Wsłuchując się w opowieści ludzi, którzy przeżyli II wojnę światową na pierwszy plan wyłania się jeden istotny szczegół – spokój, z jakim wspominają swe przeżycia.
Bardzo rzadko zdarza się, by przemawiający się rozkleił, albo załamał. Jakby tego było mało, to potrafią oni niekiedy nawet zdobyć się na żartowanie. A bardzo często są to historie, od samego słuchania włosy ‘’dęba stają’’.
I gdy umilkł zgiełk wojenny, ludzie ci jak gdyby nigdy nic wrócili do swoich domów, powracając do pracy, zakładając rodziny. Naturalnie nikt nawet nie śnił wtedy o pomocy dla nich ze strony psychologa czy psychiatry, żeby zmierzyć się z traumą.
Sam znam to z własnego doświadczenia, bo tego niesamowitego spokoju zaznałem, gdy dziadek i babcia mówili mi własne wojenne opowieści.
Skąd się to wzięło? Czyżby to pokolenie jakichś supermenów, którym niestraszne żadne zawieruchy dziejowe?
Nieco światła na tę sprawę rzucają słowa Dostojewskiego: ‘’człowiek może wytrzymać bardzo dużo, ale myli się ten, kto twierdzi, że wytrzyma wszystko’’. Myślę, że każdy człowiek ma punkt krytyczny, po przekroczeniu którego rozpada się jak domek z kart. I weterani tego globalnego konfliktu mieli zwyczajnie punkt wytrzymałości umieszczony bardzo wysoko.
Pierwszy raz naukowo opisano traumę wojenną podczas I wojny światowej. Nazwano ją fachowo ‘’nerwicą okopową’’. Dotknięci nią żołnierze cierpieli na przeraźliwe tiki, miotające ich ciałami.
Ale i w odleglejszej historii znajdziemy przykłady takiego zjawiska. Choćby wojny napoleońskie i pamiętna bitwa pod Waterloo. Eksperci przypuszczają, że najbardziej zaufany dowódca Napoleona – marszałek Ney – pomimo pokaźnego doświadczenia zaznał załamania nerwowego, co mogło być jedną z przyczyn klęski cesarza Francuzów.
Dziś żołnierze wracający z misji otrzymują odpowiednią pomoc mentalną, a i tak wielokrotnie trudno im wrócić do równowagi psychicznej. Tym bardziej na uznanie zasługuje hart ducha odchodzącej już generacji, niezłomnie stawiającej czoła wojennej pożodze.
