Grupa posłów PO zgłosiła w zeszły piątek wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją uchwał o wyborze przez Sejm w nowym składzie nowych pięciu sędziów TK zamiast tych, których wybrał poprzedni Sejm z większością PO-PSL.
Szef Klubu PiS, Ryszard Terlecki stwierdził natomiast 3 grudnia że:
"Trybunał nic nie ma do uchwał Sejmu, szczególnie tych podejmowanych na mocy regulaminu."
Czy polityk PiS miał rację?
Mylą się ci, którzy twierdzą, że Trybunał Konstytucyjny nie ma prawa badać zgodności uchwał Sejmu z Konstytucją. Zwolennicy tej tezy powołują się na fakt, że w art. 188 Konstytucji, który wprost określa jakie akty może badać Trybunał Konstytucyjny jest mowa wprost o "orzekaniu w sprawach zgodności ustaw(...) z Konstytucją", natomiast nie pojawia się tam w odniesienie do takich aktów jak uchwały Sejmu. I jest to prawda, w tym przepisie jest mowa o ustawach, ale nie są w nim wymieniane uchwały Sejmu.
Jednak pełna treść wspomnianego art. 188 Konstytucji jest następująca:
Art. 188.
Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach:
1. zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,
2. zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,
3. zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją,ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,
4. zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,
5. skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1.
Trybunał może badać nie tylko zgodność ustaw z Konstytucją, ale także uchwał sejmowych, jako "przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe", ponieważ Sejm jest "centralnym organem państwowym" (co nie wynika z wprost z przepisów, ale z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i nie było do tej pory kwestionowane).
Warunkiem tego by uznać, że zgodność uchwały może być przez TK badana jest ustalenie, czy jest ona "przepisem prawa", co w orzecznictwie TK rozumiane jest jako warunek, by uchwała sejmowa była "aktem normatywnym" - a więc zawierała w sobie cokolwiek, co można by uznać za normę prawną.
Np. nie jest uznawana za akt normatywny uchwała Sejmu o powołaniu Pana X w skład organu Y - ponieważ jakakolwiek uchwała sejmowa o powołaniu jest jedynie aktem stosowania prawa, a nie aktem normatywnym - a więc sama uchwała o powołaniu nie może być przedmiotem badania Trybunału w rozumieniu art. 188 pkt 3 Konstytucji, co zostało potwierdzone w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 września 2006 r. (U 4/06) w sprawie "Zakresu działania tzw. Bankowej Komisji Śledczej".
Trybunał w przywołanym wyroku w pełnym składzie 9 sędziów jednoznacznie stwierdził, że może orzekać o zgodności uchwał sejmowych z Konstytucją - ale nie może orzekać o zgodności uchwał o powołaniu do określonego organu (chodziło o komisję sejmową), ponieważ sama uchwała o powołaniu nie jest aktem normatywnym, a jedynie "jednostkowym aktem stosowania prawa", a taki akt nie mieści się w zakresie określonym w art. 188 pkt 3 konstytucji (pkt 3-5 uzasadnienia).
Podsumowując - Trybunał Konstytucyjny może badac uchwały Sejmu, ale nie może badać takich uchwał sejmu, których treść ogranicza się jedynie do powołania w skład organu. Chyba że Trybunał Konstytucyjny złamie własną linię orzeczniczą...
