Aplikacje prawnicze jednak nie zamknięte?

Minister Ćwiąkalski miał zamykać drogę do zawodów prawniczych, miał chadzać na pasku korporacji, miały wrócić czasy ministra Kalwasa. O tym, że należy poczekać i że zapowiedzi ministra idą w odwrotnym kierunku, przestrzegałem już parę razy, ale tzw. elektorat wiedział jak zawsze lepiej. Dziś Rzepa ujawniła ministerialny projekt, który jak się okazuje jest bardziej liberalny niż się zapowiadał. Ale po kolei.

Aby zostać adwokatem, notariuszem czy radcą prawnym absolwent prawa będzie musiał złożyć wniosek uiścić, opłatę (jak jest teraz) i zadeklarować zamiar ubiegania się o przyjęcie  na aplikację (to ważne). Egzamin (tzw. Egzamin I stopnia) nadal będzie tylko pisemny (nepotyzm generował egzamin ustny), ale trudniejszy (220 pytań z teorii + 70 ze stosowania prawa) z ustawowo  wyznaczonymi progami (odpowiednio 90  + 40) oraz  z ujemnymi punktami za złą odpowiedź. Koniec więc z chybił trafił.

Po zdaniu egzaminu absolwent złożyć będzie musiał deklarację (to nowość) wybierając trzy miejsca aplikacji, bez względu na jej rodzaj, ze wskazaniem preferowanej kolejności. Minister w drodze rozporządzenia zapewnić ma termin i tryb postępowania w celu ogłoszenia listy osób wstępnie zakwalifikowanych na poszczególne aplikacje. Co roku poszczególne okręgowe rady ustalą liczbę miejsc (nie mniej niż 10% składu danej rady), a minister ustali liczbę miejsc na aplikację, która, uwaga, ma odpowiadać łącznej liczbie osób, które zdały egzamin. Ci, którzy się nie załapią, mają prawo składać wniosek na aplikacje tam, gdzie zgodnie z listą wstępnie zakwalifikowanych jest jeszcze miejsce. Słowem każdy kto zda egzamin będzie przyjęty, ale niekoniecznie tam gdzie chce i na aplikację jaką chce. Pytanie wedle jakich reguł ustalana będzie kolejność pozostaje otwarte (nie ma tego w ustawie), choć trudno sobie wyobrazić by wedle jakiś innych niż wynik egzaminu. Aplikacja, co ważne trwać ma jedynie dwa lata (czyli o półtora roku krócej).

Ci, którzy egzamin I stopnia zdadzą, a deklaracji o zamiarze ubiegania się o przyjęcie  na aplikację nie złożyli, tudzież się po zdaniu egzaminu rozmyślili, mogą (to nowość) wpisać się na listę doradców prawnych. Tworzy się więc całkiem nową korporację doradców prawnych, którzy będą prowadzili sprawy przed sądem I instancji, za wyjątkiem spraw karnych, rodzinnych i opiekuńczych. Wymogi to zdanie egzaminu I stopnia, niekaralności i obowiązkowe ubezpieczenie OC. Widać tu wyraźny wpływ sugestii Trybunału Konstytucyjnego.

Po skończeniu aplikacji, tudzież po 4-letnim  (nowość) wykonywaniu tzw. podstawowych czynności prawniczych (jest w końcu definicja)  przez doradców prawnych albo po 4 letniej pracy na stanowisku referendarza sądowego, asystenta sędziego, asystenta prokuratora, legislatora można będzie przystąpić do egzaminu II stopnia. Podobne prawo przysługuje doktorom nauk prawnych (tak ja obecnie).  Egzamin ten składa się z dwóch części (ogólna i specjalistyczna), przy czym ta specjalistyczna dzielona jest na pełną i profilowaną.

Uff, tyle w skrócie. Jakie wnioski?

Nie sprawdziły się lamenty, że Ćwiąkalski zamknie odstęp do zawodów, choćby przez utworzenie limitów. Okazuje się, że miejsc ma być dokładnie tyle ile będzie osób, które zdały egzamin, tyle tylko, że odciąży się najbardziej oblegane ośrodki. I tak zamiast dwóch tysięcy aplikantów Warszawie i kilkuset na prowincji, proporcje odgórnie zostaną wyrównane. Egzamin będzie jednak trudniejszy.

Tworzy się też nową korporację, czy może raczej grupę zawodową, która od nieformalnych doradców różnić się będzie tym, że musi płacić OC, ale nie musi kombinować jakby tu występować przed sądem w imieniu klienta (współuczestnictwo, interwencja uboczna, kupowanie długu itp.) Owi doradcy po czterech latach wykonywania czynności prawniczych (stale, nieprzerwanie?) mogą zdawać egzamin II stopnia i po jego zdaniu zostać np. adwokatem. Tym samym możliwe jest ominięcie drogi aplikacji, co było głównym zarzutem przeciwko korporacjom prawniczym.

Jak są zalety tej ustawy? Na pewno jest bardziej liberalna niż obecna lex Gosiewski, ale mniej niż nowelizacja zapowiadana przez opozycyjny PiS. Pozwala na omijanie aplikacji i uznaje postulat, że stosować prawo można również nie będąc adwokatem. A jakie wady? Przede wszystkim ci co już w sobotę zdadzą egzamin konkursowy na aplikację na dotychczasowych zasadach, odbywają ją wedle starych reguł, a więc będą się kształcić dłużej i mniej liberalnie.  Nie wiadomo też co oznacza dokładnie wykonywanie czynności prawniczych (jak długo jak intensywnie, czy stale i nieprzerwanie itp.) oraz dlaczego doradcy nie mogą reprezentować klientów w merytorycznie nieskomplikowanych sprawach rodzinnych i opiekuńczych.

Dla kogoś, kto tak jak ja uważa adwokata za taksówkarza, który musi zdać teoretyczny (studia) i praktyczny (aplikacja) egzamin, ta ustawa pewnie jest do zaakceptowania. O tym czy wejdzie w życie zadecyduje więc pewnie SLD(veto niemal pewne),  a te głosowało zawsze tak, jak chciały korporacje. Dziś korporacje są zdaje się za (odsapną największe rady okręgowe) więc ustawa ma szansę wejść w życie.