji.Carnap,Reichenbach,Nagel Bunge,Popper (wymieniam tylko najwybitniejszych filozofów nauki),twórcy neopozytywizmu,ustalili na wiele lat ,postać i treść nowożytnego empiryzmu ,w którym kryterium prawdy było jak na dłoni:zgodność sądu z rzeczywistością, o której sąd orzeka.
Lata ostatnie 1970-2018 przyniosły nie tylko wypędzenie filozofii z obrębu fizyki ( "czy ptaki, do latania muszą znać ornitologię?-Richard Feynman),ale zmieniły wartość logiczną hipotez i modeli teorycznych.Jesteśmy poddani lawinie hipotez, oraz ontologii bytów wirtualnych.Nawet nieskończoność wszechświata(przecież nie do stwierdzenia obserwacyjnie) została zastąpiona przez nieskończoną liczbę nieskończonych wszechświatów.
Z tą przemianą metodologii fizyki koresponduje i współbrzmi stanowisko pani profesor Micheli Massini z The University of Edinburgh, na wydziale School of Philosophy, Psychology & Language Sciences ,które objawiła w rozmowie z dr Philipem Ballem [1].
Philip Ball,doktor fizyki, zadał pani profesor pytanie:
Pisałaś o roli dowodów w nauce. Stało się to gorącym tematem, ponieważ wysiłki w niektórych częściach fizyki wpychają się w obszary, dla których istnieje niewiele dowodów, które mogą być użyte do testowania teorii. Czy uważasz, że prawdziwą naukę można zrobić nawet tam, gdzie empiryzm nie jest (w tym momencie) opcją?
Odpowiedź prof.M.Massini :
"Jest to ważne pytanie, ponieważ, jak już wspomniałem, odpowiedź na pytanie, jak być realistą, pomimo perspektywicznego charakteru naszej wiedzy, zależy również od tego, w jaki sposób zbieramy, analizujemy i interpretujemy dowody na hipotetyczne nowe byty (które mogą albo może nie mogą być prawdziwe). Nie dość, że takie dowody są bardzo trudne do zebrania w obszarach takich jak kosmologia czy fizyka cząstek elementarnych, to jednak narzędzia, które mamy do interpretowania dowodów, są bardzo często kwestią perspektywy. W związku z tym kluczowe znaczenie ma to, w jaki sposób umieścimy te narzędzia w służbie "znalezienia prawdy" na temat, powiedzmy, cząstek supersymetrycznych lub ciemnej energii.
Weźmy na przykład program badań nad supersymetrią . Tutaj stare idee filozoficzne - że naukowcy zaczynają od teoretycznej hipotezy, wyprowadzają empiryczne konsekwencje, a następnie przeprowadzają eksperyment, aby sprawdzić, czy konsekwencje są zweryfikowane, czy nie - okazują się całkowicie nieaktualne i nieadekwatne do uchwycenia tego, co dzieje się w prawdziwej praktyce naukowej. Byłoby zbyt czasochłonne i nieefektywne, aby eksperymentujący fizycy testowali każdy model teoretyczny wytworzony w supersymetrii, biorąc pod uwagę również bogactwo danych pochodzących z akceleratorów.
Zamiast tego fizycy cząstek opracowali bardziej skuteczne strategie. Celem jest wykluczenie regionów energetycznych, w których nie znaleziono jeszcze żadnych dowodów na istnienie nowej fizyki poza modelem standardowym. Nasza zdolność do badania przestrzeni, która jest fizycznie wyobrażalna jako przewodnik po tym, co jest obiektywnie możliwe - i do ustalenia bardziej rygorystycznych j sferze możliwości - liczy się jako postęp, nawet jeśli żadna cząstka nie zostanie wykryta na końcu tych wszystkich. starania.
Z filozoficznego punktu widzenia to, co zmieniło się dramatycznie, to nie tylko stare idee o grze między teorią a dowodem, ale, co ważniejsze, nasze idee postępu w nauce i realizmie. Postęp tutaj to nie tylko odkrywanie nowych cząstek. Jest to również - w rzeczy samej, przez większość czasu - możliwość wydzielenia przestrzeni, która może być możliwa w przyrodzie z dużą pewnością. To wystarczający postęp. Przekazywanie tej wiadomości społeczeństwu jest ważne, aby naprawić błędne wyobrażenia na temat, powiedzmy, czy pieniądze podatników powinny zostać wydane na zbudowanie bardziej potężnych zderzeń, jeśli te maszyny nie odkryją nowych cząstek.
Jednocześnie nasze realistyczne zobowiązania powinny zostać ponownie rozważone. Osobiście uważam, że realistyczny punkt widzenia może obejmować naszą umiejętność wydzielania przestrzeni, która może być obiektywnie możliwa w przyrodzie, a nie w zakresie mapowania na pewne rzeczywiste stany rzeczy. Na tym polega realizm perspektywiczny. ( “perspectival realism,”)"
Według mnie, kwintesencja tej wypowiedzi jest czytelna, a mianowicie :
Test empiryczny , jako kryterium prawdy hipotezy głoszonej w fizyce jest przestarzałą ideą metodologii tej nauki.
Postęp w fizyce , to nie odkrywanie nieznanych, istniejących zjawisk i prawidłowości, lecz odkrywanie przestrzeni możliwych do zaistnienia zjawisk i praw.
Tym samym, Massini uznaje byty hipotetyczne za główny cel badań fizyki. To badanie ma polegać na otwarciu pewnej ,nowej perspektywy dla realizmu(“perspectival realism,”), a nie kontynuację realizmu,stawiającego wymóg testu empirycznego każdej hipotezie.
Postęp fizyki - według niej- nie polega w istocie na odkrywaniu nowych cząstek elementarnych ,tylko na gadaninie o cząstkach pomyślanych,które są budulcem dla bytów jeszcze silniej hipotetycznych.Ona naprawdę gadaninę o cząstkach ciemnej materii lub o tunelach Rosena-Einsteina łączących nasz wszechświat z hipotetycznym innym wszechświatem, uważa za element realizmu perspektywicznego(“perspectival realism,”),nowego pradu filozofii nauk przyrodniczych..
Ptojekt metodologii fizyki autorstwa prof.M.Massini, w gruncie rzeczy, przedmiotem badań fizyki -w miejsceprzyrody- chce uczynić spekulacje i wizje intelektu ludzkiego .Mamy zadawać pytania nie przyrodzie,tylko abstrakcyjnym tworom naszej wyobraźni i strukturom formalnym matematyki.Mamy badać nie świat istniejący i dany nam w doświadczeniu życia naszego gatunku,lecz światy możliwe do zaistnienia.
Ciekawe.jak odpowie czytelnik - obserwator obserwator współczesnej fizyki na takie wezwanie?
Prof. Michela Massini studiowała filozofię i specjalizowała się w filozofii nauk ścisłych (doktorat). Niestety,nie ma specjalizacji w zakresie tych nauk( np.z fizyki).Ma poważny dorobek w zakresie filozofii [2,3],jest aktywna w szeregu filozoficznych stowarzyszeń,uprawia z powodzeniem popularyzację ogólnej filozofii nauk.
Jednak jest dziwnym, nie przedyskutowanie przez nią realizmu perspektywicznego ze środowiskiem fizyków ,lub brak ścisłej współpracy przy pisaniu rozprawy na ten temat, ze specjalistą w zakresie fizyki.
Realizm perspektywistyczny prof.Massini,sprawia wrażenie takiego plastra zasłaniajaceego bezsens kontynuacji eksperymentów HEP,orazstan Modelu Standardowego i zarazem cukierka osładzającego los fizyki w państwach ubogich ,w których fizycy nie mogą [z przyczyn czysto praktycznych}konkurowac z badaniami laboratoryjnymi prowadzonymi w USA,Rosji,Chinach i UE.
Jeszcze więcej wizji zaczerpniętych ze science fiction,zamiast laboratoriów badawczych- zdaje się głosić pani profesor Massini- a narodzi się nowa fizyka(zwłaszcza w krajach biednych)!
Zaistnienie propozycji takiej metodologii fizyki,potwierdza pogląd niektórych fizyków o zbędności [lub nawet szkodliwosci] filozofii, lekceważącej istotę tej nauki o przyrodzie.
Literatura
[1]M.Massini,Questioning Truth, Reality and the Role of Science,Quanta magazine,28.05.2018
[2]M.Massini, Philosophy and the Sciences for Everyone,Edynbourgh, Routledge,2015
[3]M.Massini, Angela Breitenbach,Kant and Philosophy of Science Today, Cambridge University Press,2017
