Rozważając przyczyny powstania tej nowej cywilizacji akurat w Europie, powinniśmy sie zastanowić, co takiego mieliśmy, a nie posiadały inne, znacznie lepiej rozwiniete cywilizacje. Inaczej rzecz ujmując, co było tym kamykiem, który wywołał lawinę zmian? Lawinę, która wcale nie zatrzymała się, odwrotnie, toczy sie z coraz wiekszą szybkością i mocą.
Na pewno nie była to przewaga w uzbrojeniu, nie mówiąc o Średniowieczu, kiedy nie było żadnej, to również broń palna szybko rozprzestrzeniła się po świecie. Również same wynalazki nie decydowały, własciwie wszystkie cywilizacje miały podobny poziom techniczny, a np. Chiny zdecydowanie wyprzedzały pozostałe przez długie wieki. Także poziom organizacji społecznej, w tym oświata, handel czy organizacja władz były dośc podobne, a już medycyna czy znajomość obcych krajów właśnie w Europie były bardzo długo znacznie słabsze. Co ciekawe, poziom nauki europejskiej nawet w Renesansie niczym nie przewyższał konkurentów, a zdolność wykorzystania dokonań Antyku również nie była wyróznikiem Zachodniej Europy.
Dlatego wyszedłem z podstawowego założenia, że w dowolnej cywilizacji najważniejsza jest myśl, ona stoi u podstawy dowolnych idei czy dokonań cywilizacyjnych. Jak słusznie mówi Księga - na początku było słowo. Identycznie najpierw był wzór E = mc2, a dopiero potem Grzyb nad miastem... Dlatego stosunkowo nietrudno odkryć ten kamień, który wywołał Lawinę. To Teoria Heliocentryczna Kopernika.
Skutki jej ogłoszenia były nie dość, że oszałamiające, to dotyczyły wielu dziedzin. Został zakwestionowany całościowy i integralny obraz wszechświata w swojej najważniejszej części.
Nagle okazało się, że to nie cały świat kręci się wokół siedziby Człowieka, który znajduje się w Centrum, tylko kula ziemska swoim obrotowym ruchem wywołuje złudzenie, któremu uległi wszyscy, z samym Kościołem na czele.
Po drugie zakwestionowano autorytet Kościoła i jego świetej Księgi, czyli Biblii, a co równie ważne, okazało się, że Nauka potrafi lepiej tłumaczyć Wszechświat od Religii. Efekt przypominał wybicie zwornika w gotyckiej budowli lub przebicie dziury w tamie, gdy wspaniała konstrukcja ulega gwałtownej destrukcji. Dalsze dzieje potwierdziły, iż mimo rozpaczliwej obrony Kościół stracił raz na zawsze swoją wyjatkową rolę w europejskim Społeczeństwie. To jest jednak szeroko opisane, mnie interesuje jednak dlaczego poruszył sie ten kamień!
W tekście "Zapomniana Rewolucja" na Salonie24 opisałem decydująca rolę, jaka w rozwoju europejskiej nauki odegrał naukowy system myslenia Arystotelesa, przejęty przez europejskie uniwersytety, gdy Islam odrzucając go, skazał sie na degradację swojej tak wspaniałej niegdyś nauki. Uważam jednak, że należy dodać dodatkowe okoliczności.
Trzeba też odpowiedzieć na pytanie, dlaczego Bizancjum, mając od poczatku cały zbiór pism Arystotelesa, wcześniejszą i długo znacznie lepszą oświatę oraz wykształcone społeczeństwo nigdy nie wykorzystało potencjału jego systemu do zrewolucjonizowania nauki?
Musimy również zdawać sobie sprawę, iż część teologów Kościóła, podobnie do mędrców Islamu zdawała sobie sprawę z potencjalnej groźby przyswojenia nauki Arystotelesa. Po zaciekłej walce spór rozstrzgnął dopiero św. Tomasz z Akwinu, całą swoja reputacja gwarantując pożytek z naukowego udowodnienia twierdzeń teologii. W ten sposób powstała sytuacja, która juz raz proroczo została opisana w ksiedze Genesis. Nasi prarodzice w Raju dopuścili sie grzechu poznania dobra i zła. Identycznie kościelni intelektualisci nie potrafili wyrzucić nowej, cudownej zabawki, wspaniale poszerzającej umysłową sprawność, powtarzając najważniejszy grzech pierworodny... Trzeba jednak przyznać, iż postarano się stępić jego niebezpieczne ostrze.
System Arystotelesa umożliwia zadawanie pytań i udzielanie racjonalnych odpowiedzi, postarano sie więc przemienić go w kanon oparty na Autorytecie, co wykluczało zadawanie niewygodnych pytań. Kościelna Elita pomyliła sie jednak i sposób doskonale funcjonujący w starym, dekadenckim Bizancjum poniósł porażkę w młodej, ekspansywnej nauce i kulturze Zachodniej Europy.
Coraz więcej uczonych w swojej zuchwałej pracy umysłowej do tworzenia nowych pomysłów, idei, programów używało tak doskonałego narzędzia, nie zważając na oficjalne ograniczenia, raz otwartej puszki Pandory kościelne władze nie potrafiły zamknąć. Stary, mądry Al-Gazali domagający się całkowitego odrzucenia straszliwego dla każdej religii racjonalnego, bezwzględnie logicznego systemu Arystotelesa miał jednak rację...
Inne tematy w dziale Technologie
