Co roku wyrzucanych jest prawie 850 milionów e-papierosów, które razem ważą 6 razy więcej, niż Wieża Eiffla. Większość elektronicznych elementów, z których je zrobiono można wykorzystać, ale tego nie robimy. To jedne z milionów elektrośmieci, które niszczą człowieka i środowisko.
Takimi zmarnowanymi odpadami są choćby e – papierosy, których przynajmniej 850 milionów sztuk ląduje na wysypiskach. Co roku wyrzucane są kable, gry elektroniczne, grające zabawki, latarki, zegarki, narzędzia akumulatorowe, drony, e-papierosy, świecące buty i koszulki z diodami LED, słuchawki z oczyszczaczem powietrza, szczoteczki z wifi, paski do spodni z powerbankiem w klamrze, buty z wbudowanym odkurzaczem i inne mniej lub bardziej przydatne wynalazki. Wszystko to waży 9 mln ton i stanowi szóstą część elektroodpadów powstających na świecie.
8 kg elektrycznych śmieci na osobę
Według Organizacji Narodów Zjednoczonych w 2023 r. na świecie będzie wytwarzanych ponad 8 kilogramów e-odpadów na osobę. I tylko 17,4 proc. tych śmieci zawierających szkodliwe substancje i cenne materiały, zostanie poddawanych recyklingowi. Pozostałe dziesiątki milionów ton zostaną wyrzucone na wysypiska, spalone, nielegalnie sprzedane, niewłaściwie przetworzone lub będą gromadzone w gospodarstwach domowych. Kiedy urządzenia i komponenty elektroniczne są niewłaściwie utylizowane, ponieważ nie są uznawane za odpady elektroniczne, często trafiają na wysypiska śmieci lub do spalarni. Elektronika zawiera różne niebezpieczne substancje, takie jak ołów, rtęć, kadm i środki zmniejszające palność, które mogą przenikać do gleby i źródła wody, zanieczyszczają ekosystemy i stwarzają ryzyko dla zdrowia ludzkiego. Nawet w Europie, która jest liderem na świecie w recyklingu e-odpadów, tylko 55 proc. z nich jest poddanych recyklingowi.
Drobna elektronika użytkowa i akcesoria, takie jak słuchawki lub piloty zdalnego sterowania często nie są uznawane za przedmioty elektroniczne, zajmują pierwsze miejsce na liście gromadzonych w domach produktów. Jeśli te gadżety pozostaną w szufladach zawarte w nich cenne zasoby nie zostaną ponownie wykorzystanie przy produkcji innych urządzeń. Wiele elektronicznych gadżetów ma wbudowane akumulatory zawierające lit. Stwarza to zagrożenie pożarowe przy przeróbce odpadów. Ponadto Komisja Europejska uważa lit za surowiec strategiczny, mający kluczowe znaczenie dla europejskiej gospodarki i zielonej energetyki, jednak jego dostawy są zagrożone.
Niewidoczne elektroodpady
Forum Waste Electrical and Electronic Equipment (WEEE) zleciło Instytutowi Szkoleń i Badań Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNITAR) obliczenie rocznej ilości „niewidocznych” elektroodpadów w milionach kilogramów, w milionach sztuk, oraz w kilogramach i sztukach na mieszkańca. W ubiegłym roku do odpadów trafiło na przykład 950 tysięcy ton kabli, zawierających łatwą do odzyskania, cenną miedź. Można by nimi opasać kulę ziemską 107 razy.
Co roku wyrzucanych jest mniej więcej 844 miliony e-papierosów, ważą 6 razy więcej niż wieża Eiffla. Około 3,2 miliona ton, czyli 35 proc. z około 9 milionów ton niewidocznych elektroodpadów, należy do kategorii e-zabawek: zestawy samochodów wyścigowych, pociągi elektryczne, zabawki muzyczne, gadające lalki, roboty, komputery rowerowe, drony – w sumie około 7,3 miliarda pojedynczych przedmiotów wyrzucanych rocznie, co daje średnio około 1 e-zabawki na każdego mężczyznę, kobietę i dziecko na ziemi.
Inne przykłady powszechnie występujących, niewidocznych elektroodpadów w gospodarstwach domowych to szczoteczki do zębów, golarki, dyski zewnętrzne i akcesoria, słuchawki i piloty, głośniki, oświetlenie LED, elektronarzędzia, sprzęt medyczny gospodarstwa domowego, czujniki ciepła i dymu i wiele innych. Duża część elektrośmieci przechowywanych jest w domach, być może z myślą o potencjalnym przyszłym wykorzystaniu.
Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że można je poddać recyklingowi – to ogromny zasób sypialny w czasach, gdy - według prognoz - popyt na miedź wzrośnie sześciokrotnie do 2030 r. w samej Europie, aby sprostać potrzeby sektorów strategicznych, takich jak energia odnawialna, mobilność elektryczna, przemysł, komunikacja, przemysł lotniczy i obronny. Wartość surowców zawartych w światowych e-odpadach wytworzonych w 2019 r. oszacowano na 57 miliardów dolarów, z czego większość przypada na komponenty z żelaza, miedzi i złota. Z tej ogólnej sumy jedna szósta, czyli 9,5 miliarda dolarów wartości surowców przypada właśnie na kategorię niewidocznych elektroodpadów.
Fot. Pixabay/C10Maj
Tomasz Wypych
