Cypryjski kryzys dobija Rosję

Rosyjska gospodarka zamiera, stare bodźce na nią nie działają, a pojawiły się nowe zagrożenia, czyli niepewność, co się stanie z rosyjskimi miliardami na Cyprze. Ale niepewność dotyczy również pieniędzy ulokowanych w samej Rosji. Jak podał dziennik „Wiedomosti”, w ciągu ostatniego tygodnia z państwa Władimira Putina odpłynęło 300 mln dol.

Rosyjska gospodarka pełznie. W lutym wzrosła o 0,1 proc., a w ciągu dwóch pierwszych miesięcy obecnego roku zaledwie o 0,9 proc. Na potrzeby wewnętrznej propagandy rosyjskie ministerstwo rozwoju gospodarczego oświadczyło, że to tylko „pauza”. Niezależni ekonomiści zwrócili od razu uwagę, że „pauza” to termin nieznany w nauce ekonomii, oraz że trwa ona już cały rok. Centrum Rozwoju Wyższej Szkoły Gospodarczej mówi wprost o stagnacji, która w Rosji potrwa do 2018 r. i może się zamienić we „wzrost ujemny”, czyli kryzys. I nie pomogą tu dochody ze sprzedaży ropy i gazu, tym bardziej że nie wiadomo, czy ceny na surowce energetyczne nie zaczną drastycznie spadać. Centrum wprost uprzedza, że „przy słabych czynnikach wewnętrznych sprzyjających wzrostowi” jakiekolwiek pogorszenie sytuacji zewnętrznej może Rosję drogo kosztować. A sytuacja zewnętrzna właśnie się pogorszyła.

Cypr stanął na krawędzi bankructwa, przyjęto co prawda w końcu program ratunkowy, ale do końca nie wiadomo, kto i ile za niego zapłaci. Na wyspie utknęły niebagatelne kapitały rosyjskie z każdej branży gospodarki, każdego multimiliardera i w dodatku (o czym poinformował premier Miedwiediew) również instytucji państwowych. Co pieniądze rosyjskich urzędów robiły na Cyprze, ile ich tam jest i do kogo konkretnie należały, Miedwiediew niestety już nie ujawnił. W każdym razie cypryjski kryzys będzie Moskwę słono kosztował, mimo że odmówiła finansowego wsparcia Nikozji. Odbije się to na jej całej gospodarce.

Ekonomiści uprzedzają, że wzrostu gospodarczego nie uda się przywrócić „pompując pieniądze w ekonomię”. Wszelkie swobodne kapitały przedsiębiorcy natychmiast zamieniają w dolary lub euro i lokują poza granicami Rosji.
 

Tylko w zeszłym roku zagraniczne inwestycje w Rosji zmniejszyły się o jedną piątą. Co prawda statystyka cały czas odnotowuje napływ zagranicznego kapitału do Rosji, ale wynika to z tego, że miejscowe banki pożyczają pieniądze za granicą. Jednocześnie rosyjscy biznesmeni o jedną trzecią mniej inwestują poza granicami kraju. Ale to nie zmniejszyło wypływu kapitału z Rosji – trwa onjuż trzeci rok z rzędu, a w 2012 r. wypłynęło 50 mld dol.

Teraz, w następstwie paniki wywołanej kryzysem finansowym na Cyprze, wielu inwestorów, którzy lokowali pieniądze w Rosji, zaczęło masowo je wycofywać. W ciągu gorącego tygodnia negocjacji wokół cypryjskich kont fundusze inwestujące w Rosji wycofały 139 mln dol. Po uwzględnieniu pieniędzy, jakie fundusze inwestowały w rynki rozwijające się, można przyjąć, że z Rosji wypłynęło nawet 300 mln dol. – podał dziennik „Wiedomosti”.Ponieważ rosyjskie środki wypływają poza granice Rosji, a zagraniczne do niej nie napływają, zatrzymał się proces inwestycyjny, czyli gospodarka przestała się rozwijać. W dodatku rosną długi zaciągane przez banki za granicą. Sytuację mogłyby zmienić – choć z trudem – reformy instytucjonalne. Ekonomiści mówią o potrzebie „poprawy klimatu do prowadzenia biznesu”, np. zaprzestaniu najazdów i ściągania haraczu oraz łapówek z przedsiębiorstw przez instytucje państwowe, szczególnie te uzbrojone – FSB, policję, prokuraturę. Oczekują też „stworzenia normalnego systemu sądowego”, który rozpatrywałby skargi, a nie służył jako jeszcze jedno narzędzie ściągania przez państwo haraczu z firm. „Ale cudów nie ma” – podsumowuje jeden z ekonomistów własne propozycje reform.

Andrzej Łomanowski/GPC