Akademos Akademos
2498
BLOG

Książę Sabar – skandynawski przodek Mieszka?

Akademos Akademos Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 47

Grób gockiego księcia Północnej Wielkopolski jest datowany na lata 550 – 600 i co bardzo ważne, według prof. Rajewskiego z tego samego okresu pochodzi także gocka zdobiona zapinka oraz pierścień z brązu, znalezione we wczesnośredniowiecznym grodzie w Biskupinie. brakteacie oznacza imię własne pochowanego w Wielkopolsce władcy. Grób gockiego księcia jest datowany na lata 550 – 600 i co bardzo ważne, według prof. Rajewskiego z tego samego okresu pochodzi także gocka zdobiona zapinka oraz pierścień z brązu, znalezione w ówczesnym ośrodku władzy w Biskupinie. Ponieważ odległość między Wapnem i Biskupinem wynosi tylko 30 km, oznacza to, że państwo wielkopolskiego księcia Gotów mogło obejmować również prastary Biskupin i rzeczywiście

 image

Historycy próbujący opisać początki Państwa Polskiego mają nie lada trudności. Chodzi o to, że czasy przed Mieszkiem I zostały utrwalone w często niewiarygodnych opisach żyjących kilka pokoleń później kronikarzy. Dlatego tak chętnie te początki państwowości przedstawia się w formie legendy o Lechu, Czechu i Rusie, czy też Popielu, którego zjadły myszy. Tak powierzchowne przedstawianie czasów sprzed połowy X w. Jest zupełnie nieuzasadnione dokonano wielu znalezisk archeologicznych wyraźnie i obiektywnie pokazujących obraz początków Polski. 

Funadmentalne znaczenie dla rozumienia historii początków Polski stało się przypadkowe odkrycie w 1850 roku w miejscowości Wapno (powiat Wągowiec w Wielkopolsce). Gdy na polecenie tamtejszego dziedzica – Floriana Wilkońskiego, w celu pozyskania kamienia na budowę stajni zaczęto rozbierać kamienne obramowania pobliskich kurhanów, odkryto naczynia gliniane, a w jednym z nich składający się ze złotej biżuterii książęcy dar grobowy. W wydanej w 1974 roku książce Janusza Roszko „Kolebka Siemowita,” autor powołał się na opinię jednego z najbardziej znanych polskich archeologów – prof. Zdzisława Rajewskiego, który miał powiedzieć: „W Wapnie pochowano pierwszych polskich książąt!” 

Rzeczywiście na tutejszym cmentarzysku  z VI wieku w wielkich (wysokość do 3 metrów) mogiłach-kopcach "usypanych z ziemi wśród dużych głazów" gockiego możnowładcę i jego najbliższych, do grobów których włożono zgodnie ze skandynawskim zwyczajem liczne cenne przedmioty, w tym typowe tylko dla Gotów brakteaty (zawieszki - medaliony) o wyjątkowym charakterze religijnym, z których jeden ma nawet skandynawski napis runniczy . Autor „Kolebki Siemowita” tak opisuje okoliczności tego fundamentalnego dla historii Polski odkrycia:

„Florian Wilkoński (dziedzic wsi Wapno), będąc w opłakanych warunkach finansowych, zaczął dobywać gips za folwarkiem. Poszedł za wezwaniem sąsiada Libelta na powstanie w 1848 roku, trochę posiedział za nie. Był już właścicielem kopalni gipsu, ubogi nie był. Gdy wyszedł na wolność, zaczął porządkować folwark. Był rok 1850. W odległości około 150 metrów na południowy zachód od zabudowań folwarku, a dokładnie rzecz biorąc — od stodoły znajdowały się kurhany ziemno-kamienne. Nowoczesna archeologia nazywa je grobami neolitycznymi typu kujawskiego, popularnie zwane „żalkami". Było tam naprawdę dużo kamieni i pan Wilkoński rzekł: nuże, chłopy, trzeba kamienia do budowy stajni, rozbierzcie no jeden taki. I wskazał na kurhanik. Gdy (...) zaczęto rozbierać kopczyk — okazało się, że tkwią tam gliniane garnki.” W ten to sposób odkryto gocki męski grób ciałopalny z końca VI wieku wkopany był w kurhan neolityczny, co było charakterystyczne dla obrzędu pogrzebowego Gotów, także na południe od Bałtyku, o czym świadczy przykład ogromnego cmentarzyska gockiego w Grzybnicy koło Koszalina. Oprócz pierścionka, łańcuchów i małego złotego naczynia w gockim kurhanie o ogromnych wymiarach od 16 do 33 metrów długości, od 7 do 17 metrów szerokości i od 2 do 3 metrów wysokości, znaleziono cztery tzw. brakteaty – medaliony z cienkiej blaszki, wybijane jednostronnie, wykonane ze złotej, cienkiej blachy. Wykonano oddzielnie rurkowate, karbowane uszka zostały zostały przylutowane do górnej części tarczy.

Do naszych czasów dotrwały jedynie dwa brakteaty, które są dowodem na istnienie państwa Gotów w samym sercu wczesnośredniowiecznej Polski o czym tak dobitnie poweidział prof. Rajewski. Oba ozdobione są stylizowanymi sylwetkami jeźdźców –skandynawskiego boga Odyna, którego fryzura ma kształt pióropusza. Na jeźdźcu z mniejszego brakteatu z napisem SABAR znajduje się swastyka (co ciekawe podobne swastyki umieścił Mieszko I na swoich denarach). Obie zawieszki obramione są poprzecznie prążkowanym wałkiem. Skandynawski zawieszki - brakteaty to amulety. Dzięki określonemu ich zdobnictwu, symbolom i napisom, miały umożliwiać kontaktowanie się ich właścicieli z bogiem . 

Zdaniem szwedzkiej badaczki, B. Magnus, brakteaty nabywały magicznych właściwości w wyniku rytuału obdarzenia ich boską mocą. Zapewniali to kapłani lub szamani blisko związani z rządzącą skandynawską arystokracją. Omawiane okazy należały do przedstawicieli ówczesnej elity rządzącej, zamieszkujących tereny Wapna i jego okolic. Średnica dużej zawieszki wynosi około 4,7 cm, małej - około 2,7 cm. Henryk Łowmiański napisał w „Dziejach Wielkopolski": „Zawartość grobu wskazuje na koneksje skandynawskie, kto wie zatem, czy naczelnik ten nie został powołany na swe stanowisko z zewnątrz." Jednak trudno znaleźć powody dla których książę Sabar nie miałby być miejscowym władcą, tak jak twierdził wspomniany wcześniej prof. Rajewski. Zresztą pośrednio potwierdził to również prof. Jan Żak, który stwierdził, że odnalezione w Wapnie złote ogniwa łańcucha „należy uznać za wytwór miejscowy ze złota". 

Według prof. Rajewskiego napis runiczny SABAR na mniejszym brakteacie oznacza imię własne pochowanego w Wielkopolsce władcy. Grób gockiego księcia Północnej Wielkopolski jest datowany na lata 550 – 600 i co bardzo ważne, według prof. Rajewskiego z tego samego okresu pochodzi także gocka zdobiona zapinka oraz pierścień z brązu, znalezione we wczesnośredniowiecznym grodzie w Biskupinie. Ponieważ odległość między Wapnem i Biskupinem wynosi tylko 30 km, oznacza to, że państwo wielkopolskiego księcia Gotów mogło obejmować również prastary Biskupin i w dalszej konsekwencji jest potencjalną kolebką państwowości polskiej. Zabytki gockie odkryto także w okolicach Gniezna - we wsiach Goślinowo i Imielno.


Akademos
O mnie Akademos

Jestem wielolettnim pasjonatem historii

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura