Wardhamana Mahawira założył jedną z najbardziej excentrycznych niemal absurdalnych religii świata - dżinizm. Sam został obdarzony tytułem "Dżina" to jest zwycięzca i stąd nazwa religii przez niego stworzonej. Wraz z buddyzmem, dżinizm jest herezją w łonie hinduizmu, to jest odejściem od pierwotnych jego zasad i reinterpretacją pojęć oraz zasad życia.
Mahawira uznał, że każdy element rzeczywistości posiada duszę. Każdy człowiek, każde zwierzę, każda roślina, każdy element materii tzw. nieożywionej, a więc kamień, słońce, księżyc. Wszechświat cyklicznie się rozwija i ulega katastrofie, a dusze wiążą się z coraz doskonalszymi lub mniej doskonałymi formami materii.
Dżina formułował pojęcie nirwany jako wyzwolenia z kręgu zmian (samsary). Nirwana wg. Dżiny to pełnia świadomości, pełnia poznania i pełnia błogosławieństwa.
Istnieją trzy elementy dziedzictwa dżinizmu, które w jakiś sposób są obecne we współczesnym świecie:
1. Wegetarianizm/weganizm. Ponieważ wszystko co żyje ma duszę, a im wyższa forma życia tym wyższa forma duszy, to zjadanie zwierząt nieodłącznie jest grzechem, powoduje obniżenie / zaciemnienie formy istnienia człowieka. Stąd wegetarianizm nie jest ruchem pochodzenia dietetycznego, ale ma źródła stricte religijne i de facto pozostaje postawą religijną. Ideałem oczywiście jest powstrzymanie się od jedzenia, co uczynił Dżina i zagłodził się na śmierć w wieku 77 lat. W ten sposób odniósł zwycięstwo nad sobą. Jakkolwiek absurdalnym by się to nam dzisiejszym nie wydawało, to warto zachować pewien szacunek dla twórcy religii, który zamiast zwyciężać mieczem innowierców, dał przykład, że zwyciężać należy siebie.
2. Idea skrajnego powstrzymania się od przemocy. Ahimsa - to podstawowa postawa dżinizmu. Powstrzymanie się od przemocy jest obowiązkiem człowieka, bowiem wszystko co żyje, cierpi i nie wolno uciekać się do przemocy wobec żadnej istoty. Mahatma Ghandi znał poglądy dżinizmu i wychowywał się w ich znajomości. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że idee non-violence zaczerpnął właśnie z dżinizmu. To samo bohaterstwo wobec samego sobie, ta sama skrajna odmowa przemocy. Ta postawa lub jej możliwość weszła jakoś do dziedzictwa ludzkości.
3. Idea względności poznania rzeczywistości ostatecznej. W dżinizmie ma początek anegdota popularna w innych tradycjach intelektualnych, a opowiadająca o tym, jak król czterem ludziom z zawiązanymi oczami, kazał rozpoznawać czym jest słoń. Ten, co dotykał trąby, mówił, że słoń jest jak wąż. Ten dotykający ogona, że jak lina. Ten stojący z boku, że jak ściana. Jeszcze inne zdanie miał ten, który dotykał ucha.
Ta przypowieść niesie przesłanie o tym, że pełne i w tym sensie prawdziwe poznanie rzeczy pozazmysłowych jest niemożliwe. Że każdy próbując je poznać może je widzieć w inny sposób, dostrzegać inaczej. Nic jednak w tym nie ma złego i nie należy oczekiwać, iż jeden z nich ma rację, gdy inni nie mają.
To jakby zaprzeczenie religii i tych szkół filozoficznych, które ogłaszają, że znają PRAWDĘ i ją głoszą. Dżinizm mówi - nie, to jest tylko ta część albo wersja prawdy, jaką dane było wam poznać, to nie znaczy, że inni nie mają też racji.
Więc zostajemy z tym przesłaniem dżinizmu dla świata dzisiejszego sprowadzającym się do trzech pytań:
- Czy jest możliwe i celowe całkowite powstrzymanie się od przemocy?
- Czy należy bardziej zwyciężać innych czy też wyzwaniem i przeciwnikiem jest człowiek sam dla siebie?
- Czy prawda ostateczna o rzeczywistości jest w pełni poznawalna przez kogokolwiek, czy też poznajemy ją zawsze po części?
Założona w 5 wieku BC ekscentryczna herezja hinduizmu ma dzisiaj wciąż kilka milionów wyznawców. A czy pytania przez nią postawione są sensowne czy nie, czy znalazły ostateczne odpowiedzi? Możemy ocenić sami.
