Binarna ontologia pieniądza

Pieniądz jako byt relacyjno-binaryjny

Podstawową tezą niniejszej sekcji jest twierdzenie, że:

pieniądz nie istnieje jako obiekt, substancja ani wielkość,

lecz wyłącznie jako relacja binarna zapisana w systemie podwójnym.

Każda jednostka pieniądza:

• pojawia się jednocześnie jako aktywo (claim) i pasywo (obligation),

• nie może istnieć jednostronnie,

• nie może być „neutralna ontologicznie”.

Pieniądz nie jest więc „czymś”, co ma wartość,

lecz strukturą logiczną, która konstruuje relacje zobowiązaniowe.

1 Definicje formalne

2. Podwójny zapis jako warunek konieczny istnienia pieniądza

Podwójny zapis (double-entry bookkeeping) nie jest techniczną metodą ewidencji, lecz:

warunkiem możliwości istnienia pieniądza jako bytu stabilnego.

Każda operacja pieniężna spełnia ontologiczny warunek symetrii:

ΔA=ΔL

Nie dlatego, że „tak się księguje”, lecz dlatego, że inaczej pieniądz nie może istnieć.

Pojedyncza kwota bez przeciwstawnego pasywa:

• nie jest pieniądzem,

• jest jedynie symulacją pieniądza (np. „towarowy fetysz”).

3 Binarność jako forma logiczna (a nie empiryczna)

Binarność pieniądza ma charakter:

• formalny, nie empiryczny,

• logiczny, nie materialny,

• konstytutywny, a nie opisowy.

Można ją porównać do:

• pary znak–znaczenie (semiotyka),

• relacji signifier–signified,

• struktury obietnica–egzekwowalność.

Pieniądz nie „ma” wartości —

wartość emerguje z utrzymania relacji binarnej w czasie.

4 Konsekwencja ontologiczna: niemożliwość pieniądza neutralnego

Jeżeli pieniądz jest relacją binarną, to:

• zawsze istnieje konkretny emitent zobowiązania,

• zawsze istnieje konkretny beneficjent roszczenia,

• nie istnieje sytuacja „bez wpływu strukturalnego”.

Wynika stąd ontologiczna niemożliwość:

• pieniądza neutralnego,

• pieniądza „naturalnego”,

• pieniądza apolitycznego.

Każda relacja Ai↔Lj  przesuwa władzę.

5 Binarność a MMT: państwo jako węzeł pasywów

W ujęciu MMT szczególną rolę pełni fakt, że:

Lstate=pieniądz

czyli zobowiązanie państwa (banku centralnego) staje się:

• aktywem sektora prywatnego,

• podstawowym nośnikiem jednostki obrachunkowej.

Państwo nie „pokrywa” pieniądza:

ono konstytuuje stabilny punkt odniesienia dla całej sieci binarnej.

Podatki:

• nie finansują wydatków,

• zamykają pętlę binarności, wymuszając popyt na pasywo państwa.

6 Binarność a spór o uniwersalia

Spór nominalizm–realizm można teraz przeformułować precyzyjniej:

• skrajny nominalizm: wartość to tylko nazwa → ignoruje skuteczność relacji,

• naiwny realizm: wartość to substancja → ignoruje formalny charakter pieniądza.

Binarna ontologia pieniądza prowadzi do stanowiska pośredniego:

wartość jest realna jako zdolność relacyjna,

lecz nie istnieje jako byt samoistny.

To stanowisko można określić jako:

• realizm relacyjny,

• lub ontologię formalnej władzy.

Ockham nie musi być tu odrzucony — jego brzytwa eliminuje substancję,

ale nie eliminuje relacji o skutkach realnych.

7  Autopoiesis: samoreprodukcja binarności

System pieniężny jest autopojetyczny, ponieważ:

1. generuje nowe relacje A↔L

2. rozlicza je w tej samej formie,

3. stabilizuje tę formę przez prawo i podatki,

4. eliminuje alternatywne formy rozliczeń.

Nie reprodukuje „pieniądza” jako obiektu,

lecz reprodukuje binarność jako formę.

8 Błąd ontologiczny alternatywnych teorii

Z tej perspektywy widać jasno błędy:

• towarowa teoria pieniądza

– redukuje pieniądz do jednej strony (aktywa),

• Bitcoin

– eliminuje pasywo instytucjonalne, zamrażając binarność,

• czysty nominalizm

– redukuje relację do nazwy, ignorując władzę egzekucji.

Każde z nich narusza warunek:

ΔA=ΔL

Konkluzja formalna

Pieniądz jest:

• bytem relacyjnym,

• formą binarną,

• strukturą logiczną,

• narzędziem władzy organizującej czas i zasoby.

Nie istnieje „jednostka pieniądza” bez dwóch stron zapisu.

Istnieje tylko relacja, która – gdy jest stabilna – nazywana jest pieniądzem.