Jak generał trafił do opery

Treścią przedstawień opery chińskiej są podania, legendy i fakty historyczne. Do dziś mieszkańcy Państwa Środka w atrakcyjnej formie mają przybliżane dzieje nawet sprzed dwóch tysięcy lat.

Fakt ten umożliwia poznanie wydarzenia z 712 r. p.n.e. w państewku Zheng, a także jego jednego z najwybitniejszych władców - księcia Zhuang oraz zdolnych generałów Ying Kaoshu i Gongsun Zidu. Historia ta, porównywana do tragedii Shakespeare’a, bywa wystawiana nie tylko przez Operę Pekińską, ale przede wszystkim w Operze Kunqu, gdzie w głównego bohatera przeistacza się słynny aktor Lin Weilin, szef Zhejian Kunqu Opera.

Treść pięcioaktowej opery „Gōng Sūn Zǐ Dū” (公孙子都) - tłumaczone jako „Karanie Zidu” - ma na celu pokazać zazdrość będącą słabością człowieka oraz to, że w ciągu jednej chwili - wskutek karygodnego występku - z bohatera można się przeistoczyć w przestępcę.

Przed rozpoczęciem wojny pomiędzy państewkiem Xu i jego sąsiadem Zheng - działającym w imieniu króla dynastii Zhou - książę Zhuang powołuje generała Ying Kaoshu i jego asystenta Gongsun Zidu na głównodowodzących prowadzenia interwencji zbrojnej. Będący w stopniu generała obydwaj mężczyźni pretendowali na dowódcę armii Zheng. Zidu, znając swoje zalety, odmawia przyjęcia stanowiska zastępcy marszałka. Wobec takiej sytuacji władca nakazuje przeprowadzenie sprawdzianu konkurencyjnego, który wygrywa Ying, w konsekwencji czego zastępcą musi zostać Zidu. Ying jest wysokim urzędnikiem i komendę nie tylko otrzymuje z powodu wygranej, ale może przede wszystkim, ponieważ był starszy i bardziej doświadczony, a ponadto książę miał wobec niego dług wdzięczności za pomoc w rozwiązaniu istotnego problemu rodzinnego, rzutującego na relacje z poddanymi.

Żądny władzy i splendoru Zidu, nie mogąc się pogodzić z afrontem odrzucenia jego kandydatury, podczas bitwy stara się zdyskredytować umiejętności odważnego marszałka - pomimo to szala zwycięstwa przechyliła się na stronę Zheng. Wobec tego Zidu skrytobójczo strzela z łuku w plecy i zabija Ying’a, przypisując sobie sukces.

Książę Zhuang chcąc nagrodzić militarne osiągnięcie Zidu i uśmierzyć smutek młodszej siostry Ying Ying Shu, sugeruje małżeństwo tych dwojga, tym bardziej, że dziewczyna już wcześniej kochała Zidu. Zidu, męczony wyrzutami sumienia, niechętnie przystanął na tę propozycję. W noc poślubną siostra zmarłego, ze łzami w oczach, błaga męża, aby ten wyjawił, kto zabił jej brata. Gongsun czuje się winnym, przerażonym i osaczonym. Patrząc w filiżankę, wydaje mu się, że w winie zobaczył twarz Kaoshu. W koszmarnym nocnym widzie ujrzał zmarłego zmuszającego go do przyznania się do zbrodni. We śnie Zidu majaczy i prawie przyznaje się do uśmiercenia. Zakochana siostra Yin nie może uwierzyć, że mąż mógłby zabić jej brata, więc majaki traktuje niepoważnie. Gondsun jednak nie jest w stanie znieść ciężaru winy i zaczyna mieć problemy psychicznie.

Gdy prawda wychodzi na jaw, książę Zhuang - nie chcąc stracić za jednym zamachem obu najlepszych dowódców - pozostawia Zidu na stanowisku, zmuszając swojego ministra sprawiedliwości, Ji Zu, do ukrycia zbrodni, zatuszowania jej i uwolnienia od kary. Mimo to Ji Zu, będąc prawym człowiekiem, wdraża swój pomysł na dosięgnięcie karą zbrodniarza – przez zabicie własnym sumieniem.

Podczas ceremonii nadania stopnia marszałka, przed rozpoczęciem wojny z państewkiem Chen, książę Zhuang wręcza Zidu jedwabną sakwę z grotem strzały, którą zastrzelił Kaoshu.

Po zwycięskim powrocie z wojny Zidu klęka przed księciem Zhuang i przyznaje się do zabicia Ying. Ying Shu poznając prawdę, w szale nienawiści i rozpaczy popełnia samobójstwo, a Gongsun pełen wstydu i wyrzutów sumienia również się zabija.

Opera, jak każda realizacja sceniczna, rządzi się własnym prawem. Gdy duch Ying Kaoshu pojawia się podczas bankietu na cześć zwycięstwa - wtedy Zidu wyznaje swoje winy, po czym duch generała go dusi. Bywalec oper chińskich potrafi dostrzec mistrzostwo „szybkiej zmiany twarzy” i „plucie ogniem”. Twarz aktora zmienia kolor w mgnieniu oka dla zobrazowania przerażenia Zidu.