Kilka tygodni temu na Salonie ukazała się notka pod tytułem "Czy Słowianie nie mają zdolności do nauk ścisłych?".
W kilku następnych notkach chciałbym przedstawić kilka postaci, które są zaprzeczeniem tej tezy.
Jerzy Neyman - współtwórca klasycznej statystyki
Jeśli spytać sie przeciętnego Polaka, czy jest w stanie podać nazwisko polskiego matematyka, to na 99% mozemy spodziewać się (jeśli w ogóle) odpowiedzi: Stefan Banach. I rzeczywiście, Banach miał fundamentalny wkład w rozwój analizy funkcjonalnej. Jest jednak wielu innych Polaków, którzy mają także ogromny wkład, choć są mniej znani, a często swoich największych odkryć dokonali w czasie pracy za granicą.
Jerzy Neyman urodził się w 1894 roku. Studiował w Charkowie. Od 1921 roku przebywał w Polsce, gdzie w 1924 roku obronił doktorat na Uniwersytecie Warszawskim (czyli nie tylko szkoła lwowska!). Jego praca dotyczyła zastosowań teorii prawdopodobieństwa w rolnictwie. Tak, zastosowań, wiele poważnych teorii statystycznych rodziło się na polach, zarówno polach uprawnych jak i polach walki. W czasie pobytu w Londynie spotkal sie z Karlem Pearsonem, jednym z "ojców" statystyki. Od 1938 roku zaczął pracę na Uniwersytecie Berkeley, gdzie stworzył jeden z pierwszych na świecie wydział Statystyki.
Neyman miał fundamentalny wkład w rozwój teorii klasycznej statystyki.
[TROCHĘ TECHNICZNIE]
W szczególności, każdy kto zetknąl sie z podstawowym kursem statystyki slyszal o hipotezie zerowej, która w oryginalnym sformulowaniu (zaproponowanym przez Fihera, innego z "ojców" statystyki) brzmiala "treatment has no effect (on a single unit or on the average outcome)" Celowo zachowuje angielskie sformułowania. Neyman poszedł dalej. Chciał wiedzieć jak estymator może się zmieniać przy próbkowaniu, mimo tego ze warunki eksperymentu się nie zmieniają. Czyli, mówiąć mniej technicznie, jak bardzo losowe może być próbkowanie. To otworzylo droge do pojęcia przedziału ufności. Podsumowując, testowanie hipotez i przedziały ufności to dwa równoważne pojęcia i wiemy to dzięki Neymanowi!!!
[KONIEC TECHNIKI]
Praca o przedziałach ufności została opublikowana w 1937 roku.
Od Neymana i jego współautora, Egona Pearsona (syna wspomnianego wyżej Karla) pochodzi pojęcie błędu drugiego rodzaju dla testowania hipotez (praca z 1933 roku). Innym bardzo ważnym odkryciem jest Lemat Neymana-Pearsona. Jest to bardzo ważne twierdzenie z dziedziny klasycznej statystyki - nie uczymy się tego w podstawowych kursach statystyki, ale ten lemat jest tam gdzieś "schowany".
Wymienione pojęcia i teorie to klasyka, bez której trudno sobie wyobrazić istnienie statystyki nie tylko 100 lat temu ale także i dzisiaj.
Bardzo słynna jest mała wojenka toczona przez Neymana i Fishera. Jerzy Neyman w czasie odczytu w Cambridge skrytykował jedną z prac Fishera. Fisher odpowiedział, cytuję:
"(...) I had hoped that Dr. Neyman’s
paper would be on a subject with
which the author was fully acquainted, and
on which he could speak with authority . . . .
Since seeing the paper, he had come to
the conclusion that Dr. Neyman had been
somewhat unwise in his choice of topics.
Wojna pomiędzy tymi dwoma geniuszami trwała aż do ich śmierci. Przez to dwie dziedziny statystyki sampling survey (Neyman) and experimental design (Fisher) rozwijały się niezależnie.
Reasumując, bez przesady można napisać, że Jerzy Neyman był jednym z 10-ciu najważniejszych statystyków XX wieku. Szkoda, że tak mało wiemy o nim w Polsce. Szkoda też, że szczególnie przy badaniu preferencji wyborczych, Neyman musi przewracać się w grobie ....
Źródła:
Arman Sabbaghi and Donald B. Rubin. "Comments on the Neyman–Fisher Controversy and Its Consequences. "
Statistical Science 2014, Vol. 29, No. 2, 267–284.
Lehmann, E. L. 1993. “The Fisher, Neyman-Pearson Theories of Testing Hypotheses: One Theory or Two?” Journal of the American Statistical Association 88 (424): 1242–1249.
Bellhoouse, D. 2005. "Probability And Statistics Ideas In The Classroom – Lessons From History".
