Statut Zakładów Przemysłowych Garbarskich „Natalin” SA został zatwierdzony w dniu 17 listopada 1923 r. Spółkę utworzono w celu prowadzenia fabryki garbarskiej w Grodzisku Mazowieckim przy ul. Kozerkowskiej 14, a także wyrobu i produkcji wszelkiego rodzaju skór, a w szczególności przerabiania surowca na skóry podeszwowe, juchtowe, chromowe i inne.
Kapitał zakładowy wynosił 1 000 000 000 mkp, podzielony na 10 000 akcji po 100 000 mkp. Założycielami Spółki byli: Jan Kamiński, Jan Chrzanowski, Józef Somczyński, Stanisław Widuliński, Bolesław Witecki, Kazimierz Mathia, Henryk Osmólski oraz Wacław Piekarski. Kapitał Spółki po przeliczeniu wynosił 150 000 zł, podzielony na 1000 akcji na okaziciela o wartości nominalnej 150 zł. Zakład zatrudniał około 20 osób, miał zdolność wytwórczą 1000 skór.
Akcja na okaziciela Zakładów Przemysłowych Garbarskich „Natalin” SA o wartości nominalnej
100 000 mkp z dnia 17 listopada 1923 r.
Garbarnia, fot. J. Arczewski, zbiory Urzędu Miasta Grodzisk Maz.
Na terenie garbarni, w odwecie za rzekome zabójstwo nienieckiego żołnierza 20 września 1939 r. Niemcy rozstrzelali 11 osób. W czasie II wojny światowej na terenie garbarni ukrywano uchodźców, między innymi Dzieci Zamojszczyzny. 30 września 1944 r. mszcząc się za współpracę z AK Niemcy rozstrzelali kilkoro pracowników oraz współwłaścicieli garbarni.
Zakład funkcjonował po II wojnie światowej jako zakład państwowy (*). W 1995 r. został przekształcony w spółkę akcyjną (*). W 2002 r. rozpoczął się proces upadłościowy spółki. 11 marca 2004 r. Zakłady Przemysłowe Garbarskie "Natalin" wykreślono z rejestru przedsiębiorców. Obecnie miejsce dawnej garbarni przekształcone zostało w małe osiedle mieszkaniowe.
Źródła:
R. Chmielewski, J. Kowalczyk, J. Sobieraj, Ośrodek Armii Krajowej „Gąbka” - „Osa”, Grodzisk Mazowiecki w Obwodzie „Bażant”, Grodzisk Maz. 1994
Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski” z 17.12.1923, nr 286.
Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938. Polska Spółka Wydawnictw Informacyjnych, Warszawa 1938.
Wilczek M.T.: Papiery wartościowe przemysłowych spółek akcyjnych dwudziestolecia międzywojennego. Wybór, UE Katowice 2016.
https://miejscapamiecigrodzisk.pl/punkt/garbarnia-natalin-ul-zyrardowska/
(*) brak źródła.
