Obserwując idee cywilizacyjne i ich wdrażanie w kształt społeczny zauważalne są fazy rozwojowe będące odzwierciedleniem faz życia: pojawienie się nowej idei, rozwój z osiągnięciem zakresu oddziaływania na społeczeństwo, a następnie pojawiające się formy zdegenerowane prowadzące do upadku.
Tu należałoby wyraźnie zaznaczyć rozdział między IDEĄ CYWILIZACYJNĄ a FORMĄ REALIZACYJNĄ.
Idea nie ma kształtu materialnego. Natomiast forma realizacyjna może przybierać różne rozwiązania, a w zetknięciu z otoczeniem zmieniać się bądź poprzez dostosowanie do okoliczności, bądź w odniesieniu do innych idei i wpływów.
Dokonując obserwacji z tej perspektywy widać, że czas cyklu rozwojowego cywilizacji (jak formy realizacyjnej idei) jest tym dłuższy im bardziej „pełna” jest idea, czyli im bardziej obejmuje swym zasięgiem wszystkie dziedziny życia. Drugim zaś elementem (powiązanym) jest odporność na wpływy zewnętrzne.
Można to łączyć w ten sposób, że im bardziej „pełna” idea, tym bardziej nastawiona jest na realizację własnych rozwiązań (czyli rozwój wewnętrzny), a mniej podlega wpływom zewnętrznym, gdzie przy braku własnego rozwiązania korzysta się z wzorów obcych. Jeśli te obce wzory są niespójne, czy słabo przylegają do idei własnej – stają się zaczątkiem degeneracji.
Tendencja jest stała i ma jednokierunkowy przebieg ZAWSZE kończący się rozpadem struktury.
W warunkach SYSTEMU PERSONALISTYCZNEGO kierunek zmian jest jednoznaczny: od egalitaryzmu personalistycznego do hierarchicznego totalitaryzmu.
Czy moje obserwacje są słuszne? Pozostawiam to uwadze Czytelników. Tezą jest twierdzenie, że wszystkie idee cywilizacyjne systemu personalistycznego rozpoczynały swe wdrażanie od idei egalitarnych.
W zasadzie – powinno to być oczywiste: skoro mówimy o systemie personalistycznym, to występuje KONIECZNOŚĆ równego traktowania jednostek składowych. Z natury rzeczy samej.
Dopiero w trakcie realizacji elementy „nabierają” różnego znaczenia stając się przyczyną degeneracji.
Istotnym w analizie jest określenie idei cywilizacyjnej – zwłaszcza w kontekście postawionego celu cywilizacyjnego, a następnie rozważenie „miejsca”, które istotnie wpłynęło na degenerację. Nie wszystkie bowiem odstępstwa degenerację wymuszają. Każda forma realizacyjna (podobnie jak żywy organizm) ma wbudowane struktury temu zapobiegające – „LECZNICZE” usuwanie zagrożenia. Tyle, że też jak w organizmie żywym, dotyczy to tylko pewnego zakresu wprowadzanych zmian; które są tymi decydującymi – to można jedynie rozpatrzeć na przykładach konkretnych cywilizacji.
Wydaje się, że bardzo zasadne byłoby dokonać takich analiz na bazie najbardziej znanych i dostępnych poznawczo: Unii Europejskiej, Kościoła Katolickiego i Rzeczypospolitej Polskiej. Przydatne byłyby też rozpatrzenie Cesarstwa Rzymskiego, ale też i krótkotrwałych efemeryd – Francji Napoleona, Niemiec Hitlera itp. Ciekawa jest koncepcja Cywilizacji Żydowskiej, a także specyficzna rola Rosji – to z racji krzyżujących się wpływów.
Podkreślę raz jeszcze – wskazane realizacje cywilizacyjne rozpoczynały swe istnienie od struktury egalitarnej, aby przejść do struktury hierarchicznej, pogrążyć się w zawirowaniach, a następnie upaść (rozpaść się). Rzeczpospolita Polska (I RP) przeszła cały cykl kończąc upadkiem. Obecnie występują tendencje odbudowy: czy skończą się powodzeniem?
KK wszedł w stadium chorobowego upadku. Jednak jest to idea „silna”, stąd jej czas cyklu jest długi.
Łatwiejszy w ocenie jest przypadek UE. Idea „słabsza”, czyli „czas życia” – krótszy. Nawet można zaobserwować moment kluczowy dla degeneracji – odejście od zasady konsensusu. Obecnie jest na ścieżce szybkiego rozpadu.
Cóż. Ujęcie tematu jest nowe i wymaga stosownych analiz rozwijających. W notce można podać jedynie założenia. Już samo przedstawienie każdej idei cywilizacyjnej stanowi wyzwanie – wszak Cywilizacja Żydowska opisana jest w Biblii, a to jest trochę pisaniny. Dlatego temat jest tylko zaznaczony i wymaga rozszerzonych analiz tematycznych. Czy one nastąpią? Czas pokaże.
