EKSPRES UKRAIŃSKI NR XII, POD RED. ADRIANA PURZYCKIEGO - kluczowe wydarzenia znad Dniepru streszczone na dwóch stronach:
Eskalacja konfliktu na Morzu Azowskim. Jak do niej doszło?
Blokada, a następnie zajęcie ukraińskich okrętów przez Rosjan przy wejściu na Morze Azowskie, wywołało międzynarodowy kryzys i przyczyniło się do wprowadzenia stanu wojennego na Ukrainie.
Kryzysowa sytuacja na Morzu Azowskim trwa od kwietnia 2018, od kiedy Rosja utrudnia swobodę żeglugi dla statków handlowych.
25 listopada ukraińskie małe opancerzone okręty „Berdianśk” i „Nikopol” oraz holownik „Jany Kapu” płynęły z Odessy do Mariupola przez Cieśninę Kerczeńską. Manewr przerzucenia ukraińskich statków wojskowych na Morze Azowskie został zrealizowany już uprzednio, we wrześniu 2018, gdy wpłynęły one na akwen bez przeszkód, jedynie konwojowane przez Rosjan.
Tym razem siły rosyjskie najpierw zablokowały ukraiński konwój, a następnie statek Federacji Rosyjskiej staranował ukraiński holownik. Następnie Ukraina wysłała na pomoc dwa statki z Berdiańska, a Rosja śmigłowce Ka-52 i samoloty szturmowe Su-25. Ukraińska pomoc na Morzu Azowskim została zmuszona do odwrotu.
Wieczorem tegoż dnia, wszystkie trzy ukraińskie statki zostały zaatakowane i przechwycone przez rosyjskie siły specjalne. 24 marynarzy trafiło do niewoli, a 6 zostało rannych. Jednostki ukraińskie wycofywały się wówczas w głąb Morza Czarnego i opuściły już 12-milową strefę przylegającego do Krymu morza terytorialnego. Była to pierwsza sytuacja w historii rosyjsko-ukraińskiego konfliktu, gdy strona rosyjska otwarcie i jawnie zastosowała siły zbrojne.
Federalna Służba Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej twierdzi, że ukraińskie statki rzekomo przekroczyły granicę Rosji i „bezprawnie wkroczyły na tymczasowo zamknięty akwen”.
Strona ukraińska podkreśla, że informowała o przejściu ukraińskich statków z wyprzedzeniem, a Rosjanie dokonali aktu agresji i ograniczyli swobodę żeglugi, łamiąc prawo międzynarodowe i rosyjsko-ukraińską umowę o współpracy w użytkowaniu Morza Azowskiego z 2003 r. W konsekwencji Rada Najwyższa Ukrainy zdecydowała o wprowadzeniu stanu wojennego na Ukrainie z 28 listopada.
Na podstawie: Unian, Meduza
Z czym wiąże się wprowadzenie stanu wojennego na Ukrainie?
Stan wojenny to nowa sytuacja dla współczesnej Ukrainy – został on wprowadzony w historii współczesnej Ukrainy po raz pierwszy. Nie uchwalano go podczas gorącej fazy konfliktu z Rosją (aneksja Krymu i walki w obwodach donieckich i ługańskim). Wśród powodów wymieniano wtedy m.in. problem przeprowadzenia wyborów prezydenta wiosną 2014 i parlamentarnych jesienią tegoż roku (nie byłyby one możliwe podczas stanu wojennego) oraz presję partnerów międzynarodowych nakłaniających do niezaostrzania sytuacji.
Stan wojenny wprowadzono na 30 dni, ukazem prezydenta Ukrainy zatwierdzonym przez Radę Najwyższą: „w związku z kolejnym aktem zbrojnej agresji ze strony Federacji Rosyjskiej, który wydarzył się 25 listopada 2018 w okolicach Cieśniny Kerczeńskiej przeciwko okrętom Wojskowo-Morskich Sił Zbrojnych Ukrainy, który miał poważne skutki, a także innymi agresywnymi działaniami Federacji Rosyjskiej na Morzu Czarnym i Azowskim”.
Stan wojenny wprowadzono na 46% obszaru kraju zamieszkałych przez 43% ludności, w 10 z 27 jednostek administracyjnych Ukrainy. Są to obwody graniczące z Federacją Rosyjską, Morzem Czarnym i Azowskim oraz regionem autonomicznym Mołdawii – nieuznawaną tzw. Naddniestrzańską Republiką Mołdawską.
Prawo daje możliwość ograniczania praw obywatelskich na terenach objętych stanem wojennym dot. m.in. wolności zgromadzeń, przemieszczania się, działalności partii politycznych, konfiskacji mienia. Wprowadza się również możliwość tworzenia administracji wojskowych w wybranych jednostkach administracyjnych i zwiększenie pełnomocnictw struktur siłowych. Są to jednak instrumenty, z których władze mogą, lecz nie muszą, korzystać.
Podczas stanu wojennego nie mogą odbywać się wybory – jednak po skróceniu okresu jego trwania do 30 dni powinien on nie przeszkadzać w organizacji planowanych wyborów prezydenckich. Stan wojenny ma planowo zakończyć się 26 grudnia 2018, a kampania wyborcza ruszyć 31 grudnia (samo głosowanie – 31 marca 2019).
Źródła: Ustawa o prawnym porządku stanu wojennego, Ustawa zatwierdzająca Ukaz Prezydenta Ukrainy o wprowadzeniu stanu wojennego
Szef MSZ Ukrainy: nie przedłużymy około 40 umów międzynarodowych z Rosją
„W najbliższym czasie wygaśnie około 40 umów międzynarodowych pomiędzy Ukrainą i Rosją, których nie będziemy przedłużać” – zapowiedział ukraiński minister spraw zagranicznych Pawło Klimkin, podczas programu telewizyjnego „Prawo do władzy” na antenie telewizji 1+1.
„Dotychczas zerwaliśmy lub nie przedłużyliśmy łącznie 48 umów z Rosją, musieliśmy jednak robić to ostrożnie i z należytą rozwagą, żeby konsekwencje prawne nie dotknęły obywateli ukraińskich. W najbliższym czasie wygaśnie dodatkowo 40 umów” – podsumował Klimkin. Minister podkreślił także, że w każdym przypadku strona rosyjska została o nieprzedłużaniu umów należycie poinformowana, zgodnie z międzynarodowym prawem traktatów: „Daliśmy stronie rosyjskiej jasny komunikat w formie not dyplomatycznych z sześciomiesięcznym wyprzedzeniem”. Minister dodał, że Ukraina radykalnie zmienia ramy prawne bilateralnych stosunków z Rosją: „To co istniało przed wojną – z definicji nie ma dalszego sensu”. Najważniejszym aktem, który w ramach tej polityki wygaśnie w nadchodzącym roku jest Traktat o przyjaźni, współpracy i partnerstwa między Ukrainą i Federacją Rosyjską z maja 1997 r. Traktat obowiązywał od 1999 r. i w przypadku braku sprzeciwu ulegał automatycznemu przedłużeniu na kolejne 10 lat. Kolejny termin przedłużenia lub wypowiedzenia traktatu mijał w październiku br. jednak już 17 września prezydent Poroszenko podpisał stosowny dekret o nieprzedłużaniu umowy, natomiast nota dyplomatyczna została dostarczona stronie rosyjskiej w dn. 24 września – w związku z czym traktat wygaśnie 1 kwietnia 2019 r.
Na podstawie: Ukrainśka Prawda ; 1+1 ;
Мapa drogowa dla niezależności ukraińskiego prawosławia
Coraz więcej konkretów w procesie utworzenia autokefalicznej prawosławnej cerkwi na Ukrainie. Wiele wskazuje na to, że zjednoczeniowy sobór, podczas którego mogłaby ona powstać, odbędzie się w najbliższych miesiącach. Spodziewano się, że jego datę poda Synod Patriarchatu Konstantynopolitańskiego – tak się jednak jeszcze nie stało. 29 listopada ustalił on natomiast tekst statutu dla nowej cerkwi.
W ukraińskim soborze zjednoczeniowym mają wziąć udział hierarchowie Ukraińskiej Prawosławnej Cerkwi Kijowskiego Patriarchatu (UPC KP), Ukraińskiej Autokefalicznej Prawosławnej Cerkwi (UAPC – obie do października nieuznawane przez prawosławny świat) i niektórzy przedstawiciele Ukraińskiej Prawosławnej Cerkwi Moskiewskiego Patriarchatu (UPC MP, związanej z strukturami rosyjskiego prawosławia). Otwartą sprawą, i kluczową dla całego procesu, pozostaje, ilu reprezentantów tej ostatniej przyłączy się do nowej, niezależnej od Rosji struktury. „Udział przedstawicieli MP w stworzeniu odrębnej Cerkwi to jeden z warunków Konstantynopola” – pisze dziennikarz Ukrainśkiej Prawdy. Potencjalnym i niezwykle symbolicznym miejscem zebrania może być średniowieczna świątynia Sobór Mądrości Bożej (Sofia Kijowska).
Istotnym problemem pozostaje wybór potencjalnego zwierzchnika nowej Cerkwi. Wśród pretendentów do stanięcia na czele nowej struktury wymienia się patriarchę UPC KP Filareta – z jednej strony najbardziej wpływowego duchownego, który od lat prowadzi starania na rzecz uniezależnienia ukraińskiego prawosławia, ale z drugiej kontrowersyjnego, dla wielu, nawet ugodowych, przedstawicieli innych prawosławnych struktur na Ukrainie. Jest od do tego w podeszłym wieku (89 lat), co również stawia pod znakiem zapytania wybór jego osoby. Innymi potencjalnymi kandydatami są metropolita perejasławski i białocerkiewski UPC KP Epifanij (40-latek, prawa ręka Filareta), metropolita Makarij (zwierzchnik UAPC – jest to jednak mniej prawdopodobne ze względu na słabość jego struktur) i wreszcie jeden z hierarchów… Patriarchatu Moskiewskiego – barski i winnicki metropolita Symeon. Decyzja o tym, kto stanie na czele Cerkwi będzie decydująca, gdyż to on mógłby odebrać od patriarchy ekumenicznego Bartłomieja tomos – decyzję o przyznaniu autokefalii. W przypadku niemożności porozumienia się uczestników Soboru w tej sprawie cały proces może zakończyć się niepowodzeniem.
Źródła: Ukrainśka Prawda, International Policy Digest
Próba konsolidacji prorosyjskich partii wywołuje kolejny podział
Jurij Bojko – jeden z dwóch liderów największej post-Janukowyczowskiej partii Opozycyjny Blok połączył siły z partią Za Życie Wadyma Rabinowycza. Zdecydowano o wysunięciu wspólnego kandydata na wybory prezydenckie i będzie nim właśnie Bojko (w sondażach poparcie w granicach 8-10%).W wyniku porozumienia ogłoszono powstanie ugrupowania Opozycyjna Platforma – Za Życie. Doprowadziło to jednak do rozłamu w Opozycyjnym Bloku.
Partia Za Życie jest kierowana przez Wadyma Rabinowycza, który w sondażach do wyborów prezydenckich osiągał dotąd od 4 do 7% poparcia. W wyniku powyżej wspomnianej decyzji w wyborach tych nie wystartuje. Ugrupowanie wspiera Wiktor Medwedczuk mający związki rodzinne z Władimirem Putinem, b. szef administracji prezydenckiej Leonida Kuczmy.
Opozycyjny Blok zastąpił na scenie politycznej Partię Regionów i, wg obserwatorów ukraińskiej polityki, dzieli się na dwie grupy: kontrolowaną przez najbogatszego ukraińskiego oligarchę Rinata Achmetowa i drugą – Serhija Liowoczkina, byłego szefa administracji prezydenckiej W.Janukowycza.
Na konsolidację sił z Rabinowyczem i Medwedczukiem zdecydował się ten drugi, natomiast z negocjacji wycofała się grupa Achmetowa. Wśród powodów wymienia się m.in. niechęć utraty dominującej pozycji w partii przez oligarchę (w Opozycyjnym Bloku zajmował silniejszą pozycję, w nowej połączonej sile miałby jedynie 33% „udziałów”) oraz konflikty finansowe z Liowoczkinem i związanym z nim oligarchą Dmytrem Firtaszem (odpowiednio 38. i 10. na liście najbogatszych Ukraińców).
W wyniku tych działań Bojko i Liowoczkin zostali wydaleni z parlamentarnej frakcji Opozycyjnego Bloku i stworzyli własną grupę w parlamencie. Dołączyło się do nich, oprócz Rabinowycza, jeszcze trzech parlamentarzystów.
Potencjalnym kandydatem do wyborów prezydenckich Opozycyjnego Bloku (grupy Achmetowa) może być Oleksander Wilkul (nie uwzględniany dotąd w sondażach).
Do tego, we wrześniu z partii Za Życie Wadyma Rabinowycza wystąpił jej współtwórca Jewhen Murajew, który utworzył własne ugrupowanie Nasi. (5% poparcia w ostatnim sondażu, wcześniej nie włączany do badań).
Źródła: Ukrainśka Prawda (I), Ukrainśka Prawda (II)
Dobre wiadomości dla pasażerów lotniczych
W ubiegłym tygodniu ukraińskie media obiegły bardzo obiecujące informacje dotyczące rynku lotniczego. Przede wszystkim w najbliższym czasie nastąpi ofensywa tanich przewoźników lotniczych na Ukrainie. David O’Brien, dyrektor handlowy linii Ryanair spotkał się z prezydentem Petrem Poroszenką i zapowiedział zainwestowanie na Ukrainie w ciągu 3-5 lat łącznie około 1,5 mld USD, w tym utworzenie centrum rozwoju oprogramowania, zwiększenie floty o 15 dodatkowych samolotów oraz zwiększenie liczby pasażerów do 5 mln w skali roku. Na wspólnej konferencji prasowej z ministrem infrastruktury Wołodymyrem Omelanem, dyrektor Ryanair zapowiedział także uruchomienie 5 nowych połączeń z Kijowem w sezonie letnim – z Dublinem, Sofią, Paphos na Krecie, Manchesterem i Atenami. Łącznie, latem 2019 r. Ryanair będzie obsługiwał aż 22 połączenia lotnicze z Kijowem.
Inny budżetowy przewoźnik – Wizz Air także zapowiedział spore inwestycje na rynku ukraińskim. Dyrektor generalny linii József Váradi zapowiedział po spotkaniu z Poroszenką przede wszystkim wznowienie działania spółki zależnej Wizz Air Ukraine, zawieszonej w 2015 r., inwestycje w wysokości ok. 2,5 mld USD oraz zwiększenie ukraińskiej floty linii do 20 nowych samolotów Airbus A320 i Airbus A321. „Te samoloty będą przeznaczone do obsługi linii lotniczej w Kijowie, ale także innych regionach Ukrainy. W rezultacie planowana liczba przewożonych pasażerów wyniesie 6 mln rocznie do 2025 r.” – zapowiedział Váradi. Już teraz wiadomo, że linia Wizz Air uruchomi w 2019 r. m.in. nowe loty do Krakowa – z Kijowa od 5 kwietnia oraz z Charkowa od 16 września.
Kolejną istotną wiadomością z ubiegłego tygodnia jest zapowiedź rządowych planów budowy nowego lotniska „Prydniprowie”, w pobliżu granicy obwodów zaporoskiego i dniepropietrowskiego, w okolicy miejscowości Sołone. Minister infrastruktury Wołodymyr Omelan wyraził nadzieję, że lotnisko uda się zbudować w ciągu najbliższych dwóch-trzech lat. Byłby to pierwszy zbudowany zupełnie od nowa tego typu obiekt w niepodległej Ukrainie. Minister podkreślił, że budowie lotniska sprzyja bliskość dwu dużych ośrodków miejski w odległości 30-40 km: Zaporoża i Dnipra. Budowa obiektu miałaby kosztować w przybliżeniu 1 mld USD.
Na podstawie: Jevropejśka Prawda (I) ; Jevropejśka Prawda (II) ; UNIAN ;
Powstało ministerstwo ds. weteranów
28 listopada Rada Ministrów Ukrainy wydała rozporządzenie, na mocy którego utworzono nowe ministerstwo przeznaczone sprawom weteranów wojennych. Wcześniej, 22 listopada Rada Najwyższa wybrała na to stanowisko Irynę Friz, deputowaną z Bloku Petra Poroszenki. Powyższe decyzje stanowią realizację uchwalonego pod koniec lutego br. projektu ustawy zobowiązującej rząd do stworzenia odpowiednich ram dla ministerstwa ds. weteranów. Teraz, gdy nastąpiła formalna rejestracja urzędu, rząd zajmie się stworzeniem szczegółowych ram instytucjonalnych.
„Dziś, jeszcze na etapie tworzenia ministerstwa otrzymaliśmy ogromny kredyt zaufania od weteranów oraz ich organizacji, które dotychczas zajmowały się obroną ich praw” – powiedziała minister Friz. „Oczekując na pełną funkcjonalność nowego ministerstwa, będziemy współpracować z organizacjami weteranów we wszystkich ważnych dla nich dziedzinach” – dodaje. Minister ujawniła także, że stała struktura nowego organu będzie liczyć 325 osób.
Organizacje weteranów pokładają nadzieję w nowym urzędzie: „Tworząc oddzielne ministerstwo do spraw weteranów bierzemy przykład ze Stanów Zjednoczonych” – komentuje Myrosław Haj, weteran operacji antyterrorystycznej w Donbasie. „W Ameryce szanuje się żołnierzy, są bohaterami narodowymi. Ukraina walczy już pięć lat i weteranów będzie przybywać, nie tylko wojskowych – także z Gwardii Narodowej i SBU” – mówi Haj. Jego zdaniem konieczna będzie także pomoc finansowa dla nowo utworzonego ministerstwa ze strony NATO, Ukraina nie dysponuje bowiem wystarczającymi funduszami na ten cel.
Na podstawie: UNIAN (I) ; UNIAN (II) ;
Komentarze