Digital Rights Management to cyfrowe systemy restrykcji w dostępie do dóbr kultury (e-book, film czy muzyka w formie cyfrowej etc). To rozwiązanie w Polsce nie jest jeszcze szeroko stosowane, ale jak się wydaje w najbliższym czasie będzie coraz popularniejsze. O zagrożeniach z tym związanych mówiłem wczoraj na konferencji Ministerstwa Kultury "Nowe technologie a ochrona praw własności intelektualnej" gdzie reprezentowałem ISOC Polska. Pełne nagranie mojego wystąpienia można znaleźć w sprawozdaniu Vagli (to jest link do pliku .ogg, lista kompatybilnych odtwarzaczy jest tutaj).
DRM jest pomysłem kontrowersyjnym, a lista problemów jakie powoduje je długa. O jego zaletach mówili przedstawiciele przemysłu, który w DRM widzi sposób na utrzymanie silnej pozycji wydawców i nadawców. Dla twórców i odbiorców sprawa nie jest już tak jednoznaczna. Zainteresowanych odsyłam do listu protestacyjnego, który podpisało już 26 tysięcy internautów, a który zostanie opublikowany kiedy ponownie ruszą prace nad wprowadzeniem DRM do polskiej legislacji i świetnego przemówienia Cory Doctorowa (a także Wikipedii i strony prof. Michaela Geista.
Tutaj zaś pozwolę sobie przedstawić listę najważniejszych problemów:
1. DRM jest przede wszystkim narzędziem do walki z konkurencją. Kupując piosenkę w iTunes możemy ją odsłuchać wyłącznie na odtwarzaczu iPod (podobnie jest z odtwarzaczem Zune Microsoftu i innymi systemami). To oznacza, że jeśli kiedyś postanowimy zmienić markę sprzętu, to stracimy całą kolekcję zakupionych plików.
2. DRM jest wybitnie podatny na starzenie się technologii. Komputery, programy i formaty plików wychodzą z użytku (ktoś z was pamięta jeszcze Atari czy Commodore? Programy TAG i Chiwriter?), a firmy bankrutują. Tymczasem plików zabezpieczonych DRM nie można przenieść na nową platformę.
3. Biblioteki nie będą mogły realizować swojej statutowej misji gromadzenia i udostępniania duchowego dorobku narodu, bo pliki DRM nie dają się archiwizować i powielać.
4. DRM umożliwia zamykanie dostępu do utworów bedących w domenie publicznej, a więc poza działaniem prawa autorskiego.
5. DRM jest zagrożeniem dla prywatności, bo daje innym wiedzę co, jak kiedy czytamy.
6. DRM narusza zagwarantowane nam prawa dozwolonego użytku, takie jak zrobienie kopii bezpieczeństwa, skopiowanie dzieła na użytek rodziny i bliskich znajomych itp.
7. Systemy DRM są zagrozeniem dla bezpieczeństwa naszych komputerów, co dowiodłą afera tzw. Sony Rootkit.
8. DRM ogranicza możliwości twórców. Nie jest możliwe twórcze cytowanie, wykorzystanie dzieła w parodii etc. jeśli plik zabezpieczony jest DRM.
9. DRM jest ograniczeniem wolności słowa poprzez utrudnienie cytatu i krytyki dzieła.
10. DRM ogranicza lub uniemożliwia prowadzenie badań i rozwoju, szczególnie w dziedzinach bezpieczeństwa informatycznego i tzw. reverse engineering.
11. DRM zmusza nas do instalowania niechcianego oprogramowania jako warunek dostępu do treści, a często także zmusza do zakupu konkretnego urządzenia by zapoznać się z treścią (bo np. działa tylko w systemie Windows albo utwór istnieje tylko na odtwarzacz iPod), co narusza prawa konsumentów.
12. Kupując utwór zabezpieczony DRM najczęściej nie mamy jasności co tak naprawdę kupujemy - ile razy utwór da się odtworzyć, przez jaki czas będzie działać, na ilu urządzeniach możemy z niego korzystać - jeśli nie będzie prawidłowo oznaczony. Dodatkowo warunki te mogą być w dowolnym momencie jednostronnie zmienione przez sprzedawcę (tak zrobiła już firma Apple zmniejszając liczbę możliwych kopii).
Na koniec zaś jeden z naistotniejszych argumentów:
13. DRM jest niesprawiedliwy społecznie, dzieli społeczeństwo na tych których stać na dostęp do kultury i tych których na to nie stać. Biblioteki, szkoły, domy kultury i inne instytucje edukacyjne nie mogą wykorzystać utworów obarczonych DRM. W ten sposób narusza się konstytucyjne prawa równego dostępu do życia kulturalnego narodu.
Wygląda na to, że Na pewno dziś o 19 będę mówił na ten temat w Superstacji. I już zupełnie na marginesie polecam tekst Łukasza Ptaka o karaniu więzieniem za ściąganie plików z sieci.
Inne tematy w dziale Polityka
