Zbliża się Wigilia Bożego Narodzenia. W domach i kościołach wszyscy będziemy śpiewać kolędy oraz słuchać ich z płyt. Czy wiemy jednak, skąd one się wzięły? Rok temu Grzegorz Klicki nazwał je w swoim blogu "prastarymi". Jest to jednak pewna przesada. Najstarsza polska kolęda, zaczynająca sie od słów "Zdrów bądź królu anielski..." powstała w 1424 r. W kancjonale Jana z Przeworska z 1435 roku znajduje się pieśń "Chrystus się nam narodził...", która też można uważać za jedną z pierwszych kolęd.
Wiekszą popularność uzyskały kolędy na przełomie XVI i XVII w. Powstała wtedy śpiewana do dzisiaj kolęda "W żłobie leży..." do której słowa napisał Piotr Skarga, a jej melodia to polonez koronacyjny króla polskiego Władysława IV. Z wieku XVI pochodzi też "Anioł pasterzom mówił...", chociaż melodia tej kolędy została zapisana dopiero w XVII w. Słowa jej to przekład jeszcze starszego łacińskiego utworu.
Okresem największego rozkwitu kolęd był okres baroku, czyli XVii i XVIII wiek. W XVII w. napisano pierwszą wersję znanej pieśni "Przybieżeli do Betlejem...". Obecna jej postać pochodzi z XIX w. Najsłynniejsza chyba polska kolęda "Bóg sie rodzi..." została napisana przez słynnego poetę Franciszka Karpińskiego i jest , jak się wydaje, jego najlepszym utworem. Wspaniały jest zawarty w niej kunsztowny ciąg oksymororonów /paradoksów, sprzeczności/. Początkowo śpiewano ją na różne melodie. Obecnie muzyką do niej jest polonez przypisywany Karolowi Kurpińskiemu. Twórcami kolęd byli też inni wybitni poeci, jak Mikołaj Sęp-Szarzyński, czy Andrzej Morsztyn. Zbiory kolęd publikowane w epoce baroku liczyły sto kilkadziesiąt pozycji /teraz śpiewa się najwyżej 20-30/.
Kolędy tworzono także w XIX wieku. Wspomnieć tu można utwór "Wsród nocnej ciszy..." pochodzący z przełomu XVIII i XIX w. , kolędę "Dzisiaj w Betlejem..." zapisaną dopiero w XIX w. , czy tez pieśń Teofila Lenartowicza "Mizerna cicha...". Również w XX w. oraz obecnie próbuje sie pisac nowe kolędy. O ile jednak wiem, żadna z nowszych kolęd nie uzyskała popularności równej tradycyjnym.
Kolędy nie sa wcale zjawiskiem czysto polskim. Istnieja kolędy angielskie, francuskie, niemieckie, rosyjskie, czy też. ukraińskie. Najsłynniejszą kolędą świata jest jednak "Cicha noc..." przetłumaczona na 300 języków. Wykonano ja po raz pierwszy w Oberndorfie koło Salzburga w roku 1818. Autorem słów był ksiądz Józef Mohr, a muzyki Franciszek Gruber.
Widać stąd, że choć kolędy nie sa może prastare, to jednak mają ciekawą historię.
stara, tłusta, goła i wesoła (http://naszeblogi.pl/blog/196) (http://niepoprawni.pl/blog/6206)
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Kultura
