Święta Bożego Narodzenia przesilenia zimowego to nic innego jak rzymskie święto, ustanowione w 45 roku naszej ery w dniu 25 grudnia wg kalendarza juliańskiego. Maleńka niedokładność tego kalendarza (0,01 dnia w skali roku) powodowała jego przesunięcie się względem cykli astronomicznych o 1 dzień na 4 wieki. W 1582 roku papież Grzegorz XIII poprawił ten błąd kalendarza, wprowadzając reformę. Wówczas przesilenie zimowe znów wypadało około 21 grudnia. Obecny kalendarz również nie jest doskonały, różnica wynosi 1 dzień na 3000 lat.
Kamienny krąg Stonehenge w Wielkiej Brytanii ma wg źródeł wskazywać zachód słońca w dniu zimowego przesilenia. Podobnie interpretuje się inny kamienny krąg w Irlandii- ten z kolei wskazuje wschód słońca tego dnia. Ongiś to święto było niezwykle ważne- po nim następowały miesiące głodu pomiędzy styczniem i kwietniem. Święto to było ostatnim przed nadejściem prawdziwej zimy. Kończyło się zmniejszanie się obecności Słońca na nieboskłonie, więc łączono to z mitologicznym odradzaniem się bóstw. Zwycięstwo światła nad ciemnością symbolizuje moment w którym zaczyna przybywać od najkrótszego dnia w roku, a najdłuższa noc zaczyna ubywać.
Na ten okres przypadały najważniejsze święta Starożytnego Rzymu: Sol Invictus czy Saturnalia, trwające aż tydzień, mimo ich urzędowego skrócenia (tamtejsze sądy nie mogły pozostawać zbyt długo zamknięte).W przedkatolickiej Polsce obchodzono Gody, nazwą ta określano też Boże Narodzenie w wiekach późniejszych, mniej więcej do XVIII wieku. W przedkatolickiej Polsce zaniechiwano wówczas pracy fizycznej, ucztowano i wzajemnie się odwiedzano. Obdarowywano się prezentami i śpiewano tradycyjne, stare pieśni. Również w Polsce postać Chrystusa łatwo zastąpiła kult boga-Słońce. Pieśni zamieniono na jasełka i kolędy. Wiele zwyczajów pozostało bez zmian, choć dorobiono im inny rodowód. Znaczenie słowa „gody” pozostało tylko w kontekście weselnym.
Saturnalia były świętem równości- miały przypominać mityczny zloty wiek, kiedy wszyscy ludzie byli równi. Niewolnicy i panowie zamieniali się rolami, właściciele im nawet usługiwali i traktowali z szacunkiem. Panowie zakładali wówczas często czapki wyzwoleńców, nie nosili oficjalnych tóg. Wówczas dawano służbie trochę pieniędzy i pozwalano uprawiać hazard, np. grać w kości. Hazard, maskarady, pijaństwo, korowody- tak wyglądał ten dzień. To Rzymianie zwykli wówczas stroić wiecznie zielone rośliny, obdarowywać się prezentami, dekorować domy girlandami i lampami. Tydzień świąt był wolny od pracy i szkoły. Spędzano go zapraszając gości czy też samemu wybierając się w gościnę do znajomych.
Przedkatoliccy zachodniosłowiańscy mieszkańcy tych ziem zajmowali się wówczas duszami zmarłych. Palono ogniska na cmentarzach, aby ich dusze mogły się ogrzać; także tam organizowano biesiady. Dzisiejsza choinka miała swoich poprzedników- w dawnych śląskich chatach w kącie izby stawiano ostatni zżęty snop żyta, dekorując go suszonymi owocami i orzechami, z niego też dokonywano pierwszych uroczystych zasiewów.
Chrześcijaństwo przejęło rzymskie święto Sol Invictus (Słońcu Niezwyciężonemu), podaje się też pochodzenie symbolu krzyża jako zaczerpnięte z wierzeń pogańskich. Perski Mitra także miał swój dzień 25 grudnia. Obydwa te święta polegały na obdarowywaniu się podarkami. Święto Sol Invictus było świętem państwowym, dane z 354 roku n.e. pokazują iż je obchodzono. Apologeci chrześcijańscy mają w tej kwestii odmienne zdanie, wg nich data święta pogańskiego została później ustalona niż pierwszy raz antypapież Hipolit podał datę urodzin Jezusa. W datowanym na 204 rok n.e. komentarzu do Księgi Daniela pisał: „pierwsze przyjście Pana naszego wcielonego, w którym narodził się w Betlejem miało miejsce ósmego dnia przed kalendami styczniowymi”.
Różne teorie starają się wyjaśnić genezę świąt. Najbardziej przekonywująca jest to o konkurencyjności. Otóż nowa religia starała się odciągnąć swych wiernych od innych świąt i zaoferowała święto połykające konkurencyjne obchody. Już w Odrodzeniu purytanie nie obchodzili tych świąt z racji ich pogańskich korzeni. Później one powróciły, ale juz w zupełnie innym, bardziej radosnym wydaniu. Choinkę wynaleźli Niemcy w XVI wieku raczej niezależnie od Rzymian, ale co do podarków, to nasz handel powinien być wdzięczny właśnie starożytnym…
Posłuchaj:
Macka B- Święta skasowano.
http://pl.youtube.com/watch?v=solMBLNyGDM
Inne tematy w dziale Kultura
