Kaplica św. Franciszka Ksawerego jest jedną z głównych atrakcji Coloane, jednej z dwóch wysp dołączonych do Makau. Zbudowana w 1928 roku kaplica nawiązuje do stylu barokowego głównych kościołów Makau. Jest położona na południowo-zachodnim wybrzeżu wyspy, w pobliżu pomnika upamiętniającego zwycięstwo z piratami w 1910 roku.
Capela de São Francisco Xavier posiada kremowo-białą fasadę z owalnymi oknami i dzwonnicą.
Niniejsza notka zrodziła się na bazie tej płaskorzeźby przedstawiającej szopkę w kościele św. Franciszka Ksawerego w Makau.
Kaplicy nie brakuje uroku, szczyci się bladożółtą fasadą z białą obwódką i lazurowymi drzwiami.
Na frontonie słowa „Dom Pański” są zapisane chińską czcionką.
Kaplicą zarządzał kiedyś włoski duchowny Angelo Acquistapace, który nie lubił Chińczyków. Za każdym razem, gdy Chińczycy wychodzili po odprawionej mszy, on ksiądz krzyczał:
Wracaj, Szatanie!…
W kaplicy znajdują się jednen z najcenniejszych zabytków chrześcijaństwa w Azji. W srebrnym relikwiarzu jest umieszczona kość ramienia św. Franciszka Ksawerego, który wypełniał swoją misję chrystianizacji w Japonii i który w 1552 r. powrócił do wybrzeży Chin, aby umrzeć na wyspie Sanchuan, 80 km od wód Makau.
Relikwia była przeznaczona spocząć w Japonii, jednak prześladowania religijne skłoniły początkowo Kościół do umieszczenia jej w bazylice św. Pawła w Makau.
Ostatecznie w 1978 roku została przeniesiona do seminarium Św. Józefa
a na stępnie do kaplicy Św. Franciszka Ksawerego.
W kaplicy znajdowały się niegdyś jedne z najświętszych relikwii chrześcijańskich w Azji, w tym szczątki 26 japońskich i zagranicznych księży katolickich ukrzyżowanych w Nagasaki w 1597 r., a także szczątki kilku japońskich chrześcijan zabitych podczas buntu na na półwyspie Shimabara w 1637 r.
Szczątki męczenników i niektórych buntowników sprowadzono do Makau i przetrzymywano w katedrze Św. Pawła. Po pożarze katedry, kości zebrano i przeniesiono je do kaplicy św. Franciszka-Ksawerego w 1974 r.
Inne kości zachowane w kaplicy to relikwie męczenników wietnamskich z XVII wieku.
Kilka lat temu relikwie przewieziono do Seminarium Duchownego św. Józefa i Muzeum Sztuki Sakralnej. Do tej kaplicy nadal przychodzi wiele osób, zwłaszcza chrześcijan japońskich.
Obecnie znajdują się one w Muzeum i Krypcie Sztuki Sakralnej otwartej w 1996 roku. Jak już wspomniano, w kaplicy znajdowała się także kość ramienia św. Franciszka . Kościół Matki Bożej należał do jezuitów, gdyż to oni jako pierwsi przybyli do Chin w XVI wieku z ideą szerzenia tam chrześcijaństwa.
Warto przypomnieć dwie postacie tego „Towarzystwa Jezusowego” (Jezuici), założonego w 1534 roku i oddanego pod bezpośrednią władzę papieską w 1540 roku.
Byli nimi:
• młody szlachcic Ignacy Loyola (1491-1556)
Św. Ignacy Loyola założyciel jezuitów, obraz Rubensa
• i jego baskijski przyjaciel Franciszk-Ksawery (1506-1552).
Portret Franciszka Ksawerego autorstwa Francesca Vanniego
Obaj zostali „kanonizowani” czyli podniesieni do rangi świętych przez papiestwo na początku XVII wieku. Są oni założycielami zakonu Jezuitów, najbardziej znanego z działalności ewangelizacyjnej w Ameryce Łacińskiej.
François-Xavier studiował teologię w Paryżu na Sorbonie, święcenia kapłańskie przyjął w Wenecji, po czym w 1542 r. wyjechał do Indii, do Goa gdzie założył seminarium duchowne dla kształcenia misyjnych kapłanów. Tworzył parafie i diecezje. Podróżował po Wyspach Korzennych (na wschodzie dzisiejszej Indonezji), po Japonii gdzie został dobrze przyjęty i gdzie napisał entuzjastyczne „Listy z Japonii” na temat perspektywy chrystianizacji archipelagu. Zdawał sobie jednak sprawę, że Japonia znajdowała się pod wpływem kultury chińskiej i dlatego uważał, że trzeba zacząć od źródła, czyli przybliżenia Chińczykom chrześcijaństwa.
W tym celu w 1552 roku przybył na małą wyspę Shangchuan na południe od delty Rzeki Perłowej. Zmarł jednak na skutek choroby zanim udało mu się dotrzeć na kontynent. Jego ciało przewieziono z powrotem do Malakki, a następnie do Goa – jedna z jego kości ramiennej jest przechowywana jako relikwia w kościele Gesu w Rzymie.
(Fakt ten nieuchronnie przypomina historię Mojżesza, umierającego, zanim mógł przybyć do ziemi obiecanej. Mimo to zobaczył ją i poprowadził swój lud do jej progu.)
Ostatnim celem jego misyjnych pragnień były Chiny, wrogo nastawione do wszelkiej interwencji europejskiej. Św. Franciszek Ksawery dotarł do wyspy Sancian, ale żaden kapitan nie chciał płynąć dalej z powodu kary śmierci grożącej za wkroczenie na terytorium Chin. Tutaj 3 grudnia 1552, wskutek nieprzychylnego klimatu i ciężkiej choroby zmarł. Ciało św. Franciszka Ksawerego, nienaruszone mimo upałów i wilgoci, po kilku miesiącach przewieziono do portugalskiej prowincji Goa i umieszczono w ołtarzu w kościele jezuitów.
Miejsce śmierci św. Franciszka Ksawerego stało się zatem symbolem początku i obietnicą ewangelizacji Chin przez misjonarzy zachodnich.
Śmierć św. Franciszka Ksawerego – Francisco Goya (muzeum w Saragosie)
Dwa miesiące po jego śmierci Portugalczycy ekshumowali zwłoki Franciszka Ksawerego w celu repatriacji na Goa, gdzie do dziś cieszą się ogromną czcią.
W Sancian Portugalczycy pozostawili małą stelę, aby oznaczyć miejsce jego pierwszego pochówku. Niedaleko stamtąd, nieco dalej u ujścia Rzeki Perłowej, osiedlili się w Makao, które w 1576 roku zostało erygowane jako sufragańska diecezja Goa. Diecezja ta obejmowała wówczas całe Chiny, Japonię i Filipiny. W 1582 roku Matteo Ricci, podobnie jak wcześniej Franciszek Ksawery, przybył do Chin przez Makao, po przejściu przez Goa. Wraz z czcią okazywaną Franciszkowi Ksaweremu Sancian nabierało coraz większego symbolicznego znaczenia dla misjonarzy. W miejscu jego śmierci w 1639 r. umieszczono większą stelę. Miejsce to jest obecnie zaznaczone na prawie wszystkich mapach Chin sporządzonych przez ludzi Zachodu, zwłaszcza na mapie Annamu sporządzonej przez księdza Alexandre de Rhodes w 1661 r. i przedstawionej papieżowi Aleksandrowi VII, którego starał się przekonać do wysłania wikariuszy apostolskich do Azji. Pierwszymi wikariuszami będą Pallu, Lambert de La Motte i Cotolendi, u zaczątków Misji Zagranicznych w Paryżu.
Mapa imperium chińskiego (1687) z lokalizacją miejsca śmierci Franciszka-Ksawiera
Mapa Królestwa Annamu, obejmująca wietnamskie królestwa Tonkinu i Kochinchiny (1653) wykonana przez Ojców Towarzystwa Jezusowego.
W 1848 roku prowincję Kanton powierzono misjonarzom francuskim. Był tam przydzielony ojciec Zéphirin Guillemin, początkowo odpowiedzialny kierowaniem seminarium pod wezwaniem św. Franciszka-Ksawerego, które założył w Hongkongu. Kiedy w 1857 roku został pierwszym biskupem Kantonu, zdecydował się umieścić w swojej parafii „grób” św. Franciszka Ksawerego, który znajduje się na terenie archidiecezji kantońskiej, którą odtąd przewodził.
Będąc w Kantonie, nowy biskup rozpoczął budowę dużej katedry wykonanej w całości z granitu, pragnął także coś dokonać na miejscu śmierci św. Franciszka Ksawerego.
W 1864 roku z inicjatywy dwóch portugalskich ojców jezuitów zorganizowano pierwszą pielgrzymkę do Sancjanu. Następnie biskup Guillemin poprosił Achille Hermitte’a, architekta katedry kantońskiej, o zaprojektowanie kościoła dla tej wyspy i powierzył ojcu Braudowi ewangelizację jej mieszkańców. Jednocześnie uruchomiono składkę wśród katolików Francji, którzy w całości sfinansują jego budowę. Druga pielgrzymka odbyła się w 1866 roku, w czasie budowy kościoła. Niewielką neogotycką budowlę, wykonaną z cegły i granitu, uroczyście odsłonięto w 1869 roku w obecności biskupów Kantonu i Hongkongu, a także jezuitów z Makau.
Plan kaplicy sancjańskiej autorstwa Charlesa-Achille'a Hermitte'a, 1865r.
Projekt sanktuarium sancjańskiego obejmował także piramidę o wysokości 10 metrów na szczycie wzgórza z widokiem na kaplicę. Budowę przez mieszkańców wsi rozpoczęto w 1870 r. Pomysł był taki, że to sanktuarium będzie czymś w rodzaju latarni morskiej lub punktu orientacyjnego dla łodzi przypływających w drodze do Makau lub Kantonu.
W 1870 r. biskup Guillemin powrócił do Europy aby wziąć udział w I Soborze Watykańskim i pozostał we Francji do 1874 r. Chciał aby w pobliżu jego rodzinnej wioski stanęła figura św. Franciszka Ksawerego. Posąg ten jest zwieńczony chińskim dzwonem, sprowadzonym z Sancian. Pomnik jest dziełem rzeźbiarza Jean-Marie Bonnassieux. Odlano pięć kopii, z których jedną wysłano do Sancian, a drugą do seminarium duchownego w Kantonie. W Sancian posąg jest zainstalowany na szczycie piramidy, zwróconej w stronę morza. Pozostało tylko jedno zdjęcie pomnika w Sancian, niestety posąg w Kantonie przepadł.
Statua z dzwonem pochodzącym z Sancian nadal istnieje na terytorium gminy Echevannes w rodzinnym francuskim departamencie Doubs biskupa.
Kościół otwarty w 1869 roku oraz piramida zostały zniszczone podczas rewolucji kulturalnej (1966-1976). Odbudowana w tym samym miejscu kaplica przypomina nieco pierwotną budowlę.
