Rozwój sztucznej inteligencji wyprzedza prawo. Choć w ostatnich latach powstaje coraz więcej regulacji dotyczących AI, wciąż brakuje przepisów chroniących prawa twórców i jasno określających, kto jest autorem dzieł powstałych przy udziale algorytmów. Eksperci podkreślają, że konieczne będą nowe rozwiązania – nie tylko w Polsce, ale też na poziomie międzynarodowym.
Sztuczna inteligencja a prawa autorskie
Powstaje coraz więcej regulacji prawnych dotyczących AI, ale nie ma wśród nich na razie kwestii związanych z ochroną praw własności intelektualnej – takich jak wynagradzanie twórców za wykorzystanie ich prac w trenowaniu modeli sztucznej inteligencji czy określenie, kto jest autorem dzieła zmienionego przez AI i jakie przysługują mu prawa.
– Kwestie dotyczące AI pewnie będą wymagały zastosowania przepisów, które w przyszłości powstaną w tym obszarze. Jak to się będzie rozwijać, jest uzależnione nie tylko od tego, co mamy w Polsce czy w Europie, ale pewnie będziemy się posiłkować rozwiązaniami, które powstaną w Stanach Zjednoczonych. Tam w tej chwili są prowadzone spory z zakresu własności intelektualnej i to one pokażą, w jakim zakresie i obszarze prawo powinno się zmienić, jeśli chodzi o zastosowanie sztucznej inteligencji. Myślę, że taka potrzeba na pewno istnieje i zostanie wdrożona w niedługim czasie – mówi Paweł Kurcman, rzecznik patentowy i nowy prezes Polskiej Izby Rzeczników Patentowych.
Sztuczna inteligencja i rzeczywisty problem
Jak wynika z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, „przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór)”. Ochrona obejmuje m.in. dzieła literackie, graficzne, muzyczne, fotograficzne czy audiowizualne.
Prawo autorskie przysługuje twórcy, a domniemywa się, że jest nim osoba, której nazwisko zostało ujawnione przy utworze. W związku z tym dzieła stworzone przez sztuczną inteligencję nie podlegają ochronie na podstawie tej ustawy.
Dla autorów istotne są również przepisy dotyczące kosztów uzyskania przychodu – w przypadku twórców i artystów wykonawców mogą one wynosić 50 proc. uzyskanego przychodu, co wpływa na wysokość podatku i końcowe wynagrodzenie netto.
Sztuczna inteligencja wyzwaniem dla prawa podatkowego
– W związku z kosztami uzyskania przychodu chodzi przede wszystkim o to, czy z punktu widzenia tego, co powstaje na końcu – czyli wytworu sztucznej inteligencji – można określić, kto i w jakim zakresie był jego autorem, kto włożył treść, która następnie została przez AI zmieniona i dostosowana do zadanych promptów, by uzyskać konkretny efekt. Z punktu widzenia prawa podatkowego ten aspekt będzie problematyczny i będziemy się temu dalej przyglądać – podkreśla prezes Paweł Kurcman.
Na razie uregulowano jedynie obowiązek ujawniania przy danym utworze, że został on stworzony z pomocą AI. Nadal jednak brakuje przepisów dotyczących wynagradzania twórców, których prace wykorzystano do trenowania algorytmów.
Problem wynagrodzenia i naruszeń praw twórców przez AI
– To jest problem zasadniczy dla twórców – jak należałoby szacować wynagrodzenie w kontekście wykorzystania ich twórczości. Możemy sobie wyobrazić sytuację, w której ktoś korzysta szeroko z dorobku konkretnego autora, np. malarza, i produkuje obrazy bazujące na jego stylu. Czy taki autor powinien otrzymać wynagrodzenie? Jeśli tak, to w jaki sposób będzie ono liczone? To rodzi wiele problemów natury prawnej.
Osoby korzystające z AI powinny pamiętać, że może dojść do naruszenia praw autorskich osób trzecich. Mają więc obowiązek weryfikacji efektów generowanych przez sztuczną inteligencję w kontekście ochrony własności intelektualnej – mówi agencji Newseria Kurcman.
Ochrona danych i poufność w dobie AI
Jest też problem bezpieczeństwa danych wykorzystywanych w procesie uczenia maszynowego.
– Dane, które są wrzucane do sztucznej inteligencji, mogą być wykorzystywane przez osoby trzecie do dalszego trenowania modeli, a niestety czasem zawierają one także informacje poufne osób, które te dane promptują – podsumowuje prezes Paweł Kurcman.
Z tego artykułu dowiedziałeś się:
- Jakie braki w prawie autorskim dotyczą dzieł stworzonych przez AI
- Co mówi prezes Polskiej Izby Rzeczników Patentowych o przyszłych regulacjach
- Dlaczego kwestia wynagradzania twórców za wykorzystanie ich prac przez AI jest problematyczna
- Jakie ryzyka wiążą się z wprowadzaniem danych do systemów sztucznej inteligencji
na zdjęciu: oprawa audiowizualna utworzona przy pomocy sztucznej inteligencji na festiwalu Signal Festival w Czechach. fot. CTK Photo/Roman Vondrous
Tomasz Wypych
Inne tematy w dziale Technologie
