Tydzień temu napisałem o groźnym dla naszej kultury planie wicepremiera Jarosława Gowina, uznania priorytetu zagranicznych wydawnictw w wartościowaniu opracowań badawczych Polskich humanistów. Pisałem o tym w kontekście potrzeb rozwoju języka ojczystego dla wolności w gospodarce opartej na wiedzy.
Tym razem przedstawiam opis konkretnego projektu naukowego słownika elektronicznego konserwacji-restauracji dzieł sztuki (pierwsza z podjętych dziedzin Interdyscyplinarnego Słownika Wielojęzycznego), prowadzonego na Politechnice Krakowskiej pod przewodnictwem dr hab. Moniki Bogdanowskiej.
Przedstawiam ten opis autorstwa Moniki Bogdanowskiej na zasadzie "To whom it may concern", w głębokim przekonaniu, że bez znalezienia pieniędzy na rozwój słownika (na rok pomiędzy 1 mln zł a 1 mln euro), solidarny rozwój wiedzy stanie się dla Polaków pobożnym życzeniem.
(AM)
Krótki opis projektu naukowego
Interdyscyplinarnego Słownika Wielojęzycznego (IMD)
Rozwój techniki informatycznej, telekomunikacyjnej i multimedialnej narzucił nową jakość zasad komunikacji w której przystępność, szybkość, masowość i globalność odgrywają główną rolę. Bez wymiany informacji nasza wzajemna wiedza o zjawiskach, pojęciach czy stosowanych terminach jest niepełna, dlatego tworzenie wielojęzycznych słowników terminologii naukowej, będących podstawą przekazywania i weryfikacji danych, czy wymiany doświadczeń naukowo-kulturowych, staje się priorytetem, podstawą rozwoju. Słowniki specjalistyczne muszą tworzyć sami specjaliści danych dziedzin, tylko oni bowiem znają znaczenia i konteksty stosowanej terminologii oraz ich ekwiwalenty w innych językach.
W ramach projektu badawczego, którego tematem było badanie ekwiwalencji terminów naukowych, został opracowany program komputerowy umożliwiający budowanie baz danych terminologii fachowej, tzw. IMD (Interdisciplinary Multilingual Dictionary). Baza danych zawiera obecnie po ok. 10.000 haseł w każdym z trzech języków głównych (angielski, niemiecki, polski) po ok. 4.000 haseł dodatkowo w językach francuskim i włoskim. Zebraliśmy także kilkaset nazw binominalnych i nieużywanych już terminów.
Słownik ma strukturę hierarchiczną, składa się z około 500 rozdziałów i podrozdziałów poświęconych zagadnieniom związanym z szeroko rozumianą ochroną dziedzictwa kulturowego, konserwacją-restauracją malarstwa sztalugowego i ściennego, technikom i technologii stosowanym w sztuce i rzemiośle (m.in. pozłotnictwu). Ponadto zebraliśmy najważniejsze terminy nauk pomocniczych dziedzictwa kulturowego, takich jak: biologia, chemia, fizyka, petrografia, architektura, geometria wykreślna i.in. Główną funkcją słownika jest wyszukiwarka, pozwalająca na znalezienie terminu, wraz z jego obcojęzycznym ekwiwalentem, który jest pokazany kontekstowo, w określonym rozdziale.
Założeniem dotyczącym struktury bazy danych i samego słownika, była możliwość rozbudowy zasobu o kolejne języki i dyscypliny nauki w oparciu o współpracę naukowców – ekspertów w określonych dziedzinach. Innym założeniem jest jego powszechna dostępność on-line. Należy podkreślić, że dotychczas nie stworzono słownika internetowego, który posiadałby funkcje IMD (m.in. możliwość wydruku rozdziałów), przedsięwzięcie to ma więc w pełni innowacyjny charakter.
Wynik naszej pracy oraz dodatkowe opisy projektu można zobaczyć na stronie: www.IMD.pk.edu.pl .
Zespół osób związanych z Wydziałem Architektury Politechniki Krakowskiej przygotował projekt rozbudowy zasobu terminologii o rozdział poświęcony architekturze i urbanistyce w którym ujęte byłyby m.in. takie zagadnienia jak: morfologia urbanistyki, teoria architektury, historyczne konstrukcje budowlane, architektury militarna, architektura krajobrazu i inne.
W związku z tym poszukujemy osób/ jednostek naukowych zainteresowanych współpracą nad powiększaniem istniejącego zasobu. Istnieją dwie zasadnicze możliwości współpracy:
- wprowadzanie terminologii z istniejących już autorskich słowników opracowanych przez pracowników jednostek naukowych wraz z redakcją niezbędną w zachowaniu hierarchicznej struktury słownika IMD;
- tworzenie od podstaw rozdziałów tematycznych w oparciu o posiadane korpusy i znajomość języków. (Uwaga: punktem wyjścia może być porządkowanie haseł w jednym języku, a kolejnym etapem poszukiwanie dla nich ekwiwalentów w innych językach);
Zasadniczo nie istnieją ograniczenia dotyczące nowo opracowywanych subsłowników ani w zakresie tematyki, ani języków. Z uwagi na interdyscyplinarny charakter przedsięwzięcia wskazane byłoby utworzenie grupy koordynującej/redakcyjnej dla współpracy między różnymi jednostkami oraz w potencjalnie różnych programach (humanistyka, sztuka, filologia, techniki komputerowe i inne).
I szerokiego poszukiwania źródeł finansowania słownika, w okresach jego budowania i wykorzystywania.
Wybór należy do Polskiego Rządu: zwijanie języka i sterowanie gospodarką albo troska o język i wolność gospodarczą. (AM)
