Pan Coryllus ostatnimi czasy zachwala zbiorek współczesnych pieśni dziadowskich... A ja przedstawiam Państwu autentyczną pieśń dziadowską, opisaną już przez Oskara Kolberga. Przejrzane przeze mnie źródła datują ją na XIX wiek, zastrzegając jednocześnie, iż najprawdopodobniej jest ona znacznie starsza. Muzeum Pałac w Wilanowie na swojej stronie sugeruje, iż pieśń może mieć nawet około trzystu lat.
"O, Najświętsza Panienko, cóż teraz za lata?
Czy li sądny dzień nastaje, czy li koniec świata?
Posłuchajcie, ja was proszę, o wojnie tureckiej
Trzysta lat temu minęło, jak żył król Sobieski.
(...).
O, Wiedniu, nieszczęśliwy, już cię teraz mamy,
Już cię tu nikt nie obroni, tylko Ten nad nami.
Przyjechał basza turecki, monstrancyję zdjęli,
Siedemdziesiąt zakonników pod klasztorem ścięli.
A pannom zakonnicom rżli piersi nożami,
Przenajświętszy Sakrament nogami deptali.
Dzieci bili, przebijali, na bagnety brali,
Nieszczęsne matki, na to patrząc, z żalu umierali.
(...).
Przyjechał król Sobieski, do kościoła bieży,
Upadł przed Najświętszą Panną, upadł, krzyżem leży.
Wtem słyszy głos z obrazu: powstań na kolana,
A idź, sługo mój wierny, na Turka pogana.
(...)
A mówiłam ja do ciebie, żem prosiła Syna,
Że ci będzie słońce świecić, zbijesz poganina.
(...)
Którzy [Turcy] żywi pozostali, wzięli rejterować.
Poprzysięgli, że nie przyjdą do Polski wojować."
Pieśń w całości zamieszczona została na stronie Biblioteki Polskiej Piosenki. Mimo dosyć trudnego do zaśpiewania tekstu, wymuszającego chwilami melorecytację, była chętnie śpiewana w różnych okolicach. Pieśń przez długie lata przekazywana była jedynie w formie przekazu ustnego, stąd pojawiające się w niej różnice w tekście - w gruncie rzeczy jednak niewielkie. Znacznie większym zmianom podlegała melodia. Melodie śpiewane w różnych okolicach, spisane w różnym czasie, potrafią różnić się między sobą nawet dość znacznie.
Poniżej dwa wykonania dziadowskiej pieśni o odsieczy wiedeńskiej, każde z nich zaśpiewane przez wybitną artystkę ludową. Po lewej - pieśń w wykonaniu pani Marii Siwcowej z Gałek Rusinowskich, opatrzona tytułem "Pieśń o wojnie tureckiej". Ta wersja pieśni została nagrana na potrzeby wystawy o Janie III Sobieskim w Muzeum Pałacu w Wilanowie. Po prawej - pieśń w wykonaniu pani Stanisławy Naspińskiej z Wiązownicy. Pieśń nosi tytuł "Posłuchajcie ja was proszę (o wojnie tureckiej)" od pierwszego wersu pieśni - w tekście powyżej, drugiego. Oprócz tytułów, obie wersje różnią się melodią i - nieznacznie - tekstem.
Inne tematy w dziale Kultura
