Rada Ministrów uchwałą z dnia 14 czerwca 2016r. przyjęła „Założenia do planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata 2016–2020 z perspektywą do roku 2030”. Jak podano w założeniach, modernizacja śródlądowych dróg wodnych przyczyni się do pozyskiwania „czystej” energii elektrycznej z Odnawialnych Źródeł Energii.
Małe elektrownie wodne, pomimo że wytwarzają o wiele mniej energii elektrycznej niż duże, nabierają coraz większego znaczenia w życiu gospodarczym. W miejscowościach górzystych, w małych wioskach i miejscowościach oddalonych od sieci energetycznych, małe elektrownie wodne są optymalnym źródłem energii elektrycznej [1]. Nadmiar wytwarzanej energii może być przekazywany do sieci energetycznej. Nie potrzebują zbyt wiele wody przepływowej i są mniej szkodliwe dla środowiska naturalnego.
Jedną z pierwszych wzmianek o wykorzystaniu potencjału zasobów wodnych do wytwarzania prądu, jest historia proboszcza jednej z parafii na Podkarpaciu, który w latach sześćdziesiątych wybudował bardzo małą elektrownie wodną. Przy pomocy parafian wybudował na małym strumyku dwa zbiorniki wodne, w których hodował karpie. Pewnej niedzieli ogłosił w kościele, że Gwiazda Betlejemska będzie oświetlona na Boże Narodzenie. Zbudował drewniane koło do którego przymocował poniemieckie hełmy. Woda spływając z górnego zbiornika, położonego o 3 metry wyżej, wpadała do hełmów przymocowanych do drewnianego koła, połączonego przekładnią zębatą z prądnicą, wprawiając maszynerię w ruch. Mała elektrownia wodna oświetliła Gwiazdę Betlejemską a wraz z nią oświetlono kościół, plebanię i szkołę [2].
Wracając do czasów obecnych, jedną z takich elektrowni jest (prezentowana na konferencji w Krakowie – Łagiewnikach we wrześniu br.) „Mała Elektrownia Wodna” na Pilicy pod Szczekocinami[4]. Przed kilkudziesięciu laty przy jednym z tamtejszych młynów powstała mała elektrownia wodna, która dostarczała prąd na wyłączny użytek młynarza. Od roku 2003 funkcjonuje tam obiekt, który oprócz zabezpieczania własnych potrzeb gospodarczych, przekazuje prąd do systemu energetycznego. Konserwacją, jak też wszelkimi pracami związanymi z funkcjonowaniem infrastruktury, zajmuje się jedna osoba mieszkająca na terenie posiadłości. Moc znamionowa zainstalowanego tam generatora wynosi 30 kW. Oznacza to, że (teoretycznie w idealnych warunkach), jest on w stanie produkować 30 kWh w ciągu godziny. W zależności od wielu czynników w tym od stanu wody na Pilicy, elektrownia w pewnych okresach pracuje z mocą bliską maksymalnej, produkując w ciągu doby około 700kWh energii. Jednakże takie idealne warunki panują na rzece bardzo rzadko. Zdarzają się dni, w których elektrownia w ciągu doby wytwarza mniej niż 100 kWh energii.
Istnieją również obiekty opierające się na zupełnie innym modelu funkcjonowania, niż standardowo postrzegana produkcja. Elektrownie szczytowo-pompowe umożliwiają magazynowanie energii [3]. W systemie magazynowania wykorzystuje się dwa zbiorniki, górny i dolny. W czasie nadprodukcji energii, woda jako czynnik „ magazynujący” energię, pompowana jest do zbiornika górnego. Natomiast w czasie niedoboru, woda z tego zbiornika wykorzystywana jest do produkcji energii.
Na zakończenie warto postawić sobie pytanie, na przykład: w jakim stopniu polskie rzeki mogą pokryć nasze zapotrzebowanie na energię elektryczną? Uczestnicy konferencji na temat „Drogi wodne Europy Środkowo-Wschodniej wczoraj, dziś i jutro” przesłali do Ministra Infrastruktury A.Adamczyka wniosek włączenia do planów Ministerstwa zadań przygotowanych na tej konferencji, w tym budowę elektrowni wodnych [4].
Źródła:
1. https://www.turbulent.be/post/do-small-hydropower-plants-provide-continuous-power;
2. Bronisław Szewc Ksiądz, który kochał Boga i ludzi..;J .Kwaśnik; edytorial.com;
3. http://ies.swidnica.pl/elektrownia-szczytowo-pompowa/
4. https://www.salon24.pl/u/henrykpolcik/
Robert Niwiński, Henryk Połcik
