jeżeli zechcemy poświęcić kilka chwil na upodobania człowieka, to nawet najbardziej prymitywne plemiona żyją swoją muzyką. Człowiek cywilizowany utrwalił te upodobania i jednocześnie udoskonalił instrumenty muzyczne tak, że można mówić o pewnej powtarzalności utworu.
Dzisiaj chciałbym zwrócić uwagę na ukierunkowanie muzyki orkiestrowej w wykonaniu jednoosobowym. Jednym z instrumentów, które pozwoliły zminimalizować całą orkiestrę do roli jednego wykonawcy i jednocześnie zachować brzmienie orkiestry, są organy.
Jest to instrument dęty, klawiszowy, o ogromnym potencjale możliwym do wykonania przez jednego tylko człowieka - chociaż często w wyszukanych utworach organowych muzyk musi korzystać z pomocy przy przełączaniu rejestrów w czasie wykonywania koncertu.
Organy składają się z szeregu piszczałek przypisanych jednemu klawiszowi, ułożonych w kilka chórów, które można włączać lub wyłączać ubogacając skalę dźwięków odbieranych przez słuchaczy. Same piszczałki są wykonywane z drewna lub z metalu, dźwięk może być wydawany przez szczelinę lub też przez specjalnie ukształtowany "języczek" przypominający stroik takich instrumentów, jak trąbka...
Poza tym organy mogą być ubogacone różnymi dodatkowymi efektami dostępnymi z klawiatury. Ich wykorzystanie zależy jedynie od pomysłowości kompozytora oraz stopnia opanowania instrumentu przez organistę.
https://youtu.be/AWClq1Pr7hM
Organy jako instrument szczególnie ubogacony i obsługiwany tylko przez jednego wykonawcę znalazł się w polu zainteresowania muzyki liturgicznej.
Jednak rozwój przemysłu pozwolił na obniżenie kosztu budowy takiego instrumentu i jego upowszechnienie. Odejście od religii, rozwój kinematografii to były zupełnie nowe wyzwania i tak powstały organy budowane już na potrzeby ilustracji dźwiękowej filmu niemego - tak zwane "organy teatralne"...
Rozwój techniki elektronicznej trafił też i do warsztatów lutniczych. Zastosowanie prądu i obwodów ilustracyjnych dokonało rewolucji w budowie instrumentów muzycznych a starannie dobierane parametry piszczałek organowych zastąpiły generatory elektroniczne... i stały się one tak doskonałe, że nie sposób rozróżnić, czy gra muzyka na instrumencie klasycznym, czy też jest to dźwięk wytwarzany elektronicznie... chociaż wypracowano głosy możliwe do uzyskania jedynie technikami wzbudzania dźwięku i jego elektronicznego przetwarzania...
Ostatnim krzykiem mody w tej dziedzinie stały się organy elektroniczne, ale bazujące na starannym zarejestrowaniu poszczególnych dźwięków na taśmie magnetofonowej i wydawanych przez konkretny instrument...
Tak powstały kopie elektroniczne konkretnych organów...
Technika cyfrowa udoskonaliła tę technikę i w jednym instrumencie można korzystać z fonograficznego zapisu już nie jednego tylko instrumentu i przełącznikiem można wybierać szczególne organy... a ich dźwięk odtwarzany przez kolumny głośnikowe do złudzenia odtwarza tę szczególną atmosferę wnętrza obiektu, w którym zamontowano same organy.
lokalizacja organów (obojętne już, czy klasycznych, z piszczałkami, czy też elektronicznych instrumentów - syntetyzatorów) w salach koncertowych filharmonii pozwala na wykonywanie muzyki organowej komponowanej na orkiestrę i organy lub też transponowanych na dowolne instrumenty.
https://youtu.be/1MzWYf5CQjc
Prezentowane kolejne nagranie ukazuje pracę organisty, który kolejnym klawiaturom przypisał poszczególne instrumenty. Zdjęcia filmowe pokazały pracę samych organów, gdzie nieruchome piszczałki nijak nie korespondują z towarzyszącą muzyką słyszaną przez publiczność...
https://youtu.be/W0WIqoMoS08
Na zakończenie tej mini prezentacji muzycznej chciałbym zaproponować pewną futurystyczną sugestię wykorzystania machiny wygrywającej muzykę tworzoną przy pomocy kulek ale czy takie urządzenie zastąpi geniusz człowieka ?
https://youtu.be/IvUU8joBb1Q
Można zastanawiać się, na ile jest to aranżacja nowatorska, a w jakim zakresie jest to kontynuacja technik minionych ?
Kolejny film prezentuje coś nowego w budowie instrumentów muzycznych, zasad kompozycji, ale ciągle jest to powrót do rozwiązań konwencjonalnych znanych od wieków...
https://youtu.be/mFfe4ZRQOH8
Jedno jest pewne... muzyka ostatecznie może zastąpić automat do odtwarzania muzyki i nie ma znaczenia, jaka będzie to technika. Na pewno żaden automat nie zastąpi wrażliwości kompozytora...
https://youtu.be/JTnGI6Knw5Q
Tutaj klasyczny układ piszczałek jest uruchamiany specjalną taśmą z dziurkami - informacją dla układu wykonawczego uruchamiającego poszczególne piszczałki. Jest to układ napędzany korbą przez operatora, który nie musi znać się na muzyce. To sposób zapisu na taśmie decyduje o tym, co usłyszy słuchacz...
Mimo, że te różne machiny "uczłowieczające" maszynę są atrakcyjne same w sobie, to w mojej ocenie zapis cyfrowy jest dzisiaj najdoskonalszym sposobem pozwalającym na odtworzenie dzieła mistrza...
https://youtu.be/8c4IGO_HjfI
Inne tematy w dziale Kultura
