Praktycy zwykle krytycznie opiniują produkowane na uczelniach koncepcje i pomysły, odnoszące się do dziedziny stanowiącej ich zawodową domenę. Często mają rację, ale nie ma nic bardziej praktycznego niż dobra teoria. Nawigator Modelu Biznesowego (NMB) jest taką praktyczną teorią, pozwalającą działać skutecznie i efektywnie. NMB został opracowany przez zespół naukowców Uniwersytetu w St. Gallen. Twórcami metody są Oliver Gassmann, Karolin Frankenberger i Michaela Csik.
Geneza NMB jest związana z fascynacją jego twórców USA. Prześledźmy ich tok rozumowania. Zaczynają od stwierdzenia: Niemal wszystkie rewolucyjne innowacje modeli biznesowych dokonane na przestrzeni ostatniego półwiecza wywodzą się ze Stanów Zjednoczonych, co można by przypisać odważnej i przedsiębiorczej naturze mieszkańców tego kraju. Dalej wyznają: Zainspirowani własnymi pobytami w Dolinie Krzemowej zaczęliśmy rozmyślać o wypracowaniu kompleksowej i wewnętrznie spójnej metody innowacji modeli biznesowych.
W tym momencie pora na przerwę techniczną w relacji. Zostanie ona poświęcona wyjaśnieniu terminu innowacja, który pojawił się w cytacie. Innowacja to oczywiście unowocześnienie czegoś, wprowadzenie czegoś nowego. Nie do końca jednak idzie o słownikowe rozumienie innowacji, lecz o jej sens ekonomiczny. Termin ten do ekonomii wprowadził Schumpeter, wskazując pięć przypadków występowania innowacji:
- Stworzenie nowego produktu;
- Zastosowanie nowej technologii, metody produkcji;
- Stworzenie nowego rynku zbytu;
- Pozyskanie nieznanych dotąd surowców;
- Reorganizacje określonej gałęzi gospodarki.
Innowacja jest relatywizowana w odniesieniu do rynku. Kartę płatniczą wprowadził Diners Club i była to rewolucyjna innowacja, ale wprowadzenie terminalu płatniczego w wiejskim sklepie pani Zosi też jest innowacją. O ile jest to pierwszy sklep w okolicy umożliwiający bezgotówkowe robienie zakupów. Innowacje są kopiowane, a sukces rynkowy nie jest przypisany innowatorowi, tylko temu, kto udanie ją wykorzysta. Nie zawsze jest to pionier.
Jak widzimy twórcy NMB uzupełnili listę Schumpetera o model biznesowy. Innowacja modelu biznesowego wymaga zmian w więcej niż jednym obszarze wskazanym przez Schumpetera i jest trudniejsza do skopiowania niż innowacja produktowa czy technologiczna.
Po przerwie wracamy do referowania wywodów twórców NMB. Program każdych studiów inżynierskich obejmuje kurs uznanych metod projektowych, które — choć nie są w stanie zagwarantować uzyskania efekt doskonałego — istotnie zwiększają szansę na sukces ( tak w oryginale). Widać tutaj kolejną fascynację naukowców Uniwersytetu w St. Gallen — projektami inżynierskimi.
Przeanalizowaliśmy najbardziej rewolucyjne innowacje na przestrzeni ostatnich pięćdziesięciu lat z myślą o wytypowaniu zestawu charakterystycznych i powtarzających się wzorców, które były ich sednem. Ku naszemu zdziwieniu wkrótce przekonaliśmy się, że ponad dziewięćdziesiąt procent wszystkich innowacji modeli biznesowych w prosty sposób łączy pomysły i koncepcje już istniejące bardzo często w innych branżach. Wiedza ta może być wykorzystywana z korzyścią dla nas — dokładnie tak, jak inżynierowie posługują się metodami projektowymi, które oparte są na pewnych fizycznych i technicznych zasadach, prawach i heurystykach. Nasza metoda, którą nazwaliśmy Nawigatorem Modelu Biznesowego, składa się z pięćdziesięciu pięciu wzorców udanych modeli biznesowych, które mogą służyć jako punkt wyjścia do opracowania Twojego własnego modelu biznesowego.
Twórcy NMB twierdzą, że opracowana przez nich metoda budowy modeli biznesowych jest podobna do metody rozwiązywania problemów technicznych znanej jako TRIZ. NMB byłby więc innowacją polegającą na zastosowaniu uznanej metody na nowym obszarze działalności. Zestawmy 2 cytaty. Pierwszy ( o TRIZ) pochodzi z Wikipedii, drugi ( o NMB) z podręcznika napisanego przez twórców NMB.
TRIZ, ros. Теория решения изобретательских задач (Teoria Reszenija Izobretatielskich Zadacz) – jedno z popularniejszych narzędzi prakseologii, a dokładniej działu nazwanego inwentyką. Jest to jednocześnie dzieło życia rosyjskiego uczonego Henryka Saulowicza Altszullera, powstałe w roku 1946 i rozwijane do dziś. Twórca metody oparł ją na założeniu, że ewolucja systemów i rozwiązań technicznych kieruje się obiektywnymi prawami, i zaproponował wykorzystanie tych praw do ścisłego poprowadzenia procesu rozwojowego obranego systemu.
Dziś TRIZ to metoda, zestaw narzędzi, baza wiedzy i podstawowy model technologiczny do tworzenia nowych innowacyjnych pomysłów i rozwiązywania problemów. TRIZ dostarcza narzędzi i metod do prawidłowego formułowania problemów, analizy systemowej, analizy błędów oraz możliwych kierunków ewolucji systemu (podejście "jest" i "może być"). TRIZ, w przeciwieństwie do technik takich jak "burza mózgów" (które są oparte na losowym generowaniu pomysłu), podchodzi algorytmicznie do rozwiązywania problemów technicznych; metodą kolejnych przybliżeń dąży do stworzenia optymalnego rozwiązania problemu poprzez udoskonalanie istniejących rozwiązań.
Zasady Nawigatora Modelu Biznesowego są podobne do reguł projektowych uznanej na świecie metody TRIZ, wspomagającej proces tworzenia innowacyjnych pomysłów i rozwiązywania problemów. TRIZ jest akronimem powstałym od pierwszych liter słów oznaczających „teorię rozwiązywania innowacyjnych zadań”. Najważniejszymi cechami charakteryzującymi rozwiązywanie problemów w duchu TRIZ są: identyfikacja, amplifikacja oraz eliminacja technicznych i fizycznych sprzeczności w systemach technicznych. Analiza około czterdziestu tysięcy patentów wykazała, że problemy techniczne, z jakimi borykają się podmioty z różnych branż, można by rozwiązać przy wykorzystaniu niewielkiej liczby podstawowych zasad postępowania. Efektem tego badania było wypracowanie jednego z najbardziej dziś znanych intuicyjnych narzędzi do rozwiązywania problemów technicznych; jest to TRIZ — zestaw czterdziestu tzw. chwytów wynalazczych, zwanych również regułami wynalazczości. Zalicza się do nich np. zasady podziału (segmentacji), wydzielania (izolowania części wadliwej), asymetrii, łączenia (elementów jednorodnych w pary), przeciwwagi czy też podwyższonej prędkości działania. Narzędzia TRIZ w formie oprogramowania komputerowego stały się centralnym elementem współczesnej inżynierii.
W praktyce metodologiczne podstawy NMB nie są istotne. O wartości NMB decyduje jakość wypreparowanych przez autorów metody pięćdziesięciu pięciu wzorców udanych modeli biznesowych i to, czy mogą one służyć jako punkt wyjścia do opracowania własnego modelu biznesowego. O tym możemy się przekonać dopiero po poznaniu przynajmniej kilku z tych wzorców. Będą one omawiane na tym blogu w kolejnych notkach. Pewnie nie wszystkie.
Źródła:
Nawigator Modelu Biznesowego
Wikipedia:TRIZ
Poprzednie notki:
Model biznesu od kuchni. Notka wstępna
Prosty sposób formalizacji pomysłu na biznes
