10. Rocznica Inauguracji Free West Papua Campaign Poland

Na 8 sierpnia 2025 roku przypada 10. rocznica inauguracji działalności Kampanii na Rzecz Niepodległości Papui Zachodniej w Polsce (Free West Papua Campaign Poland). 8 sierpnia 2015 roku do Polski przybyli przedstawiciele polityczni Zachodnich Papuasów, rdzennych mieszkańców Nowej Gwinei, Melanezyjczyków, których przodkowie chociaż mieszkali tam od tysięcy lat, to w ostatnim półwieczu odebrano im prawo do niepodległości. Odwiedzając Polskę nawiązali kontakt z ludźmi, którzy niezależnie od kilku lat popularyzowali problem Papui Zachodniej w kraju nad Wisłą. W tym jubileuszowym piśmie przypominamy o podniesieniu w Polsce latarni solidarnościowej, informacyjnej i dyplomatycznej, dążącej do przywrócenia sprawiedliwości w Papui Zachodniej, na okupowanym terytorium leżącym na drugiej pod względem wielkości wyspie na planecie Ziemia.

CO POWINNIŚCIE WIEDZIEĆ O STATUSIE PAPUI ZACHODNIEJ?

W kontekście polskim i na arenie międzynarodowej kwestia niepodległości Palestyny pozostaje najgłośniejszym i najbardziej znanym przypadkiem dążenia niepodległościowego i wyzwoleńczego, w latach 2024-2025 jeszcze bardziej widocznym poprzez wielką tragedią w Strefie Gazy. Po Palestynie innymi znanym studium walki niepodległościowej i wyzwoleńczej pozostaje Kurdystan – Kurdów nazywa się największym narodem świata bez własnego państwa. Sahara Zachodnia to najpewniej najbardziej znany przypadek w Afryce dużej grupy etnicznej (Saharawi), która doświadczyła najazdu i okupacji przez państwo nieeuropejskie w epoce dekolonizacyjnej. W Azji powszechnie znanym pozostaje przypadek Tybetu i zagrożonego aneksją Tajwanu. W Europie na przestrzeni ostatniego piętnastolecia największy rozgłos zyskały przypadki Katalonii i powracający wątek szkocki.

Od czasów kontrowersji wzbudzanych przez próby atomowe na Pacyfiku nie wiele osób w Polsce posiadało jakiekolwiek pojęcie o problemach i konfliktach na podobnym tle w Polinezji, Melanezji i Mikronezji – w trzech wielkich strefach etniczno-kulturowych Oceanu Spokojnego położonych między Indonezją a Wyspami Galapagos. Polinezja Francuska i Nowa Kaledonia, to terytoria zamorskie Francji gdzie tendencje niepodległościowe utrzymują się od dekad. Bougainville z kolei to obszar melanezyjski, który wydaje się być najbliżej spełnienia swych aspiracji niezależnościowych. Największym terytorialnie obszarem na Pacyfiku, znajdującym się pod zewnętrzną kontrolą opisywaną jako okupacja i kolonizacja pozostaje Papua Zachodnia (420 tys. km2), położona w zachodniej części Nowej Gwinei, drugiej co do wielkości wyspy świata.

Papua Zachodnia stanowi przypadek kolonizacji i okupacji, a także pozbawienia prawa do niepodległości najbardziej emblematyczny i symboliczny po II wojnie światowej w skali całego globu ziemskiego. Organizacja Narodów Zjednoczonych obiecała podtrzymanie standardów zgodnych z międzynarodowym prawem podczas rzekomej dekolonizacji Nowej Gwinei, a nawet po raz pierwszy w historii ustanowiła własne tymczasowe władze w Papui Zachodniej (UNTEA), aby zabezpieczyć ten proces. To co miało być procesem dekolonizacyjnym okazało się procederem rekolonizacyjnym. W rzeczywistości urzędnicy ONZ stali się ajentami zabezpieczającym nielegalny transfer Papui Zachodniej pod administrację Indonezji. Holendrzy, dotychczasowa siła kolonialna w Zachodniej Nowe Gwinei, naciskani przez Amerykanów przystali na warunki władz indonezyjskich, które odwołując się do argumentów mitologicznych swej młodej niepodległości (argumenty Sukarno i Yamina), próbowały ukazywać Nową Gwineę jako jeden z palców swej odwiecznej ręki. Należy zaznaczyć, że kraje Układu Warszawskiego, w tym władze Polskiej Republiki Ludowej, wspierały proces oddania ziem Papuasów Indonezji jeszcze w latach 1950. W następnej dekadzie były zgodne z krajami bloku zachodniego w tym neokolonialnymi dążeniu ponad podziałami zimnowojennymi.

W sierpniu 1962 roku zawarto tajne Porozumienie w Nowym Jorku bez udziału Zachodnich Papuasów. Na przełomie wiosny i lata 1969 roku zorganizowano pokazowy plebiscyt, tzw. Akt Wolnego Wyboru (org. Ustalenie Woli Ludu – PEPERA), w trakcie którego pod lufami indonezyjskich karabinów 1025 wyselekcjonowanych elektorów jednogłośnie „poparło” włączenie Papui Zachodniej w skład Indonezji. W latach 1962-1969 z rąk indonezyjskich sił bezpieczeństwa zginęło od 3000 do 10000 Zachodnich Papuasów. Estymacje obejmujące okres od 1962 roku do 2024 roku mówią o śmierci od 80 tysięcy do nawet 500 tys. Zachodnich Papuasów, przy czym liczba ofiar sięgająca 120 tys. ludzi pojawiała się w standardowych opracowaniach już w połowie lat 1980.

Zachodni Papuasi pozbawieni prawa do niepodległości stawiali zorganizowany fizyczny opór, bądź pokojowo manifestowali, spotykając się zawsze z odpowiedzią w postaci indonezyjskich operacji wojskowych oraz brutalnych interwencji sił bezpieczeństwa. Stosowano arbitralne aresztowania i pozasądowe zabójstwa. Zachodnich Papuasów więziono, rabowano, torturowano i grupowo mordowano. Bezczeszczono miejsca pamięci, niszczono środki utrzymania, kulturowe i środowiskowe zaplecze konieczne do przetrwania. Środki stosowane bez skrupułów za czasów Suharto, przechodziły w fazę form przemocy stosowanych punktowo po 2000 roku, by momentami wybuchać ze zdwojoną siłą, jak podczas Masakry w Paniai w 2014 roku oraz podczas operacji wojskowych w górskich regencjach prowadzonych od 2019 roku.

INICJATYWY NA RZECZ PAPUI ZACHODNIEJ W POLSCE PRZED 2015 ROKIEM

Na przestrzeni ostatniego trzydziestopięciolecia sprawa łamania praw człowieka w Papui Zachodniej była niemal zupełnie nieznana w Polsce; nader często pomijana w środkach masowego przekazu. O wydarzeniach w Papui Zachodniej można było dowiedzieć się z pojedynczych artykułów rodzimych autorów, a także z przedruków z prasy zagranicznej. Pierwsza strona internetowa w języku polskim poświęcona w całości sytuacji w Papui Zachodniej i kwestii łamania praw człowieka przez indonezyjską administrację powstała na przełomie lat 2009/2010 jako inicjatywa publicystyczno-interwencyjna Damiana Żuchowskiego. Artykuły przez niego pisane poświęcone między innymi tej tematyce, były regularnie publikowane również przez alternatywny portal informacyjno-medialny WolneMedia.net, pojawiały się również na pierwszych, nieistniejących już współcześnie portalach dziennikarstwa obywatelskiego: Indymedia, Ithink i Eioba.

W latach 2009-2015 obserwowany był w naszym kraju powolny wzrost zainteresowania losem Zachodnich Papuasów, co uzewnętrzniło się w postaci kilku publicznych akcji na rzecz szeroko rozumianej kwestii zachodniopapuaskiej, jak pierwsza pikieta pod Ambasadą Indonezji w Polsce w 2011 roku. Niektóre z tych działań, jak aukcja solidarnościowa w Warszawie, koordynowane były przez Rafała Szymborskiego. To korespondencja i spotkanie Żuchowskiego i Szymborskiego poświęcone kwestii Papui Zachodniej i ludności tubylczej, ale także szerszej myśli ideowej oraz filozoficznej, począwszy od 2013 roku pchnęły ich wspólny synergetyczny wysiłek publicystyczno-aktywistyczny poświęcone temu celowi na nowe tory.

Kołem zamachowym tej zmiany było wykroczenie poza przestrzeń publicystyczno-informacyjną nakierowaną na dostarczenie historycznych i bieżących informacji czytelnikom języka polskiego. Lata 2012-2015 skutkowały otwarciem bezpośredniej linii komunikacyjnej z Zachodnimi Papuasami, zarówno z tymi przebywającymi na uchodźctwie, jak i tymi żyjącymi pod okupacją w Tanah Papua (na Ziemi Papui). Komunikacji tej towarzyszyły nadsyłane świadectwa Papuasów dotyczące życia pod okupacją i prześladowaniami ze strony aparatu państwowego Indonezji, jak i przypadek medycznej pomocy interwencyjnej Zachodniemu Papuasowi żyjącemu na uchodźctwie w Papui Nowej Gwinei.

W prowadzonej korespondencji i kontaktach, rozwijanych ze szczególną uwagę przez Rafała Szymborskiego, który jako samouk opanował w wysokim stopniu znajomość języka indonezyjskiego, pozostawano otwartym na kontakty ze wszystkimi strumieniami i skrzydłami zachodniopapuaskiego ruchu niepodległościowego, społecznego i kulturalnego, począwszy od klasycznych organizacji praw człowieka jak ELSHAM po Armię Narodowego Wyzwolenia Papui Zachodniej (TPN-PB). Świadectwa wszystkich zaangażowanych stron były konieczne dla nakreślenia pełnej i prawdziwej panoramy tego co wydarzyło się w Papui Zachodniej i dokonuje się współcześnie na naszych oczach.

Od początku jednym ze szczególniejszych i konsekwentnych kontaktów pozostawała korespondencja z przedstawicielami zachodniopapuaskiej diaspory na uchodźctwie w Europie. Historycznie Zachodni Papuasi zbiegając przed prześladowaniami politycznymi ze strony sił indonezyjskich poszukiwali schronienia w Królestwie Niderlandów, a więc na ziemiach ustępującego europejskiego kolonizatora, który rozwijał obecność w Nowej Gwinei ze szczególną konsekwencją w latach 1898-1962. W Holandii żyje około 1200 Zachodnich Papuasów i jeszcze większa liczba wychodźców z Moluk Południowych. Część zaangażowanych działaczy papuaskich jeszcze w XX wieku szukała schronienia w Szwecji, a w późniejszym czasie we Wielkiej Brytanii.

W brytyjskim Oxfordzie po 2000 roku osiadł wraz z rodziną Benny Wenda, zachodniopapuaski działacz polityczny z ludu Lani, przedstawiciel polityczny z regionów wyżynnych, który padł ofiarą kryminalizacji i pozbawienia wolności wraz z końcem odwilży politycznej po upadku dyktatora Suharto (tzw. Papuaska Wiosna (1998-2001). W 2004 roku starając się podnieść świadomość społeczeństwa brytyjskiego, a następnie całej społeczności międzynarodowej, założył on organizację Free West Papua Campaign, czyli Kampanię na rzecz Niepodległości Papui Zachodniej, której oddziały główne powstały w czterech miastach: w Oxfordzie, w holenderskiej Hadze, w australijski Perth oraz w Port Moresby, czyli stolicy Papui Nowej Gwinei. Głównym celem organizacji stało się przywrócenie prawa do niepodległości Papui Zachodniej poprzez zorganizowanie obiecanego referendum niepodległościowego pod międzynarodowym nadzorem na zasadzie „jeden człowiek-jeden głos”.

Drugim europejskim płucem Free West Papua Campaign był od początku oddział organizacji w Holandii, którego ważnym trzonem mobilizacyjnym stał się reaktywowany zespół kulturowo-folkowy Mambesak. Jego flara pamięci podniesiona została przez synów Arnolda Apa, zachodniopapuaskiego antropologa, muzealnika i muzyka zamordowanego w Papui Zachodniej w 1984 roku przez indonezyjskie siły specjalne Kopassus. Benny Wenda przyjechał do Polski w 2009 roku, by wziąć udział w festiwalu w Gdyni. Towarzyszyli mu członkowie jego zespołu muzycznego Lani Singers, a także Oridek Ap z Free West Papua Campaign Nederland, najstarszy syn Arnolda Apa. Tamta pionierska wizyta była ważnym przetarciem szlaku w tej części Europy. Dopiero jednak kilka lat później korespondencja z obywatelami Polski opisującymi i nagłaśniającymi sytuację w Papui Zachodniej nad Wisłą, jaką prowadził m.in. Oridek Ap, doprowadziła do podniesienia stałego sztandaru solidarnościowego w Polsce w ramach działalności Free West Papua Campaign

Okazją do przyjazdu delegacji Free West Papua Campaign Nederland oraz zespołu Mambesak do Polski, stała się wystawa poświęcona rdzennej ludności w dobrowolnej izolacji w garwolńskim domu kultury, a także II edycja festiwalu „Fest Papua Merdeka” jaką rok wcześniej w Niecieplinie pod Garwolinem zainicjowali członkowie zespołu Bunt oraz Rafał Szymborski.

8 SIERPIEŃ 2015 ROKU – INAUGURACJA FREE WEST PAPUA CAMPAIGN POLAND

8 sierpnia 2015 roku nastąpiło oficjalne otwarcie placówki organizacji Free West Papua Campaign w Polsce. Po pięciu latach działalności strony „Krew Papuasów” i w trakcie drugiej edycji festiwalu Papua Merdeka w Niecieplinie, powstało pierwsze w historii rzecznictwo sprawy Papui Zachodniej w Polsce.

W marszu poprzedzającym koncert i inaugurację FWPC w Polsce, członkowie zespołu Mambesak, w składzie Oridek Ap, Erisham Ap, Raimond Koerni, Mesu Thommey i Mansioui Ap przeszli 3 km trasy z Garwolina do Niecieplina. Idąc przez łąki, lasy i pola śpiewali, akompaniując sobie rytmicznymi uderzeniami w bębny tifa. Pochód poprowadził Rafał Szymborski, który trzymał w ręku wysoki drzewiec z trzema flagami, w tym dwiema Papui Zachodniej oraz jedną Polski.

Rafał Szymborski był też osobą, która powitała zebranych w Niecieplinie: „Witam Was, tak jak to robią rodacy Benny’ego Wendy, witam Was tak, jak to się czyni w kraju ludów Dani i Lani. Wa, Wa, Wa, Wa, Wa, Wa, Wa, Wa, Wa. Dwadzieścia lat temu zainspirowały mnie słowa Jeana Paula Sartre’a – Albowiem nie mogę być wolny jeśli wszyscy nie są wolni. Te słowa inspirują mnie cały czas i efektem tej inspiracji jest to, co dzieje się dzisiaj. Proszę Państwa. Nasi goście powierzyli nam ważne zadanie. Chcą abyśmy reprezentowali na ziemiach polskich ich naród Papui Zachodniej, abyśmy reprezentowali wraz z Damianem organizację Free West Papua Campaign. Dzisiejszy dzień jest dniem otwarcia tej organizacji reprezentującej prawa rdzennej ludności Papui Zachodniej. Oto nadeszła wzruszająca, historyczna chwila kiedy przedstawiciele narodu, którego dążenie do niepodległości i wolności wspieram, stoją tu, obok mnie, na ziemi gdzie się urodziłem i spędziłem całe życie”.

Jako drugi głos zabrał Oridek Ap: „Dziękuję wszystkim polskim przyjaciołom z Garwolina. Nazywam się Oridek. Jesteśmy z Mambesaku. Pochodzimy z Papui Zachodniej. Mamy kilku nowych przyjaciół w Polsce. Nasz przyjaciel Rafał widział, nawet w Papui, nasze płaczące matki, widział nasz naród opowiadający o morderstwach i gwałtach na naszych matkach i siostrach. Wiemy, że polski naród też był okupowany, przez Rosję i Niemcy. Polski naród rozumie czym jest okupacja, czym jest życie pod kolonialnymi rządami. Jestem tutaj dzisiaj jako członek dumnego narodu. Jestem Papuasem, jestem Papuasem, nie jestem Indonezyjczykiem. Jestem Melanezyjczykiem, jestem z Pacyfiku. Jestem dumny, jesteśmy dumni, że bracia tacy jak Rafał i Damian chcą być głosem mojego narodu ponieważ mój naród żyje dzisiaj ukryty w dżungli Papui. Nasze matki płaczą każdego dnia, a dzisiaj jesteśmy szczęśliwi, że nowi przyjaciele będą naszym głosem w Polsce”.

Oridek Ap zauważył, że Polska jest pięknym krajem, tak jak Papua, dodając na okoliczność koncertu, że muzyka może znieść każdą tyranię. Jako trzeci głos zabrał Damian Żuchowski, który przypomniał, że od czasu wkroczenia indonezyjskich sił bezpieczeństwa do Papui Zachodniej zginęło co najmniej 100 tysięcy rdzennych mieszkańców tych ziem. Opowiedział również o indywidualnej tragedii Arnolda Apa i jego kuzyna Eduarda Mofu muzyka i antropologa zamordowanego przez indonezyjskie służby oraz jego synów i wnuka obecnych tego dnia w Niecieplinie. Swoją wypowiedź zakończył XVII-wiecznym cytatem z poezji Johna Donne’a i metaforyczną uwagą, że „świat tak długo nie będzie wolny, jak Papua Zachodnia nie będzie wolna”.

Nowa placówka Free West Papua Campaign w Polsce literalnie była zlokalizowana w Garwolinie koło Warszawy. Free West Papua Campaign Poland koordynowane było od tamtego momentu przez Rafała Szymborskiego i Damiana Żuchowskiego, których zadaniem było podtrzymanie wierności i autentyczności przekazu. Placówka FWPC w Polsce przedstawiała siebie od początku jako „niesformalizowaną prawnie grupę solidarnościową, nie posiadającą żadnych funduszy własnych poza prywatnym wkładem wnoszonym przez działających bezinteresownie wolontariuszy”. Na stronie internetowej widniała też deklaracja potwierdzająca szeroką i horyzontalną strukturę zaangażowania FWPC w Polsce:

„Do współpracy i indywidualnych działań pod egidą Free West Papua Campaign Poland zapraszamy wszystkich, którym los Papui Zachodniej nie jest obojętny. Jeżeli cenisz sobie tak zasadnicze wartości jak prawa człowieka, samostanowienie, transparentność, wolność prasy, a także respektowanie prawa międzynarodowego – jeśli którakolwiek z tych wartości ma dla ciebie znaczenie – to jest to silny argument za tym, abyś udzielił/a nam swojego poparcia”. O powstaniu Free West Papua Campaign Poland informowały media i sieci informacyjne w Papui Zachodniej i Australii. Arnold Belau z „Suara Papua” chcąc przybliżyć czytelnikom kontury polskiego zaangażowania przeprowadził i opublikował na łamach pisma wywiad z Rafałem Szymborskim.

Należy nadmienić, że powstanie placówki Free West Papua Campaign Poland zbiegło się w czasie z konsolidacją zachodniopapuaskiego ruchu niepodległościowego. Niespełna rok wcześniej powstał Zjednoczony Ruch Wyzwolenia Papui Zachodniej (ULMWP). Benny Wenda został jego wiceprzewodniczącym, a następnie przewodniczącym, natomiast Oridek Ap pełnił funkcję członka egzekutywy, by ostatecznie objąć funkcję wysłannika ULMWP do Unii Europejskiej.

W dalszej części artykułu przyjrzymy się niektórym aspektom działalności Free West Papua Campaign Poland na przestrzeni kolejnych dziesięciu lat.

CZTERY CYKLE KONCERTU „FEST PAPUA MERDEKA”

8 sierpnia 2014 roku w miejscowości Niecieplin położonej w pobliżu Garwolina na Mazowszu odbyło się wyjątkowe wydarzenie – pierwszy w historii Polski koncert na rzecz wsparcia prawa do samostanowienia rdzennej ludności Papui Zachodniej. Dochód z koncertu został w całości przeznaczony na rzecz międzynarodowej Kampanii na rzecz Wolnej Papui (Free West Papua Campaign).

Wydarzenie zainicjowane zostało przez członków lokalnej punk/rockowej kapeli „Bunt” oraz Rafała Szymborskiego. Wymieniając osoby związane z koncertem trudno byłoby pominąć jego gospodarza, Marka Saganka.

Podczas pionierskiego koncertu zorganizowanego 8 sierpnia 2014 roku na scenie pojawiły się trzy kapele reprezentujące punk-rockowy nurt muzyczny: „Na Zewnątrz”; „Niepotrzebni”, a także zespół „Bunt”, który wystąpił w roli gospodarza i współorganizatora koncertu. Ze sceny przemówili Rafał Szymborski i Przemysław Sieradzan. Pierwszą audiowizualną relacje z wydarzenia przygotował Paweł Korycki.

Organizatorzy zapowiedzieli kontynuowaniu koncertu w 2015 roku, który stał się od tego momentu wydarzeniem cyklicznym: „Zapoczątkowane przed rokiem muzyczne wydarzenie poświęcone wyrażeniu solidarności z mieszkańcami Papui Zachodniej i nagłośnieniu kwestii łamania praw człowieka i tłumienia ruchu niepodległościowego w tej melanezyjskiej krainie będzie miało swoją kontynuację! […] Nie zgadzamy się z tym, co robi w tym regionie indonezyjska administracja. Dlatego ponownie zagramy dla Was przekazując zebraną sumę pieniędzy (za wejściówki) Zachodnim Papuasom działającym na rzecz organizacji „Free West Papua Campaign” tu w Europie!

Drugie muzyczne spotkanie w Niecieplinie nabrało szczególnego wymiaru, ponieważ jak już wspomnieliśmy uświetniła je obecność zespołu Mambesak i członków zachodniopapuaskiego ruchu niepodległościowego, którzy przybyli z tej okazji z Niderlandów. W trakcie tego wydarzenia, jak pamiętamy, odbyła się inauguracja działalności Free West Papua Campaign Poland. Na scenie wystąpiło 7 kapel: Bunt, Burek! Dobry Pies; Rozbujane Betoniary, Od Początku do Końca, Córusia Tatusia; Nie ma Wyjścia i Mambesak.

W latach 2016-2017 odbyła się jeszcze trzecia i czwarta edycja festiwalu „Papua Merdeka”, a na scenie obok gospodarza koncertu zespołu Bunt, pojawiały się kapele takie jak Mister X (Białoruś); Metka; Troty; Bang Bang, Partyzan Punx; Madżestix (Litwa); Cios; Dzień po Dniu; Ansy; Orthodoxu i Prokuratury.

W trakcie Fest Papua Merdeka Vol. 3 w 2016 roku na scenie niecieplińskiej wystąpił zachodniopapuaski student z Niemiec, który podzielił się z zebranymi dziedzictwem kultury Biak/Numfor.

Czwartą edycję Fest Papua Merdeka w 2017 roku swoi zaangażowaniem wzbogacili Rafał Matyka (pokaz puszczania baniek), a także Kuba Olszewski (mały recital tradycyjnej muzyki skrzypcowej z najbliższego regionu). Przed koncertem ze sceny odczytano przesłanie dla uczestników festiwalu nadesłane od reprezentantów narodu Papui Zachodniej: Orideka Apa oraz Buchtara Tabuniego (ULMWP/ Parlament Narodowy Papui Zachodniej – PNWP). Warto zaznaczyć, że członkowie zespołu Bunt nie byli wyłącznie gospodarzami, ale także w październiku 2016 roku udali się z wizytą zwrotną do Hagi, gdzie reprezentowani m.in. przez wokalistę Antka, wzięli udział w haskiej odsłonie pierwszego globalnego koncertu Rockin for West Papua.

10 SIERPIEŃ 2015 ROKU. DEMONSTRACJA POD AMBASADĄ INDONEZJI. OSKARŻENIA O PRZEMYT AMUNICJI W DŻAKARCIE

Wydarzeniem towarzyszącym inauguracji Free West Papua Camapign Poland, była także Demonstracja pod Ambasadą Indonezji z dnia 10 sierpnia 2015 roku, w której wzięły udział połączone przedstawicielstwa Free West Papua Campaign Poland i Free West Papua Campaign Nederland, a także indywidualni uczestnicy.

Głos zabrali zarówno Zachodni Papuasi, jak i obywatele Polski.

Rafał Szymborski: „Prawo do stanowienia (określania) swojego losu! Wolność to najlepsze rozwiązanie dla dostojnego narodu Papui Zachodniej! Prawem każdego narodu jest być niepodległym! Papua Zachodnia musi być wolna i będzie wolna ponieważ duchy przodków narodu Papui Zachodniej tego właśnie chcą!”

Erisam Ap: „„W Indonezji panuje kryminalny reżim. Indonezja zabija rdzenną ludność w Papui. Indonezja nie szanuje praw człowieka. Bronimy prawdy. Prawda nadchodzi. Prawda zawsze wygrywa. To jest Papua. Czy według Was ona wygląda jak Indonezja? Jestem czarny z Melanezji. Nigdy nie będę Indonezyjczykiem”.

Oridek Ap: „Indonezja jest państwem terrorystycznym. Zabija ludzi, gwałci matki i siostry. Indonezja! Mamy prawo do życia jako wolni ludzie na naszej ziemi. Mamy prawo do życia jako wolni ludzie w naszych wioskach, tak jak wy. Indonezjo wstydź się!”

Tomasz Nakonieczny: „Wczoraj obchodziliśmy międzynarodowy dzień ludności tubylczej ogłoszony przez ONZ. ONZ uznało kultury tubylcze za kultury niosące pewną wartość dla świata. Tutaj mamy kolegów wywodzących się właśnie z takich ludów tubylczych na Nowej Gwinei, którzy cierpią z powodu kolonizacji. Na całym świecie rdzenna ludność musi borykać się z naporem cywilizacji głównego nurtu. Tybet, Afryka, Ameryka Południowa, Północna, Australia, a teraz z całą mocą zachodnia Nowa Gwinea”.

Na pół godziny przed demonstracją Peter F. Gontha, ówczesny ambasador Indonezji w Polsce, wyszedł z budynku ambasady i odjechał w towarzystwie ochroniarzy, aby uniknąć ewentualnej próby skontaktowania się z nim organizatorów demonstracji. To celowa taktyka służąca wyciszaniu wątpliwości wokół naruszeń praw człowieka i prawa w Papui Zachodniej.

Jak wynika jednak z artykułu opublikowanego między innymi na indonezyjskiej stronie „TribunNews”, Peter F. Gontha, pomimo opuszczenia tamtego dnia placówki dyplomatycznej nie pozostał bierny. Po powrocie do Ambasady wysłał depeszę informacyjną do stolicy Indonezji, która trafiła między innymi na ręce Tantowi Yahyi, polityka partii Golkar, późniejszego ambasadora Indonezji w Nowej Zelandii.

Co zrobił z tą informacją Tantowi Yahya? Otóż w kontekście znalezienia na lotnisku CSC Garuda Indonesia Cargo Bandara Internasional Soekarno-Hatta w Dżakarcie w tym samym czasie nielegalnego transportu 2952 sztuk amunicji zwrócił się do indonezyjskiego rządu o szczególną ostrożność. W tym kontekście mówiąc o ujawnieniu transportu amunicji, Tantowi przebywający na terenie kompleksu parlamentarnego wspomniał o pojawieniu się grupy Zachodnich Papuasów pod Ambasadą Indonezji w Polsce w towarzystwie „rdzennych mieszkańców Polski” – kreśląc wizję ekspansji zachodniopapuaskiego ruchu niepodległościowego.

„W przeszłości OPM dotarło do Holandii i Wielkiej Brytanii, a teraz idzie do Europy Wschodniej” – przestrzegał świadomie zrównując Free West Papua Campaign, organizację rzeczniczą wywodzącą się z pokojowego ruchu niepodległościowego, który rozkwitł w Papui Zachodniej w 1998 roku z Organizacją Wolnej Papui (OPM), czyli ruchem, który narodził się w latach 1960. by obok działań dyplomatycznych stawić zbrojny opór indonezyjskim siłom bezpieczeństwa niedługo po rozpoczęciu przez władze w Dżakarcie okupacji Papui Zachodniej.

Cały zabieg – z jednej strony, połączenia demonstracji pod Ambasadą Indonezji w Polsce z ujawnieniem przemytu amunicji w Dżakarcie, z drugiej postawienia znaku równości między FWPC, a OPM – polegał na wykorzystaniu gry skojarzeń, która miała wpisać pokojowe działania odwołujące się do uszanowania prawa międzynarodowego w nielegalną działalność przemytniczą i militarną.

DZIAŁALNOŚĆ PUBLICYSTYCZNA, INFORMACYJNA I EDUKACYJNA CZŁONKÓW FREE WEST PAPUA CAMPAIGN POLAND

Przez cały okres działalności Free West Papua Campaign Poland prowadzona była szeroko rozumiana działalność edukacyjna, informacyjna i publicystyczna, rzeklibyśmy oświatowa, mająca za zadanie upowszechnienie wiedzy na temat historycznego i aktualnego statusu politycznego oraz prawnego Papui Zachodniej. Przedstawiciele FWPC Poland pozostawali otwarci zarówno na prowadzenie lekcji edukacyjnych w szkołach, jak i organizowanie kierunkowych wykładów przed społecznością akademicką.

Brali również gościnnie udział w inicjatywach medialnych. Rafał Szymborski wystąpił w audycji Radia Kampus, natomiast Damian Żuchowski był gościem Niezależnej Telewizji. Powstawały również osobne formaty poświęcone Papui Zachodniej pośrednio w rezultacie zetknięcia się z aktywnością papuaskiej akcji solidarnościowej w Polsce.

Jednocześnie kontynuowano szeroko rozumianą działalność publicystyczną i dziennikarską. Na przestrzeni kilkunastu lat opublikowano łącznie kilkaset wiadomości, wpisów, artykułów oraz opracowań naukowych ukazujących się za każdym razem na łamach Krew Papuasów, Free West Papua Campaign Poland, WolneMedia.net, a także w mediach społecznościowych. Free West Papua Campaign Poland rozpoczęło również wydawanie okresowego biuletynu „Latarnik Papuaski”, liczącego sobie od 40 do blisko 80 stron A4.

Członkowie polskiej filii nawiązywali jednocześnie współpracę publicystyczną i edukacyjną z periodycznymi tytułami prasowymi ukazującymi się w Polsce, jak i przedstawicielami wydawnictw naukowych. W 2023 roku w „Dzikim Życiu” ukazał się artykuł Damiana Żuchowskiego pt. „W poszukiwaniu niepodległości Papui Zachodniej”. Na przełomie lat 2015/2016 w półroczniku „Studiów Socjologiczno-Politycznych” poświęconemu tematowi ludobójstwu opublikowanego pod redakcją profesora Lecha Nijakowskiego, ukazało się opracowanie „Zapomniany Genocyd. Analiza praktyk ludobójczych Indonezyjczyków wobec mieszkańców Papui Zachodniej” autorstwa Żuchowskiego. W 2017 roku w Miesięczniku „Znak” opublikowano wspólny artykuł Błażeja Popławskiego i Damiana Żuchowskiego pt. „Krew Papuasów”. W tym samym roku w książce „Krwawy Cień Genocydu” do której wstęp napisał Philip Zimbardo, jeden z rozdziałów poświęcony zachodniopapuaskim organizacjom politycznym i społecznym napisany został przez tych samych autorów.

Inicjatywa akademicka na Uniwersytecie Warszawskim nakierowana na popularyzację i upowszechnienie zagadnienia Papui Zachodniej dokonała się dzięki wspólnemu wysiłkowi prof. Lecha Nijakowskiego i dr Błażeja Popławskiego, którzy w ramach projektu poświęconemu problemowi zagłady postanowili uwypuklić również zbrodnicze praktyki jakich dopuściły się indonezyjskie służby w Papui Zachodniej i Timorze Wschodnim. Kwintesencją tamtego etapu było wydanie w 2018 roku przez Lecha Nijakowskiego książki „Ludobójstwo. Historia i socjologia ludzkiej destruktywności”, w którym również przytoczono wątek Papui Zachodniej (s. 276-285). Z interpretacją sytuacji politycznej i historycznej w Papui Zachodniej zawartą w pismach Damiana Żuchowskiego zgodził się również dr Łukasz Stach z CSMiR na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Analiza działalności Free West Papua Campaign Poland w kontekście kontaktów i przepływu idei z Zachodnimi Papuasami, została z kolei przeanalizowana w artykule ówczesnej doktorantki Uniwersytetu Gdańskiego, Kamili Dombrowskiej, która w 2018 roku na łamach „Studia Europaea Gnesnesia” (17/2018) opublikowała artykuł „Ochrona praw człowieka w globalnym świecie na przykładzie działalności Free West Papua Campaign Poland”.

PODNOSZENIE FLAGI PAPUI ZACHODNIEJ I AKCJE ULICZNE

Free West Papua Campaign Poland od początku swojego istnienia zachęcało mieszkańców Polski do demonstrowania swojej solidarności z Zachodnimi Papuasami, począwszy od najprostszych form, w stopniu takim na jakie pozwalały poszczególnym jednostkom ich osobiste inklinacje, predyspozycje oraz możliwości. Od kilkunastu lat co roku w Garwolinie, czemu patronuje Rafał Szymborski, na wysokości 1 piętra wywieszana jest flaga niepodległościowa Papui Zachodniej z Gwiazdą Zaranną (Morning Star/Bintang Kejora/Bintang Fajar). FWPC Poland dołączając do międzynarodowej akcji solidarnościowej, co roku zachęca 1 grudnia, który bywa nazywany „Dniem Niepodległości Papui Zachodniej” bądź „Dniem Podniesienia Flagi Papui Zachodniej” do wykonywania swych osobistych zdjęć z wizerunkiem flagi autentycznej lub wizerunkiem flagi wydrukowanej, a nawet po prostu narysowanej przy minimum zaangażowania plastycznego.

Flaga Gwiazdy Zarannej to symbol oficjalnie uznany 1 grudnia 1961 roku przez Radę Nowej Gwinei za flagę wschodzącego narodu Papui Zachodniej, który dla władz indonezyjskich stał się znakiem wywrotowym. Na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat Papuasi eksponujący publicznie flagę Gwiazdy Zarannej oraz inne emblematy suwerennościowe, trafiali do więzienia nawet na kilkanaście lat.

Rafał Szymborski opisując przemarsz z flagami Papui Zachodniej przez Garwolin, jaki zorganizował 1 grudnia 2015 roku napisał:

„Dla rdzennych mieszkańców Papui Zachodniej 1 grudnia to data szczególna. Mając tego świadomość Free West Papua Campaign Poland nie zważając na trudne warunki atmosferyczne dołącza się do tego globalnego aktu solidarności. Odbiór naszego marszu na mieście był bardzo pozytywny. Kilka osób widząc po raz pierwszy flagę Morning Star i po raz pierwszy słysząc o Free West Papua Campaign podeszło do nas i zaczęło zadawać nam pytania.

Dla większości Polaków okupowana Papua Zachodnia to czysta abstrakcja, podobnie jak brutalna okupacja indonezyjska. Większość Polaków nie rozumie czym różni się Papua Zachodnia od niepodległego państwa Papui Nowej Gwinei. Naszym zadaniem jest właśnie usuwać tę zasłonę niewiedzy, cierpliwie, bez zdenerwowania, tak by w ostateczności ukazać prawdę o brutalnych praktykach eksterminacyjnych stosowanych przez rząd NKRI (Republiki Indonezji) oraz bierność i indolencję ONZ, która po pierwsze, dopuściła do skandalicznego gwałtu na wszelkich demokratycznych zasadach, jakim był Akt Wolnego Wyboru (Act of Free Choice -14-15 lipca 1969), a po drugie, jest cały czas bierna i głucha na krzyki rozpaczy jakie dobiegają bez przerwy z odległej wyspy na Pacyfiku.

Wszelkie rodzaje interakcji z przechodniami mające miejsce podczas naszego marszu są dla nas źródłem optymizmu. Stanowią one integralny element poszerzania świadomości, motywowania do zaangażowania oraz pobudzania sumienia. To część naszej kampanii, którą konsekwentnie będziemy realizowali. Wiemy, iż wiele osób (w tym dzieci i młodzież wracająca ze szkół) ujrzało flagę Morning Star po raz pierwszy. Wierzę, że ten widok dla części z nich będzie impulsem dla duchowych poszukiwań prawdy i w przyszłości zaowocuje poparciem naszej walki o godność, wolność i niepodległość Papui Zachodniej”.

Praktyka działań z ostatnich lat dostarcza przykłady na to, że formy zaangażowania mogą mieć wyraz symboliczny, jak akcja informacyjna w Poznaniu z 2018 roku, bądź spontanicznego działania w przestrzeni publicznej podkreślającego współodpowiedzialność finansową lub gospodarczą za podtrzymywanie indonezyjskiego status quo w Papui Zachodniej.

DZIAŁALNOŚC DYPLOMATYCZNA I POLITYCZNA FREE WEST PAPUA CAMPAIGN POLAND

Rozpoczynając działalność w ramach Free West Papua Campaign Poland, przedstawiciele polskiej filii obok opisywanych form wyrazu zobowiązali się, sami przed sobą, do budowania rozpoznania i zrozumienia sytuacji Papui Zachodniej wśród przedstawicieli władzy wykonawczej i ustawodawczej w Polsce, a także wśród członków istniejących w Polsce placówek organizacji międzynarodowych. Dyplomatyczna rola FWPC Poland, funkcja pośrednicząca jaką wypełnia, wymagała od działaczy w Polsce cyzelowania własnych wystąpień i wypowiedzi, zwłaszcza unikania gwałtownych mimo to, że wyraźnych form kontestacji istniejącego status quo Papui Zachodniej, tak by nie zamknąć nigdzie potencjalnych przestrzeni do wyeksponowania problemu Papui Zachodniej, bądź przekonania kogokolwiek w obecnym porządku III Rzeczpospolitej Polskiej, że wobec historycznej niesprawiedliwości w Melanezji nie można pozostać zupełnie biernym, zwłaszcza, że ustrojowy poprzednik państwa polskiego, Polska Republika Ludowa, zatwierdziła w listopadzie 1969 roku sfałszowany plebiscyt, będący podstawą prawną indonezyjskiej aneksji.

Free West Papua Campaign wraz z pierwszymi entuzjastycznie nastawionymi brytyjskimi parlamentarzystami w 2008 roku zainaugurowało Międzynarodowych Parlamentarzystów dla Papui Zachodniej [The International Parliamentarians for West Papua – IPWP]. IPWP to ponadpartyjna grupa polityków z całego świata, wspierająca samostanowienie narodu Papui Zachodniej; jest to lista solidarności z Papuą Zachodnią, na której po 10 latach funkcjonowania swoje podpisy złożyło 105 parlamentarzystów z blisko 20 krajów – byli to posłowie i przedstawiciele reprezentujący zarówno ugrupowania konserwatywne i prawicowe, jak i liberalne oraz lewicowe. Na liście IPWP widniały nazwiska posłów brytyjskich, holenderskich, francuskich, nowozelandzkich, australijskich i czeskich. Zachodni Papuasi w 2017 roku wciąż wyczekiwali na pierwsze wyraźne gesty poparcia ze strony posłów, europosłów, senatorów i prezydentów miast z Polski.

Zadaniem Free West Papua Campaign Poland stała się zatem pomoc oraz instruktaż skierowana do mandatariuszy obywateli Rzeczpospolitej Polski – a więc m.in. posłów i posłanek tudzież senatorów – w poznaniu i zrozumieniu problemu Papui Zachodniej, jako trwającego od dziesięcioleci poważnego deliktu prawa międzynarodowego, rzutującego na prawo oraz dobre praktyki w tym zakresie, nie tylko w regionie Azji i Pacyfiku, ale także w wymiarze europejskim i globalnym. W 2020 roku w artykule „III Rzeczpospolita podtrzymuje stanowisko Bieruta i Gomułki ws. Papui Zachodniej” Damian Żuchowski zasugerował podjęcie kilkunastu umiarkowanych bądź zaangażowanych gestów, tudzież kroków polityczno-prawnych przez indywidualnych mandatariuszy bądź sam rząd Polski, które odpowiednio wdrożone lub zamanifestowane stanowić będą niewątpliwy wyraz odejścia od decyzji PRL zastygłych we formie prawa pozytywnego do dzisiaj.

Realizując te założenie, przedstawiciele FWPC Poland w 2017 roku po raz pierwszy złożyli wizyty kontaktowe w biurach poselskich usadowionych na terenie Warszawy, służące naświetleniu kwestii, zarówno zajęcia Papui Zachodniej przez Indonezję w latach 1960. jak i przywołaniu pamięci ponad 100 tysięcy zachodniopapuaskich ofiar indonezyjskiej okupacji zachodniej części Nowej Gwinei. Nawiązując do Globalnej Petycji dla Papui Zachodniej we wręczonych podczas tych wizyt listach intencyjnych, FWPC Poland zaproponowało polskim parlamentarzystom wykonanie gestu solidarnościowego poprzez podjęcie, któregoś z proponowanych działań w trójstopniowej skali zaangażowania: 1) Podpisanie Globalnej Petycji dla Papui Zachodniej i wykonanie własnego zdjęcia solidarnościowego; 2) Wyrażenie publicznego zaniepokojenia sytuacją w Papui Zachodniej, w tym naruszeniem praw człowieka ze strony indonezyjskich sił bezpieczeństwa; 3) Oficjalne dołączenie do listy Międzynarodowych Parlamentarzystów dla Papui Zachodniej (IPWP). W trakcie tych działań delegacja FWPC Poland podjęła próby odwiedzenia 17 biur poselskich reprezentatywnych łącznie dla 22 posłów i europosłów, posłanek i europosłanek RP. Wcześniej z miesięcznym wyprzedzeniem FWPC Poland wysłało za pośrednictwem poczty elektronicznej dłuższe wersje tych samych listów intencyjnych do biur około 40 posłów i posłanek RP z całego kraju, ze szczególnym uwzględnieniem odwiedzonych później biur poselskich w Warszawie.

Próby kontaktowe i apele z parlamentarzystami i senatorami różnych opcji politycznych w Polsce były kontynuowane w kolejnych latach. W trakcie kampanii z lat 2020-2021 to jest w czasie trwania IX kadencji Sejmu RP kierunkowe listy trafiły niemal do wszystkich 460 posłów i posłanek. Sporządzone listy zazwyczaj miały część wspólną, ale warto zaznaczyć, że zawierały także indywidualne akapity odwołujące się do autentycznych programów i deklaracji politycznych poszczególnych posłów, których zmącone lustro mogli zobaczyć w niesprawiedliwościach dotykających Papuę Zachodnią.

W czerwcu 2021 roku poseł IX Kadencji Sejmu RP, Tomasz Aniśko z Partii Zieloni, jako pierwszy poseł RP w historii złożył oficjalną interpelację poselską w sprawie sytuacji w Papui Zachodniej. Interpelacja skierowana bezpośrednio na ręce Zbigniewa Raua, Ministra Spraw Zagranicznych odnosiła się zarówno do kontekstu historycznego indonezyjskiej obecności w Papui Zachodniej oraz bieżących wydarzeń. Poseł Tomasz Aniśko zapytał ministra spraw zagranicznych o stanowisko Polski wobec zgłoszonych przypadków naruszeń praw człowieka, w tym o poparcie programu „mediacji” między społeczeństwem zachodniopapuaskim a rządem indonezyjskim. Wreszcie zwrócił polskiej dyplomacji uwagę na to, że kolejne kraje Afryki, Karaibów i Pacyfiku, a także Holandia i Wielka Brytania otwarcie apelują o wysłanie misji Wysokiego Komisarza ds. Praw Człowieka (UNHCHR) do Papui Zachodniej, a do samej Indonezji o otwarcie swojego terytorium i jej przyjęcie. W tym kontekście poseł Partii Zieloni zapytał MSZ czy Polska popiera apel Forum Wysp Pacyfiku i krajów ACP bądź czy rozważane jest „zainicjowanie indywidualnego apelu w imieniu Polski w tej sprawie do UNHCHR i Republiki Indonezji?”.

Interpelacja Tomasza Aniśko dotycząca Papui Zachodniej, a także zapytanie poselskie odnośnie działań podjętych wobec Jakóba Skrzypskiego, obywatela RP będącego więźniem politycznym Indonezji, zmusiło Ministerstwo Spraw Zagranicznych Polski, będące wówczas pod zarządem Prawa i Sprawiedliwości, do zajęcia oficjalnego stanowiska w tych sprawach.

APATRIA FEST’2019 – FESTIWAL SPOŁECZNOŚCI BEZPAŃSTWOWYCH W WARSZAWIE

Free West Papua Campaign Poland było jednym z uczestników oraz inicjatorów Festiwalu Społeczności „Bezpaństwowych” Apatria Fest, który odbył się 15 czerwca 2019 roku w Warszawie. Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli ruchów niepodległościowych i niezależnościowych z Kurdystanu, Papui Zachodniej, Palestyny i Katalonii, wspólnie dyskutujących o cierpieniu i dążeniu do sprawiedliwości. Na festiwalu obecna była delegacja holenderskiego oddziału FWPC Nederland, w tym Raki Ap, rzecznik i doradca polityczny, który obecnie jest rzecznikiem Zjednoczonego Ruchu Wyzwolenia Papui Zachodniej, a także Erisham Ap.

Podczas panelu poświęconego Papui Zachodniej zaprezentowano film „Secret War in Asia”. Przedstawiciele FWPC Poland omawiali etniczne źródła nacjonalizmu papuaskiego i ideologiczne podstawy roszczeń indonezyjskich, a także bieżące problemy, takie jak operacje wojskowe, destrukcja środowiskowa, programy islamizacyjne i kontrola urodzin. Raki Ap przedstawił świadectwo osobiste, omówił historię i obecną sytuację w Papui Zachodniej, w tym prawne nadużycia (Porozumienie z Nowego Jorku i Akt Wolnego Wyboru) oraz trwającą opresję indonezyjską. Skrytykował również holenderską oświatę za pomijanie kwestii holenderskiej odpowiedzialności za Papuę Zachodnią.

Szczególną uwagę poświęcono destrukcji środowiskowej w Papui Zachodniej w wyniku eksploatacji górniczej, wycinki drzew i powstawania monokultur przemysłowych. Raki Ap argumentował, że niepodległość Papui Zachodniej zagwarantowałaby ochronę rozległych lasów i ekosystemów, w przeciwieństwie do Indonezji, która traktuje ten region jako bazę surowcową. Wezwał do bojkotu produktów indonezyjskich. Panel poruszył również sprawę polskiego turysty Jakuba Skrzypskiego, skazanego w Indonezji za „zdradę”.

ROZWÓJ, KIERUNKI I PERSPEKTYWY DZIAŁALNOŚCI FREE WEST PAPUA CAMPAIGN POLAND. DZISIAJ i JUTRO

Członkowie Free West Papua Campaign Poland byli pierwszymi obywatelami Polski, którzy dzięki monitorowaniu zachodniopapuaskich oraz indonezyjskich mediów oraz for dyskusyjnych, a także podtrzymywaniu kanałów komunikacyjnych ze środowiskiem papuaskim, pozyskali i przetworzyli doniesienia o zatrzymaniu w górskich rejonach Papui Zachodniej w 2018 roku Jakóba Skrzypskiego, obywatela Polski, którego poddano kryminalizacji i skazano na 5 lat, a następnie 7 lat więzienia jako pierwszego obcokrajowca w historii Indonezji.

Wówczas w pierwszych kluczowych dniach, pozyskawszy te wiadomości przedstawiciele polskiej filii FWPC jako pierwsi poinformowali Ambasadę Polski w Indonezji o fakcie pozbawienia wolności obywatela Polski i apelowali o podjęcie natychmiastowych działań, jasno przestrzegając polskich dyplomatów, że Skrzypski, podobnie jak Zachodni Papuas Simon Carlos Magal, padł ofiarą prowokacji politycznej, której celem może być przeobrażenie go w kozła ofiarnego w ramach procesu pokazowego. W ocenie przedstawicieli FWPC Poland, polskie MSZ, polski rząd i prezydent RP, a także podlegli im korpus dyplomatyczni oraz ludzie służb, zadziałali w tamtych dniach opieszale i mało stanowczo, nie wystarczająco protestując przeciw kryminalizacji własnego obywatela, przedkładając ponad głębsze zaangażowanie w obronę Skrzypskiego ramowe stosunki dyplomatyczne i handlowe z Dżakartą. W ocenie tej jak się okazało nie odbiegali zbytnio od prawników i obrońców praw człowieka z Indonezji i Papui Zachodniej monitorujących bądź zaangażowanych w ten proces prawny na miejscu.

Osoby wyrażające solidarność niepodległościową z Papuą Zachodnią, nie rezygnując z działań na rzecz interwencji ws. Skrzypskiego w, zważywszy na wrażliwość sprawy dla strony Indonezyjskiej, w swym najwyższym przekonaniu musiały w tych dniach pozostać niejako w cieniu, działając poniekąd zza kulis, tak by swą obecnością w przestrzeni publicznej nie zaognić fałszywych oskarżeń kierowanych przeciw obywatelowi Polski. Wątek ten zostanie doprecyzowany i dopowiedziany jeszcze w przyszłości. Mimo to tak wysoka kara więzienia była pewnego rodzaju zaskoczeniem nawet dla nich, bo jak podkreślał Damian Żuchowski, w podobnych kontekstach „na przestrzeni ostatniego dwudziestolecia obcokrajowców z innych krajów deportowano bądź trzymano w odosobnieniu nie dłużej niż trzy miesiące”.

12 sierpnia 2022 roku, tuż przed 50 rocznicą Porozumienia z Nowego Jorku, odbyła się trzecia Demonstracja pod Ambasadą Indonezji w Polsce. Uczestnicy zgromadzenia pojawili się aby 1) podnieść kwestię historycznej aneksji i kolonizacji Papui Zachodniej przez administrację Indonezji – naruszenia prawa międzynarodowego, odebranego prawa do niepodległości i zbrodni przeciwko ludzkości, jakich dopuściły się indonezyjskie siły bezpieczeństwa, a także 2) aby upomnieć się o los Jakóba Skrzypskiego i wezwać do jego natychmiastowego uwolnienia.

W przeciwieństwie od rejterady z 2015 roku tym razem indonezyjscy dyplomaci wybrali ścieżkę konfrontacji. Nie tylko nie schronili się za murami Ambasady, ale wyszli naprzeciw protestującym i zabezpieczającym wydarzenie policjantów, twierdząc, że nie otrzymali informację o organizacji wydarzenia. Próbowali podważać jego legalność. Tuż przed rozpoczęciem oficjalnych wystąpień otwierających zgromadzenie podeszli do płotu usadowionego po drugiej strony ulicy naprzeciwko Ambasady Indonezji, na których powieszone były flagi niepodległościowe Papui Zachodniej (Flaga Gwiazdy Porannej, a także transparent Komitetu Narodowego Papui Zachodniej (KNPB). Doszło również do fizycznego wypychania demonstranta… Obecność tych flag uznali za nieuszanowanie i nieuhonorowanie praw placówki dyplomatycznej Indonezji.

Na zamieszczonym filmie będącym kompilacją pięciu fragmentów Demonstracji pod Ambasadą Indonezji możemy zaobserwować 1) fragment dialogu na temat legitymacji indonezyjskiej do obecności w Papui Zachodniej; 2) naciski indonezyjskich dyplomatów domagających się usunięcia flag niepodległościowych Papui Zachodniej z płotu usadowionego po drugiej stronie ulicy naprzeciwko Ambasady Indonezji; 3) Groźby indonezyjskiego dyplomaty sugerującego, że na wypadek przyjazdu do Indonezji działania te zostaną zapamiętane; 4) Wypychanie przez Indonezyjskiego dyplomatę demonstranta trzymającego transparent z wizerunkiem Komitetu Narodowego Papui Zachodniej; 5) Interwencje funkcjonariuszy policji zabezpieczających wydarzenie, pouczających indonezyjskich dyplomatów o legalności wydarzenia; a także 6) zmianę tonu indonezyjskich dyplomatów, którzy na przemiennie wyrażali wolę dialogu, dążyli do pozyskania materiałów ze zgromadzenia i danych protestujących.

Na przestrzeni ostatniego roku lat 2024 i 2025 flaga zachodniopapuaska ponownie powiewała w województwie mazowieckim. Dokonano również kilku mniejszych aktów solidarnościowych. Przygotowano V i VI tom „Latarnika Papuaskiego”. Jednocześnie od dłuższego czasu trwają prace nad publikacją, której ambicją pozostaje wypełnienie luki wydawniczej w Polsce poprzez przeistoczenie się w kompendium wiedzy na temat statusu, historii oraz newralgicznej sytuacji w Papui Zachodniej. Wkrótce ruszy również nowa tura korespondencyjna z mandatariuszami zasiadającymi w obu izbach Parlamentu oraz w Parlamencie Europejskim.

Tymczasem wspomniana sytuacja w Papui Zachodniej pozostaje dramatyczna. Raporty publikowane przez media niezależne, działaczy praw człowieka i aktywistów humanitarnych wskazują na tysiące ofiar przemocy państwowej po 2019 roku: zbrojne pacyfikacje całych dystryktów, wywłaszczenia ziemi oraz brutalne milicyjne represje. Ponad 100 tysięcy ludzi stało się wewnętrznymi uchodźcami Działań tych nie da się wytłumaczyć konfrontacją zbrojną z Armią Narodowego Wyzwolenia Papui Zachodniej (TPN-PB), których oddziały obronne stanowią dla indonezyjskiej okupacji ostatnią terytorialną granicę. W 2024 roku odnotowano kolejne poważne nadużycia ze strony zintegrowanych sił wojska i policji (TNI/Polri) w regionach Yahukimo, Nduga i Intan Jaya. Destrukcja środowiskowa i eksploatacja zasobów naturalnych, wraz z programami transmigracji, stanowią ciągłe zagrożenie dla kultury i przetrwania rdzennych Papuasów. Działacze FWPC Poland informują regularnie o tych zagrożeniach, chociażby za pośrednictwem internetowych mediów społecznościowych, działających nieprzerwanie od dekady.

Free West Papua Campaign Poland sumarycznie przez kilkanaście lat konsekwentnie budowało świadomość, poszukiwało zrozumienia i poparcia politycznego, dokumentowało tragedię Zachodnich Papuasów. Wyzwaniem pozostaje dalsze umacnianie głosu w przestrzeni publicznej, działania edukacyjne, a także walka o realny monitoring praw człowieka w Papui Zachodniej. Na lokalnym gruncie w Polsce wyzwaniem pozostaje również rewizja konsekwencji zastygłych we formie prawa pozytywnego, honorujących Akt Wolnego Wyboru i Rezolucję ONZ nr 2504 (XIV) z 19 listopada 1969 roku.

ONZ, która „dopuściła do skandalicznego gwałtu na wszelkich demokratycznych zasadach” i jest „bierna i głucha na krzyki rozpaczy”, pozostaje kluczowym forum. Wpłynięcie na zmianę jej postawy i wysłanie misji UNHCHR do Papui Zachodniej będzie wymagało międzynarodowej koordynacji i zwiększonej presji dyplomatycznej, w której FWPC Poland może odegrać rolę poprzez nagłaśnianie sprawy w Polsce i Europie. Wyzwania te dowodzą, że działalność FWPC Poland jest długotrwałym i wymagającym procesem, który ma na celu przełamanie milczenia i obojętności wokół jednej z najbardziej symbolicznych i tragicznych historii kolonizacyjnych i okupacyjnych po II wojnie światowej.

Free West Papua Campaign Poland odgrywa kluczową rolę w podnoszeniu świadomości na temat zapomnianego konfliktu w Papui Zachodniej w Polsce, wykorzystując różnorodne kanały – od publicystyki i edukacji, przez wydarzenia kulturalne, po działania uliczne i próby wpływu na politykę zagraniczną państwa. Organizacja, tak jak cały ruch zachodniopapuaski, konsekwentnie mierzy się z oporem ze strony indonezyjskich władz, a ponadto z niską świadomością społeczną w Polsce dotyczącą tego istotnego rozdziału dziejów ludzkości.

Wobec tego konieczne będzie dalsze, cierpliwe usuwanie „zasłony niewiedzy”, aby prawda o bezprawnych, kolonialnych i zabójczych praktykach dotarła do szerszej publiczności. Jak wykazały działania FWPC Poland w przestrzeni publicznej nawet na poziomie instytucjonalnym istnieje poważny problem zrozumienia różnicy między Papuą Zachodnią a niepodległą Papuą Nową Gwineą. Potwierdziło się to nawet podczas wizyty w Biurze Informacji ONZ w Warszawie (UNIC), które obnażyły niezdolność poszczególnych komórek ONZ do wymiany informacji i sygnalizowania problemu między własnymi strukturami. Jednocześnie Free West Papua Campaign Poland działając jako niesformalizowana, wolontariacka grupa bez własnych funduszy, wysoce autonomiczna także w ramach sieci FWPC, będzie musiała znaleźć sposoby na utrzymanie dynamiki i efektywności działań w dłuższej perspektywie.

Mimo tych wyzwań, determinacja trzonu zaangażowanych osób pozostaje silna. „Nadal istniejemy, nadal komunikujemy się, planujemy, współpracujemy, nadal się nie poddaliśmy” – słyszymy. Walka o godność, wolność i niepodległość Papui Zachodniej jest walką uniwersalną, przypominającą, że świat nie będzie w pełni wolny, dopóki Papua Zachodnia nie będzie wolna. Rafał Szymborski przypomina, że działania te nie byłyby możliwe bez osób, które okresowo wnosiły bardzo wielki wysiłek, angażowały się cyklicznie, a czasami wnosiły wkład okazyjny, aczkolwiek w ostatecznym rozrachunku bardzo ważny. Nie sposób przy tej okazji wymienić wszystkich, lecz z całą pewnością nie można zapomnieć o całej rodzinie Państwa Saganków bez których Fest Papua Merdeka nie mogłoby się odbyć, a w szczególności Marka Saganka i Bartosza Saganka. Podziękowania należą się także Pawłowi Koryckiemu, Miłoszowi Rybickiemu, Tomaszowi Nakoniecznemu, Arturowi Sobieli, Rafałowi Rudnickiemu, Małgorzacie Yaga, Maciejowi Susce, Maxowi Bojarskiemu, Sylwii Gibaszek, Dominikowi Piętce, Piotrowi Wielgoszowi, Kamili Dombrowskiej, Błażejowi Popławskiemu, Lechowi Nijakowskiemu, Antkowi z zespołu Bunt i wszystkim jego członkom z lat 2014-2017, Danucie Szymborskiej, Teresie Kosman, całemu zespołowi działającemu przy ADA Puławska w Warszawie, a także warszawskim społecznikom z Wilczej bez których pierwsze wystąpienie pod Ambasadą Indonezji w Polsce w 2011 roku nie doszłoby do skutku. „Pamiętam solidarnościowe zdjęcia z nieżyjącym już Jackiem Dąbrowskim, a także ze Sylwestrem Różańskim, Henrykiem Kordasiem, Mirkiem Balkiewiczem, Markiem Mikulskim, Krzysztofem Kotem i Marcinem Afrykańskim, którym jeszcze raz pragnę za ten gest i dobrą wolę podziękować” – wspomina Rafał Szymborski. Rafał Matyka, Marek Banaszak, Agnieszka Wielgosz, Magdalena Krysińska, Dorota Aniszewska, Kuba Olszewski i wielu innych to niezamknięty repertuar imion i nazwisk, które na różnych poziomach, nie działając bezpośrednio w ramach struktur FWPC Poland, przyczyniały się do podnoszenia świadomości na temat Papui Zachodniej.

Free West Papua Campaign Poland zachowuje kształt szerokiego namiotu. Do współpracy zaprasza wszystkich, jednocześnie oferuje poradnictwo i radę tym wszystkim, którzy chcieliby o Papui Zachodniej mówić lub działać na jej rzecz niezależnie w ramach odrębnych inicjatyw lub działań indywidualnych.

LINKI ZEWNĘTRZNE:

Tropikalna Jałta – Porozumienie z Nowego Jorku

https://fwpcpoland.wordpress.com/2022/10/23/tropikalna-jalta-porozumienie-z-nowego-jorku/

"Akt Wolnego Wyboru 1969. Zaangażowanie ONZ w akt samostanowienia w Papui Zachodniej w latach 1968-1969"

https://fwpcpoland.wordpress.com/akt-wolnego-wyboru-1969/

https://krewpapuasow.wordpress.com/

Ambasada Indonezji w Polsce * Papua Zachodnia * 21.10.2011

https://www.youtube.com/watch?v=kB3DVjc7djA

1 grudzień 2013. Aukcja solidarnościowa w Warszawie

https://krewpapuasow.wordpress.com/2013/12/15/1-grudzien-2013-aukcja-solidarnosciowa-w-warszawie/

https://www.freewestpapua.org/

https://www.youtube.com/@FreeWestPapuaNL/videos

https://westpapuamedia.info/2010/07/27/voice-of-west-papua-reaches-poland/

Wystawa poglądowa „Ostatni wolni ludzie na planecie”

https://amazonicas.wordpress.com/2015/08/21/wystawa-pogladowa-ostatni-wolni-ludzie-na-planecie/

Papua Merdeka II Niecieplin 2015. Inauguracja Free West Papua Campaign Poland. Przemówienia

https://www.youtube.com/watch?v=x5uMNN55Few

Papua Merdeka II Marsz Garwolin - Leszczyny - Niecieplin cz. II

https://www.youtube.com/watch?v=8bM8fie5XYs

Film „Papua Merdeka di Polandia”

https://fwpcpoland.wordpress.com/film-papua-merdeka-di-polandia/

Koncert Papua Merdeka 9.08.2014

https://krewpapuasow.wordpress.com/koncert-papua-merdeka-9-08-2014/

Fest Papua Merdeka II

https://krewpapuasow.wordpress.com/2015/08/16/fest-papua-merdeka-ii/

Fest Papua Merdeka vol. 3

https://fwpcpoland.wordpress.com/2016/08/19/fest-papua-merdeka-vol-3/

Czwarta edycja Punk Fest Papua Merdeka w Niecieplinie (29.07.2017)

https://krewpapuasow.wordpress.com/2017/08/14/czwarta-edycja-punk-fest-papua-merdeka-w-niecieplinie-29-07-2017/

Oridek Ap i Buchtar Tabuni - Przesłanie dla obywateli i mieszkańców Polski

https://www.youtube.com/watch?v=VPQsT5cZkOY

Papua Merdeka! Demonstracja pod Ambasadą Indonezji w Polsce

https://fwpcpoland.wordpress.com/2015/10/13/papua-merdeka-demonstracja-pod-ambasada-indonezji-w-polsce/

Wspomnienie: Zachodni Papuasi w Polsce, a przemyt amunicji w Indonezji

https://fwpcpoland.wordpress.com/2020/08/12/wspomnienie-zachodni-papuasi-w-polsce-a-przemyt-amunicji-w-indonezji/

Kulisy Propagandy: Demonstracja pod Ambasadą Indonezji w Warszawie, a przemyt amunicji w Dżakarcie

https://www.youtube.com/watch?v=q287kcE9C1A

O Melanezji i Papui Zachodniej w Otwocku

https://krewpapuasow.wordpress.com/2014/10/18/o-melanezji-i-papui-zachodniej-w-otwocku/

Róża Wiatrów (Radio Kampus). Indonezja vs Papua Zachodnia. Rozmowa z Rafałem Szymborskim (2016 r.)

https://www.youtube.com/watch?v=QckVVcmXR_U

Papua Zachodnia - 60 lat okupacji. Rozmowa: Damian Żuchowski - Janusz Zagórski (NTV)

https://www.youtube.com/watch?v=hrv0N_yXtxc

Latarnik Papuaski

https://fwpcpoland.wordpress.com/latarnik-papuaski/

Damian Żuchowski „Zapomniany genocyd. Analiza praktyk ludobójczych Indonezyjczykówwobec mieszkańców Papui Zachodniej”, w: „Studia Socjologiczno-Polityczne”, vol. 4(2), pp. 87–108.

Wiosną 2017 roku wydana została książka „Krwawy Cień Genocydu. Część Druga. Ludobójstwa – pamięć, dyskurs, edukacja” (wyd. Książka i Prasa). W książce – pracy zbiorowej napisanej pod redakcją naukową Beaty Machul-Telus, Urszuli Markowskiej-Manisty oraz Lecha M. Nijakowskiego znalazło się dwanaście kierunkowych prac dotyczących obszarów tego złożonego zagadnienia. w tym m.in. Błażeja Popławskiego i Damiana Żuchowskiego pt. „Przełamać zmowę milczenia. Analiza funkcjonowania instytucji zaangażowanych w upowszechnianie narracji o ludobójstwie w Papui Zachodniej” (s. 309-353).

W Europejskich Studiach Gnieźnieńskich” 17/2018 (Studia Europaea Gnesnensia) ukazał się artykuł Kamili Dombrowskiej z Uniwersytetu Gdańskiego pt. „Ochrona praw człowieka w globalnym świecie na przykładzie działalności Free West Papua Campaign Poland” (s.391-411).

W Miesięczniku Znak (marzec 2017, nr. 742) ukazał się artykuł „Krew Papuasów” autorstwa Błażeja Popławskiego i Damiana Żuchowskiego.

Damian Żuchowski W poszukiwaniu niepodległości Papui Zachodniej

https://dzikiezycie.pl/archiwum/2023/listopad-2023/w-poszukiwaniu-niepodleglosci-papui-zachodniej

Papuasi domagają się niepodległości. Konflikt z Indonezją | dr Łukasz Stach

https://www.youtube.com/watch?v=DonMmUYLihs

Apatria Fest – spotkanie społeczności bezpaństwowych w Warszawie

https://fwpcpoland.wordpress.com/2019/07/24/apatria-fest-spotkanie-spolecznosci-bezpanstwowych-w-warszawie/

Solidarni z Papuą Zachodnią

https://krewpapuasow.wordpress.com/solidarni-z-papua-zachodnia/

1.05.1963 - 1.05.2018 Poznań - Polska - Papua Zachodnia

https://www.facebook.com/media/set/?set=a.926769990825183.1073741845.479727292196124&type=1&l=47f21ff93a

FWPC Poland pierwszego grudnia na ulicach Garwolina

https://krewpapuasow.wordpress.com/2015/12/06/fwpc-poland-pierwszego-grudnia-na-ulicach-garwolina/

Free West Papua Campaign Poland przed Ośrodkiem Informacji ONZ w Warszawie

https://fwpcpoland.wordpress.com/2017/08/14/fwpc-poland-przed-osrodkiem-informacji-onz-w-warszawie/

Free West Papua Campaign Poland złożyło listy intencyjne w biurach poselskich i europoselskich RP

https://fwpcpoland.wordpress.com/2017/08/14/free-west-papua-campaign-poland-zlozylo-listy-intencyjne-w-biurach-poselskich-i-europoselskich-rp/

Oświadczenie FWPC Poland ws. interpelacji poselskiej dot. Papui Zachodniej i odpowiedzi MSZ

https://fwpcpoland.wordpress.com/2021/07/24/oswiadczenie-fwpc-poland-ws-interpelacji-poselskiej-ws-papui-zachodniej-i-odpowiedzi-msz/

Interpelacja nr 24690

do ministra spraw zagranicznych

w sprawie sytuacji w Papui Zachodniej

Zgłaszający: Tomasz Aniśko

Data wpływu: 14-06-2021

https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=C44JDW

Zapytanie nr 3676

do ministra spraw zagranicznych

w sprawie sytuacji i statusu obywatela Polski pozbawionego wolności na terytorium Indonezji

Zgłaszający: Tomasz Aniśko

Data wpływu: 14-06-2021

https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=C44JEU

Autor: Damian Żuchowski

Artykuł ukazał się także na: WolneMedia.net i Free West Papua Campaign Poland, Krew Papuasów