REPUBLIKAŃSKIE SNY O POTĘDZE (III)

NEWT GINGRICH

Były przewodniczący Izby Reprezentantów w ostatnich latach nie należał do głównego nurtu polityki, ale dzięki temu zdołał wytworzyć wokół siebie nimb złotych czasów Partii Republikańskiej. Czasów promowanego przez niego Kontraktu dla Ameryki, dzięki któremu w 1994 roku GOP po raz pierwszy od 40 lat przejęła kontrolę nad Kongresem. Płynąc na fali republikańskiej rewolucji partia Gingricha zdobyła również większość stanowisk gubernatorskich i legislatur stanowych i mogła boleśnie atakować ostatni bastion Demokratów – Biały Dom. Apogeum tych czasów było poddanie Billa Clintona impeachmentowi.

Newt Gingrich

Z drugiej strony agresywna i kontrowersyjna osobowość Gingricha zaczęła być postrzegana jako czynnik szkodzący partii – badania opinii publicznej pokazywały, że Amerykanie woleli widzieć na stanowisku przywódcy Republikanów polityka bardziej ugodowego i nieogarniętego obsesją zniszczenia wroga. Odbiło się to w wyborach parlamentarnych w 1998 roku – starania Gingricha o usunięcie prezydenta z urzędu przełożyły się na straty Republikanów w Kongresie. Oczyszczenie Clintona z zarzutów było więc dla szefa Izby politycznym wyrokiem. Gingrich złożył mandat kongresmena i wycofał się z czynnego życia politycznego. W późniejszych latach zajmował się analizami dla prawicowych think-tanków i pisaniem powieści z gatunku historii alternatywnej. Od 2007 roku kieruje również własną fundacją – American Solutions for Winning the Future.

Patrzenie na Gingricha jako na potencjalnego zbawcę Republikanów jest raczej przyznaniem się partii do bezsilności niż zalążkiem jakiegoś pozytywnego programu. Gingrich został zapamiętany jako polityk radykalny, nieukrywający swoich subiektywnych poglądów i działający w interesie własnej grupy, nie całego narodu. Wojny kulturowe, które z zamiłowaniem toczył, podzieliły amerykańskie społeczeństwo, które dało wyraz niezadowoleniu z ich efektów, wybierając Obamę. Kwestie aborcji czy kontroli broni, dzięki Gingrichowi roztrząsane jako najważniejsze dla Ameryki, teraz poza fanatykami z obu stron nie interesują w zasadzie nikogo. Wyborcy chcieliby usłyszeć, co Gingrich miałby do powiedzenia w dziedzinie gospodarki czy ochrony zdrowia. A miałby niewiele.

Jak na polityka na wysokim szczeblu przystało, były szef Izby Reprezentantów uwikłany był również w skandale korupcyjne i nie wykazywał się szczególną wiernością małżeńską. Z drugiej strony znaczy to, że trudno wyciągnąć jakieś nowe kompromitujące informacje na jego temat.

U szczytu sławy Gingrich zdradzał ambicje wykraczające poza kierowanie pracami Izby Reprezentantów. Marzenia o przeprowadzce do Białego Domu miał zdradzać zaufanym dziennikarzom już w 1996 roku. Całkiem możliwe, że celowo wybrał moment odejścia w cień, widząc, co się u Republikanów święci – dzięki temu nie jest kojarzony z dwiema kadencjami Busha, neokonserwatyzmem i wszystkim, co złe. Z drugiej strony wydaje się, że dzisiaj Republikanie bardziej potrzebują Gingricha jako planisty niż jako czynnego polityka. Może być więc głównym mózgiem GOP, określającym nową strategię po 8 latach buszyzmu, ale partia raczej nie wystawi go na pierwszą linię.

SARAH PALIN

Tego postaci chyba nie trzeba nikomu przedstawiać. Atrakcyjna gubernatorka Alaski była największym objawieniem mijającego roku w USA, większym nawet od Baracka Obamy. Teraz trudno będzie jej się wycofać z blasku fleszy, a nowy przywódca Republikanom potrzebny jest na gwałt.

Palin, jako rywalka Obamy, może mieć kilka atutów: wyznaje poglądy w dalszym stopniu podzielane przez konserwatywną Amerykę, bryluje na publicznych wystąpieniach i zamiast do rozumu potrafi przemawiać do serc wyborców. Trudno powiedzieć, czy do 2012 roku uda jej się utrzymać wizerunek outsiderki nieskażonej politycznym brudem, ale może on być bardziej wiarygodny niż próby zbliżenia się do wyborców dokonywane przez waszyngtońskich wyjadaczy.

Z drugiej strony gdyby Palin zdobyła nominację, niewątpliwie powróciłaby kwestia jej kompetencji. Po początkowym zachłyśnięciu się naturalnością byłej wicemiss Alaski, szybko okazało się, że w takich sprawach jak polityka zagraniczna czy orzeczenia Sądu Najwyższego, delikatnie mówiąc, nie błyszczy wiedzą. Co prawda, cztery lata to długi okres, który Palin może poświęcić na podróże do innych krajów i naukę. Wpadki z tej kampanii są jednak zbyt łakomym kąskiem, by ich powtórnie nie wykorzystać.

Ostatecznie szansom Palin może zaszkodzić pewne podobieństwo – nie jest przesadnie inteligentna, oczytana, czy obeznana w kwestiach politycznych. Pozuje za to na prostego człowieka z ludu i ma poparcie religijnej prawicy. Do złudzenia przypomina to karierę pewnego polityka, o którym Republikanie chcieliby jak najszybciej zapomnieć. Ten polityk właśnie wyprowadza się z Białego Domu.

Oczywiście, będę bardzo zdziwiony, jeśli sympatycy Republikanów za cztery lata dokonają wyboru między właśnie tymi nazwiskami. Do 2012 roku jeszcze szmat czasu, w którym pozornie pewni kandydaci mogą się wypalić, a zupełnie nieznani politycy objąć prowadzenie w wyścigu. W końcu, czy ktoś cztery lata temu słyszał o Baracku Obamie?

Na koniec dobra informacja dla Republikanów związana z przydziałem elektorów poszczególnym stanom. Zostanie on dokonany już na podstawie nowego spisu powszechnego, przeprowadzonego w 2010 roku. Prognozy sprzyjają czerwonym stanom – gdyby obecne wybory przeprowadzane były według nowego przydziału, McCain zyskałby 7 głosów kosztem Obamy.

Maciej Józefowicz

Przeczytaj także: