Teatr Ósmego Dnia założony m.in. przez poetę Stanisława Barańczaka jest w Poznaniu zjawiskiem unikalnym jako instytucja. Od samego początku, czyli roku 1964 działalność zespołu wiąże się z polityką, ponieważ ich losy za czasów PRL-u w sposób bezpośredni związane były z historią najnowszą. Pod koniec lat 70-tych, za działalność w Komitecie Obrony Robotników, wyrzucony został z pracy na uniwersytecie Stanisław Barańczak, a zespół Teatru Ósmego Dnia podpisał list w sprawie jego obrony. Przyczyną wyrzucenia Barańczaka był protest przeciw zmianom w Konstytucji. Wówczas zaczęły się szykany wobec członków zespołu, fikcyjne procesy za jazdę bez biletów, czy wycięcie drzew, które były tak naprawdę rachitycznymi krzewami. Pomimo prób likwidacji zespołu, wówczas młoda grupa nie poddawała się, jeżdżąc po kraju grając ku pokrzepieniu serc. W czasie karnawału Solidarności w 1981 roku, w czasie odsłonięcia pomnika Czerwca 1956 roku Ewa Wójciak przed wielotysięczną publicznością recytowała „Przesłanie Pana Cogito” Zbigniewa Herberta, a poeta był obecny pośród publiczności. Po 13 grudnia 1981 roku zespół nie przestał działać, gdyż grał w salach katechetycznych kościołów w Poznaniu i innych miastach. Kolejnym kluczowym momentem był rok 1985, gdyż wtedy to zespół podjął decyzję o rozdzieleniu się i rozpoczęciu działalności na emigracji. W wywiadzie udzielonym mi w piśmie ARTe w 2006 roku, Ewa Wójciak tak tłumaczyła tę decyzję: ”…W 1985 Kościół zaczął prowadzić inną politykę wobec kultury niezależnej, ponieważ prawdopodobnie próbował budować więcej kościołów. To na pewno był układ z władzą polityczną…” . Na emigracji zespół przebywał w niepełnym składzie, gdyż wyjechać udało się po zawarciu fikcyjnych związków małżeńskich tylko Adamowi Borowskiemu, Markowi Raczakowi i Tadeuszowi Janiszewskiemu. Władze nie wydały paszportu Ewie Wójciak i Marcinowi Kęszyckiemu. Z biegiem lat w 1988 roku udało im się otrzymać paszporty gdyż władze PRL-u stwierdziły, że pozwalając im wyjechać pozbędą się kłopotliwych wichrzycieli. Okazało się, że decyzja władz wypuszczających ”Ósemki” była niestety nie po ich myśli, gdyż wówczas podróżujący po Europie zespół nabrał międzynarodowej sławy. W połowie lat 80-tych, kiedy wszyscy mówili o Polsce, zespół z uciemiężonego kraju stał się ciekawostką, na którą przychodziły osoby nie tylko interesujące się teatrem, ale i te które solidaryzowały się okupowaną przez dyktaturę Jaruzelskiego Polską. Pikanterii dodawał fakt, iż zespół osiadł na dłużej w miasteczku Ferrara, a schronienia udzielił im inny przebywający na emigracji zespół „Nucleo” z Argentyny. Tak samo jak „Ósemki”, „Nucleo” uszedł ze swojego kraju przed dyktaturą tzw. Generałów. Prawdopodobnie to wtedy zespół dowiedział się wiele różnych faktów na temat tamtej dyktatury. Dodatkowej sławy dodawał fakt, iżJoanna Helander iBo Persson nakręciły film dokumentalny o działalności teatru pod tytułem „Teater åttonde dagen”, który był nominowany do Oscara. Po powrocie w 1989 roku przez Petersburg udało się zespołowi wziąć udział w wyborach do Sejmu kontraktowego. Po 1989 roku władze Poznania dały schronienie zespołowi w postaci siedziby i dotacji z budżetu miasta. Przez ponad 20 lat zespół działał organizując oprócz spektakli spotkania z twórcami oraz politykami. W „Ósemkach” gośćmi byli: Krzysztof Kieślowski, abp. Józef Życiński, Jarosław Gowin, Janina Ochojska, Magdalena Środa, ks. Adam Boniecki. W czerwcu 2006 roku, z okazji 50 rocznicy Powstania 1956 roku w Poznaniu, Ewa Wójciak recytowała wiersz Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pt. „Elegia o…”. Występ Wójciak oglądało wówczas kilku prezydentów byłych krajów bloku wschodniego z prezydentem RP Lechem Kaczyńskim. Dwa lata później, w 2008 roku o zespole zaczęło być głośno z powodu zwrócenia orderów nadanych przez prezydenta Kaczyńskiego. Szeroka opinia publiczna nie została poinformowana o powodach tej decyzji. Z nieoficjalnych źródeł wiadomo, iż powodem zwrócenia orderów była rezygnacja prof. Barbary Skargi w październiku 2005 roku z funkcji Kanclerza Orderu Orła Białego po wypowiedziachLecha Kaczyńskiego, który stwierdził w trakcie swojej kampanii wyborczej, że niektóre osoby nagrodzone tym odznaczeniem przez Aleksandra Kwaśniewskiego są zasłużone dla PRL. Inne źródła informują, że na tę decyzję miał wpływ przyjaciel Ewy Wójciak, Adam Michnik, za którego namową dyrektorka poleciła innym członkom zespołu oddać odznaczenia. Po raz kolejny o dyrektor Ewie Wójciak zaczęło być głośno w marcu 2013 roku kiedy to, na swoim facebookowym profilu napisała o nowo wybranym Papieżu „I wybrali ch…a, który donosił na lewicowych księży.” Po tym fakcie Ewa Wójciak zaczęła pojawiać się w środowisku Janusza Palikota, wspierając go nawet na organizowanych przez niego konwencjach partii Twój Ruch. Okazuje się, że teatr jako instytucja zatoczył koło historii, od KOR-u, poprzez Karnawał Solidarności, Stan Wojenny i czas występów w kościołach, emigrację, powrót do kraju, okres tzw. wolności i tworzenia w wolnym kraju, do próby wywołania w społeczeństwie wojny z kościołem i przyłączenie się do Janusza Palikota. Jeśli chodzi o rolę w historii teatru, Teatr Ósmego Dnia ma już tam swoje miejsce. Jeśli chodzi o rolę w Historii Polski, ocena zachowań postępowania jako patriotki dyrektor Ewy Wójciak wciąż pozostaje otwarta.
