Solicitudo rei socialis - krytyka kapitalizmu i marksizmu

Powrócę do nauczania Jana Pawła II w kwestiach społecznych i społecznej nauki Kościoła. Za inspirację dziękuję Wichrenowi - w dyskusji na blogu:

http://bozenan.salon24.pl/432263,tzw-prawica-to-straszna-nedza

Dezintegracja prawicy to jeden z powodów, dla którego nie ma ona szans na sukces wyborczy. Znacznie poważniejszy problem widzę w tym ,że środowiska prawicowe odrzucają społeczną naukę Kościoła, nazywając ją bez ogródek socjalistycznym bredzeniem. Po śmierci Jana Pawła II te kwestie w ogóle zniknęły z debaty publicznej.

A swoją drogą dzisiejsze polskie społeczeństwo można podzielić na grono klakierów, lożę szyderców i tych zbanowanych. Czy ci zbanowani mają być elektoratem prawicy?

WICHREN 047 | 07.07.2012 18:22

Jan Paweł II - Solicitudo rei socialis  (wybór cytatów i wytłuszczenia pochodzą ode mnie)

"Na Zachodzie istnieje system czerpiący historycznie inspirację z zasad kapitalizmu liberalnego, który rozwinął się w ubiegłym stuleciu wraz z procesem uprzemysłowienia; na Wschodzie istnieje system czerpiący inspirację z kolektywizmu marksistowskiego, który powstał z interpretacji położenia klas proletariackich, dokonanej w świetle specyficznego odczytania dziejów. Każda spośród tych ideologii, odwołując się do dwóch zupełnie odmiennych wizji człowieka, jego wolności i roli społecznej, proponuje i popiera na polu ekonomicznym przeciwstawne formy organizacji pracy i struktury wolności, zwłaszcza gdy chodzi o tak zwane środki produkcji. Przeciwstawność ideologiczna, która sprzyja systemom i antagonistycznym ośrodkom władzy, przy użyciu własnych form propagandy i wpajania przekonań, doprowadziła nieuchronnie do rosnącej przeciwstawności militarnej, dając początek dwóm blokom uzbrojonych potęg, nieufnych wobec siebie i lękających się przewagi drugiego. Napięcie między dwoma blokami, powstałe przy końcu drugiej wojny światowej, panowało w czasie całego następnego czterdziestolecia, przybierając bądź charakter "zimnej wojny" bądź "wojen per procura" drogą wykorzystywania konfliktów lokalnych lub też przez trzymanie ludzi w niepewności  i niepokoju groźbą wojny otwartej i totalnej.

(...)

...społeczna nauka Kościoła jest krytyczna zarówno wobec kapitalizmu, jak i wobec kolektywizmu marksistowskiego. Rozpatrując bowiem rzecz z punktu widzenia rozwoju, trudno nie postawić pytania, jak i na ile oba systemy są zdolne do przemian i odnowy, tak by ułatwić lub popierać prawdziwy i integralny rozwój człowieka i ludów we współczesnym świecie? W każdym razie takie przemiany i odnowa są pilne i konieczne dla sprawy wspólnego rozwoju wszystkich. Krajom, które niedawno uzyskały niepodległość i które czynią wysiłki, by osiągnąć własną tożsamość kulturową i polityczną, jest potrzebny skuteczny i bezinteresowny wkład ze strony wszystkich krajów bogatszych i lepiej rozwiniętych. Zostają one tymczasem wplątane - co nieraz prowadzi je do ruiny - w konflikty ideologiczne, pociagające za sobą nieuniknione podziały wewnętrzne kraju, kończące się w pewnych wypadkach prawdziwą wojną.

(...)

Każdy z tych bloków kryje w sobie, jak się powszechnie mówi, swoistą skłonność do imperializmu czy jakiejś formy neokolonializmu:; jest łatwa pokusa, której, jak uczy historia również najnowsza, często się ulega. Ta właśnie nienormalna sytuacja, będąca skutkiem wojny i wyolbrzymionego niepokoju o własne bezpieczeństwo, tłumi dążenie do solidarnej współpracy wszystkich dla wspólnego dobra ludzkości, szkodzi przede wszystkim ludziom pragnącym pokoju, pozbawionym prawa dostępu do dóbr przeznaczonych dla wszystkich ludzi.

(...)

Należy tu stwierdzić - i nie wydaje się, by było to przesadą - że funkcja przodująca między narodami może być usprawiedliwiona jedynie możliwością i wolą wnoszenia szerszego i bardziej wspaniałomyślnego wkładu w dobro wspólne. (...) Gdy Zachód zdaje się popadać w formę wzrastającej i egoistycznej izolacji,a Wschód ze swej strony wydaje się, dla wątpliwych powodów, zaniedbywać obowiązek współpracy w ulżeniu nędzy ludów, stajemy nie tylko wobec zdrady słusznych oczekiwań ludzkości, co grozi nieprzewidzianymi skutkami, ale wobec prawdziwej ucieczki od moralnego obowiązku.

(...)

Praktykowanie solidarności wewnątrz każdego społeczeństwaposiada wartość wtedy, gdy jego członkowie uznają się wzajemnie za osoby. Ci, ktorzy posiadają większe znaczenie dysponując większymi zasobami dóbr i usług, winni poczuwać się do odpowiedzialności za słabszych i być gotowi do dzielenia z nimi tego, co posiadają. Słabsi ze swej strony, postępując w tym samym duchu solidarności, nie powinni przyjmować postawy czysto biernej lub niszczącejtkankę społeczną, ale dopominając się o swoje słuszne prawa, winni również dawać swój należny wkład w dobro wspólne. Grupy pośrednie zaś nie powinny egoistycznie popierać własnych interesów, ale szanować interesy drugich. Pozytywnymi znakami we współczesnym świecie są: rosnąca świadomość solidarności pomiedzy ubogimi, ich działania na rzecz wzajemnej pomocy, wystąpienia publiczne na arenie społecznej, gdzie bez uciekania się do przemocy przedstawiają wlasne potrzeby i własne prawa wobec nieskuteczności działania czy korupcji władz publicznych.

Na mocy tego samego ewangelicznego zaangażowania Kościół czuje się powołany do tego, by stać u boku ubogich rzesz, by rozpoznawać słuszność ich żądań, przyczyniać się do ich zaspokajania, nie tracąc z pola widzenia dobra poszczególnych grup w ramach dobra wspólnego. To samo kryterium odnosi się analogicznie do stosunków międzynarodowych. Współzależność winna przekształcić się w solidarność opartą o zasadę, że dobra stworzone są przeznaczone dla wszystkich. To, co wytwarza przemysł, przerabiając surowce nakładem pracy, winno w równy sposób slużyć dobru wszystkich.

(...)

Solidarność pomaga nam dostrzec "drugiego" - osobę, lud czy naród - nie jako narzędzie, którego zdolność do pracy czy odporność fizyczną można tanim kosztem wykorzystać, a potem, gdy przestaje być użyteczny, odrzucić ale jako "podobnego nam", jako "pomoc" (por. Rdz 2,18.20), czyniąc go na równi z sobą uczestnikiem "uczty życia", na którą Bóg zaprasza jednako wszystkich ludzi.

Stąd ważkość budzenia sumienia religijnego w poszczególnych ludziach i narodach. W ten sposób zostaje wykluczony wyzysk, ucisk, unicestwianie drugich.

(...)