Na początek cytat "...Kryzys wieku III przyspieszył proces rozrostu aparatu państwowego.W IV i V w. przejął on funkcje aparatu municypalnego, załamującego się na skutek głębokiego kryzysu elit miejskich. Pobór podatków i dystrybucja należności zbieranych w naturze absorbowały coraz większą liczbę ludzi. Państwo stało się kosztowniejsze, niż było w początkach naszej ery, a wzrostu jego wydatków nie uzasadniał stan gospodarki. Odbywał się on na drodze rozległego stosowania przymusu prawnego i bezpośredniego..."
Cytat pochodzi z "Historii Europy" pod redakcją Antoniego Mączaka wydanej przez Ossolineum, a dokładniej z rozdziału "Świat antyczny w dobie największego rozkwitu i upadku" autorstwa p.Ewy Wipszyckiej-Bravo.Mam niemiłe uczucie, że słowa odnoszące się do schyłkowego okresu Imperium Rzymskiego są nader adekwatne wobec obecnej sytuacji Polski i Europy.
