Książka Leszczyńskiego jest ciężka w odbiorze. Widać, że autor był uczony przez polska szkołę historyczną. Ma być dużo, przez to nudno i chaotycznie. Ale przebrnąłem bo jest pozycja ważna i bardzo aktualna. Anglosaski historyk (nie mylić z Daviesem) ująłby to systematycznie. Tak było w Polsce, tak w innych krajach, takie były motywacje, takie rezultaty. Zamiast tego mamy niekończące się cytaty XVIII wiecznych xprof Oko, wieszczących apokalipsę po ewentualnym zniesieniu pańszczyzny.
Krytyka jaką znalazłem sprowadza się do zarzutów o turbochłopizm, martyroligiczny rewanżyzm i selektywny dramatyzm. No bo przecież byli szlachcice co wzorowym chłopom nawet ziemię do dziedziczenia nadawali. Tak jakby rozwiązaniem dla obozów zagłady było promowanie mniej okrutnych kapo bo przecież tacy też istnieli.
I tu właśnie książka Leszczyńskiego nie dowozi. Nie wykazuje jak wyższe formy organizacji społecznej oparte o skodyfikowany prawnie konsensus pozwoliły innym krajom odjechać w rozwoju od Polski na kilka długości. Wypełnienie zapisów konstytucji USA czy francuskiej karty praw człowieka i obywatela zajęło nieraz 200 lat i ciągle zajmuje ale ich historia dowodzi, że wyznaczanie horyzontów ma sens.
Polska została przy sarmacko-kołtuńskiej anarchii bo tak większość szlachty pojmowała wolność, argument merytoryczny pozostał równy argumentowi nie i ch.! Model gospodarki opartej na pańszczyźnie, szubienicy i kolonizacji wschodu doprowadził kraj do upadku i zacofania z którego UE i UK wyciąga do dzisiaj. Na wschodzie wyrosło mocarstwo skuteczniejsze w kolonizacji mimo zacofania a na zachodzie modernizacja postawiła barierę cywilizacyjną liczoną w setkach lat.
Może serial 1670 lepiej sobie poradzi.
