Mirosław Onyszkiewicz ps. Orest, Biłyj, Bohdan, Ołeh , ur. 1911 w Uhnowie koło Sokala, zm. 6 lipca 1950 – pułkownik UPA, dowódca VI Okręgu "Sian", w strukturach OUN członek Krajowego Prowydu i referent do spraw wojskowych.
Początkowo dowodził kureniem UPA, który dokonał mordów na polskiej ludności we wsiach m.in. Tamoszyn, Posadów i Podlodów w okolicy Tomaszowa Lubelskiego oraz Ostrów i Chlewiska w rejonie Bełżca. Oddział znany jest też z akcji zlikwidowania oddziału AK oraz wymordowania polskich partyzantów i spadochroniarzy pod Dachnowem. Od kwietnia 1943 szef sztabu Okręgu UPA "Buh". W połowie marca 1945 Mirosław Onyszkiewicz mianowany został dowódcą VI Okręgu UPA Sian (tzw. Zakierzoński Kraj). Podległe mu oddziały dokonały szeregu grabieży i mordów na terenach województw lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego. Mirosław Onyszkiewicz "Orest" wydał obwieszczenie nakazujące Polakom by do 6 kwietnia 1944 r. opuścili opanowane przez UPA części województw: rzeszowskiego i lubelskiego; w przyszłości miało dotyczyć to również nowosądecczyzny. Zgodnie z hasłem ukraińskich nacjonalistów: "Ukraina - i Zakierzonia - bude no bez Lachiw".
Z Archiwum Naczelnej Prokuratury Wojskowej. Akta sprawy przeciwko Miroslawowi Onyszkiewiczowi (ps. Orest)
Protokół przesłuchania świadka Piotra Fedoriwa
Warszawa, dnia 24 września 1949 r.
Pytanie: Podajcie swoje stanowisko w ukraińskim ruchu nacjonalistycznym na terenie państwa polskiego.
Odpowiedź: Ja, Fedoriw Piotr, ps. „Dalnycz", podczas swej konspiracyjnej działalności w ukraińskim ruchu nacjonalistycznym na terenie państwa polskiego od połowy 1945 roku do czasu mego aresztowania, to jest dnia 16 września 1947 r., pełniłem funkcję głównego referenta SB (Służby Bezpieki) na terenie tzw. Zacurzońskiego Kraju i automatycznie byłem członkiem krajowego prowidu (krajowego kierownictwa) OUN (Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów) na terenie tzw. Zacurzońskiego Kraju.
Pytanie: Pokazuję Wam zdjęcie przedstawiające Onyszkiewicza, ps. „Orest". Proszę podać jego udział w ukraińskim ruchu nacjonalistycznym na terenie państwa polskiego.
Odpowiedź: Na pokazanym mi zdjęciu poznaję Mirosława Onyszkiewicza, ps. „Orest". Mirosław Onyszkiewicz, ps. „Orest" — był czynnym członkiem ukraińskiego ruchu nacjonalistycznego na terenie państwa polskiego i sprawował funkcję głównego „komandira" (komendanta) UPA (Ukraińskiej Powstańczej Armii) na terenie tzw. Zacurzońskiego Kraju od końca 1945 r. do czasu mego aresztowania (bo po tym czasie nie widziałem się z nim) i był jednocześnie członkiem krajowego prowidu OUN w Zacurzońskim Kraju. […]
Pytanie: W jakich okolicznościach Mirosław Onyszkiewicz został mianowany głównym komandirem UPA w Zacurzońskim Kraju?
Odpowiedź: Jak mi wiadomo, to na początku 1946 r. przez łącznika z terenów USRR od szefa sztabu oddziałów UPA Sydora — „Szelesta", do krajowego prowidnyka OUN w Zacurzońskim Kraju Jarosława Starucha, ps. „Stiah", przyszła „Sztafeta", w której „Szelest" zawiadamiał „Stiaha", że na stanowisko komandira UPA w Zacurzońskim Kraju został mianowany „Orest", tj. Mirosław Onyszkiewicz. Na jakiej podstawie Mirosław Onyszkiewicz został mianowany, dokładnie nie wiem, ale tak jak mi wiadomo, był zaufanym „Szelesta" i miał za sobą działalność okupacyjną, gdyż zajmował się werbunkiem i tworzeniem oddziałów UPA w obwodzie lwowskim. „Stiah" po otrzymaniu powyższego skontaktował się z „Orestem" i od tego czasu Mirosław Onyszkiewicz, ps. „Orest", pełnił funkcję powyższą i podlegały mu wszystkie oddziały UPA na terenie państwa polskiego.
Pytanie: Podajcie wewnętrzną strukturę UPA w Zacurzońskim Kraju i jej obsadę personalną, zorganizowaną przez Mirosława Onyszkiewicza.
Odpowiedź: Struktura UPA w Zacurzońskim Kraju była następująca: głównym komandirem UPA był Mirosław Onyszkiewicz, ps. „Orest", który był jednocześnie członkiem prowidu OUN w Kraju Zacurzońskim. Główny komandir UPA „Orest" podlegał po linii wojskowej i kadrowej szefowi sztabu oddziałów UPA „Szelestowi", a po linii organizacyjno-politycznej „Stiahowi", prowidnykowi OUN w Zacurzońskim Kraju. Z podanymi osobami „Orest" utrzymywał systematyczną łączność przez swoich łączników przesyłając tą drogą sprawozdania i meldunki z działalności podległych mu oddziałów UPA i tą drogą otrzymywał rozkazy i instrukcje od nich.
Pytanie: Scharakteryzujcie działalność oddziałów UPA w Zacurzońskim Kraju pozostających pod dowództwem Mirosława Onyszkiewicza — „Oresta".
[…]
b. Oddziały UPA w myśl rozkazów komandira UPA w Zacurzońskim Kraju, dokonywały akcji sabotażowo-dywersyjnych w terenie przez podpalanie lasów, niszczenie mostów, dróg kolejowych i szos, palenie wsi zamieszkałych przez ludność polską i zbóż znajdujących się w stodołach bądź w stogach. Szczególnego rozmiaru nabrała akcja sabotażowo-dywersyjna w okresie odbywającej się akcji przesiedleńczej ludności ukraińskiej do USRR i na Ziemie Zachodnie. Wtedy były wydawane przez komandira UPA „Oresta" rozkazy stosowania najostrzejszych środków celem sparaliżowania akcji przesiedleńczej.
Mirosław Onyszkiewicz „Orest” był jednym z dowódców UPA najbardziej poszukiwanych przez funkcjonariuszy MBP. Sprawę potraktowano priorytetowo z powodu kierowania przez Onyszkiewicza licznymi napadami nie tylko na ludność cywilną ale także na placówki Urzędu Bezpieczeństwa i Milicji Obywatelskiej. Według dostępnych informacji od 1947r. Onyszkiewicz ukrywał się w powiecie lubińskim. 2 marca 1948 roku. został schwytany nieopodal Legnicy w miejscowości Karczowiska w 1948r. i aresztowany. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go 2 czerwca 1950 na karę śmierci. Wyrok wykonano 6 lipca.
Minęło 65 lat i w czerwcu 2015 roku Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa na stronie internetowej:
http://www.radaopwim.gov.pl/article_details/1353/budowa-panteonu-mauzoleum-ofiar-komunizmu-na-laczce-warszawa-powazki-i-etap/
podała listę nazwisk, którą zamierza umieścić na ścianie Panteonu budowanego na Powązkowskiej Łączce.
Lista zawiera 318 nazwisk. Obok rotmistrza Witolda Pileckiego Pileckiego, mjr Hieronima Dekutowskiego „Zapory”, płk Łukasza Cieplińskiego, plk Stanislawa Kasznicy figuruje „Miroslaw Onszkiewicz „Orest”.
A także inny członek UPA Piotr Soroka.
I dziewięć osób z grupy osądzonej i straconej za likwidację gen. Karola Świerczewskiego:
Jarosław Bilous, Włodzimierz Borowicz, Eustachy Brewka, Piotr Gecza, Stefan Hamerski, Piotr Oleksa, Stefan Sowa, Andrzej Tenik, Emil Wojciechowski.
A nad tymi nazwiskami dr Andrzej Kunert zamierza umieścić napis następującej treści:
NIEZŁOMNI
WYKLĘCI
PANTEON - MAUZOLEUM
ŻOŁNIERZY I DZIAŁACZY
PODZIEMIA NIEPODLEGŁOŚCIOWEGO
ZAMORDOWANYCH
PRZEZ REŻIM KOMUNISTYCZNY
W LATACH 1945-1956
WIERNI BOGU I OJCZYŹNIE
ZŁOŻYLI NAJWYŻSZĄ OFIARĘ
W BOHATERSKIEJ WALCE
O GODNOŚĆ I WOLNOŚĆ RZECZYPOSPOLITEJ
"JEŚLI CI UMILKNĄ,
KAMIENIE WOŁAĆ BĘDĄ"
Ewangelia św. Łukasza, 19, 40
Nie waham się napisać - Pan dr Andrzej Kunert przekroczył wszelkie granice przyzwoitości. Jego cynizm mnie poraża.
Trzeba jednak zauważyć, że pomysły ROPWiM, aby członków UPA uhonorować razem z Żołnierzami Niezłomnymi, stanowią chyba fragment większej całości.
Jak podaje Nasz Dziennik:
Prokuratura Rejonowa w Przemyślu umorzyła dochodzenie w sprawie zachowania ukraińskich studentów Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu, którzy w październiku 2014 r. fotografowali się z czerwono-czarną flagą z tryzubem symbolizującymi Ukraińską Powstańczą Armię. Dodajmy studentów z Kartą Polaka...
Zachowanie siedmiu studentów było pokłosiem rozporządzenia prezydenta Ukrainy Petro Poroszenki, który dzień 14 października – uznawany za rocznicę powstania UPA odpowiadającej za ludobójstwo ok. 200 tysięcy Polaków – ustanowił Dniem Obrońcy Ukrainy – inaczej świętem wojska ukraińskiego. W wielu miejscach Ukrainy m.in. w Kijowie, a także we Lwowie zwolennicy UPA, z którą utożsamia się ukraiński Prawy Sektor, zorganizowali w tym dniu manifestacje. Ich śladem, choć na mniejszą skalę, poszła grupa ukraińskich studentów, którzy w Galerii Sanowa w Przemyślu urządzili sobie sesję fotograficzną na tle banderowskiej flagi, a zdjęcia zamieścili w internecie. Na zachowanie ukraińskich studentów zareagowały władze Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu i decyzją Komisji Dyscyplinarnej ds. Studentów zostali ukarani naganą z ostrzeżeniem. Dodatkowo czterech z nich zostało zawieszonych w prawach studenta na jeden semestr, co wiązało się z odebraniem na ten okres prawa do pomocy materialnej.
„Sesja zdjęciowa” wywołały falę protestów ze strony środowisk patriotycznych w całej Polsce, czego wyrazem było zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa dotyczącego nawoływania do nienawiści na tle różnic narodowościowych pomiędzy Polską a Ukrainą, jakie do Prokuratury Rejonowej w Przemyślu złożyli przedstawiciele Ruchu Społecznego Patriotyczny Przemyśl. Wnieśli także o wzmożenie nadzoru nad osobami, które studiują w Polsce, w zakresie ewentualnego propagowania idei będących w sprzeczności z prawem Rzeczypospolitej Polskiej. Teraz prokuratura jednak umorzyła sprawę, nie podając przyczyny.
Przy pisaniu notki autorka korzystała z publikacji:
