Pod urokiem niedawno przeczytanej powieści opowiadającej w bardzo romantyczny sposób życie Ci Xi, zatytuowanej „Cesarzowa Chin” pióra Pearl Buck postanawiam przedstawić moim Czytelnikom postać tej kobiety.
Okres 1835 – 1908 przypada na niesłychanie bujne życie dziesiejszej mojej bohaterki pochodzącej z rodziny cesarskiego chorążego.
Yehe Nara – tak się zwie po mandżursku, gdy ma 15 lat rezygnuje ze swej młodzieńczej miłości. Wśród sześćdziesięciu najbardziej dobrze ułożonych młodych dziewcząt staje się piątą konkubiną cesarza Xiang Feng, czyli najniższą w randze.
Pewnego dnia jej osobisty eunuch An Dehai narusza ścisłe kanony chińskiego dworu oznajmiając swej pani, że może wpłynąć w bliskich kręgach cesarza i umożliwić jej aby spędziła noc w ramionach cesarskich. Początkowo upokorzona Ci Xi się waha, nawet obraża na swego sługę robiąc mu wyrzuty. W końcu z rozsądkiem aceptuje ten sprytny podstęp i zostaje przedstawiona cesarzowi Xiang Feng. Cesarz oczarowany jej urodą spędza z nią 3 miesiące. 27/04/1856 roku Ci Xi daje mu syna Tong Zhi (zdrobniale zwanego Zai Chun) przyszłego następcę tronu. 
Od tej pory jej życie przybiera decydującego zawrotu, po oddaniu swego syna imperium, Ci Xi po cesarzowej staje się najważniejszą kobietą w Chinach. Jednak to szybkie wspięcie się na sam szczyt ma swoją cenę. Wychowanie syna jest powierzone cesarzowej Ci An i eunuchom cesarskim. Sama jednak nadal jest ulubienicą cesarza i jego doradczynią w sprawach wewnętrznych Imperium. Z synem ma sporadyczne kontakty, później dorastający chłopiec będzie czuł niechęć do matki.
W 1861 roku po śmierci cesarza, staje się cesarzową-wdową i wspólnie z cesarzową Ci An zarządza państwem, a mały 5-cio letni Zai Chun ogłoszony jest cesarzem Tong Zhi.
Matka jego sprawuje władzę zwaną "za kurtyną”. W sali tronowej karze powiesić kurtynę wystarczająco przejrzystą tak aby mogła widzieć syna i dygnitarzy na audiencji i szeptać malcowi co ma powiedzieć, w ten sposób sama poprzez usta chłopca podejmuje decyzje o losach kraju. Jest to sytuacja bez precedensu w Państwie Środka. Rola cesarza zwanego synem niebios jest zredukowana. Nocą dopuszcza się on opuszczać Zakazane Miasto i korzystać z uciech z córami Koryntu, palić opium, którego spożycie jest nielegalne i zakazane przez cesarski dekret.
Jego ekscesy i rozpustne życie nie pozwala mu życ długo, umiera w 1874 roku mając 19 lat w wątpliwych okolicznościach. Podobno Ci Xi wplątana jest w jego przedwczesną śmierć.
Sama Ci Xi nie ma czasu aby pogrążyć się w żałobie i rozpaczy. Synowa spodziewa się dziecka i jeśli urodzi syna to on stanie się następcą tronu, a Ci Xi zostanie odsunięta od władzy. W obawie, że młoda wdowa po urodzeniu syna może sprawować rządy jako regentka, Ci Xi wieczorem w dniu śmierci syna, zwołuje swych dygnitarzy, rozkazuje aby Zai Tia – syn siostry przybył do pałacu i stał się następcą tronu. W ten sposób realizuje prawdziwy zamach stanu.
Trzyletni Zai Tian staje sie nowym cesarzem - Guang Xu.
Cesarzowa rezerwuje jemu podobny los jak własnemu synowi, zdecydowanie chroniąc imperialnych tradycyjnych interesów sama dyryguje żelazną batutą całe Zakazane Miasto. Gdy cesarz osiąga pełnoletność teoretycznie sprawuje rządy, ale w rzeczywistości jest tylko marionetką swej ciotki.
W 1898 roku Guang Xu chce się uwolnić ze szponów swej zaborczej konkurentki, usiłuje wprowadzić próbę przeprowadzenia tzw. reform 100 dni. Ci Xi jednak zniwecza plany siostrzeńca organizując zamach stanu, ogłasza dekret mówiący, że cesarz nie jest zdolny do rządów państwem, zamyka go pod kluczem w pałacu i nadal sprawuje swe rządy despotyczne.
Mały Pu Jun – syn bliskiego jej współpracownika, bratanka księcia Duan, jej osobistego faworyta i męża bratanicy [bardzo skomplikowane te powiązania] jest wybrany przez cesarzową na następcę tronu. Książę Duan doradza Ci Xi jak powinna się przeciwstawić obcym mocarstwom zagrażającym Chiny. W 1900 roku cesarzowa początkowo popiera Powstanie Bokserów skierowane przeciwko cudzoziemcom i ... dynastii Qing.
Sojusz 8 narodów [Austro-Węgry, Francja, W.Brytania, Niemcy Włochy, Japonia, Rosja i U.S.A] niszczy bunt. Wojska cudzoziemskie wchodzą do Pekinu, Ci Xi zmuszona jest uciekać z całym swym dworem do Xi'an. Po tej ucieczce wielkie Zakazane Miasto agonizuje. Sama teraz wini powstańców, potępiając ich za osłabienie potęgi Chin i tym razem występuje po stronie cudzoziemców.
3/01/1902 roku po podpisaniu protokołu pokojowego Ci Xi może powrócić do Pekinu. 14/11/1908 roku cesarz Guang Xu umiera, prawdopodobnie otruty na rozkaz cesarzowej arszenikiem. Dzień po nim Miłosierna Cesarzowa odchodzi ze świata żywych.
Zgodnie z jej wolą na tron wstępuje Pu Yi – chłopiec ma 2 lata i 10 miesięcy, jego ojciec Zai Feng sprawuje regencję.
PODSUMOWANIE:
Rządy Ci Xi były tylko opóźnieniem nieuniknionego upadku imperium chińskiego.
Yehe Nara – klan z którego się wywodziła był w/g legendy przeklętym dla dynastii Qing. Niniejsza legenda mówi, że dynastia upadnie z przyczyny dziewczyny z domu Ye He. Jest to ciekawe, gdyż żaden z cesarzy Qing nigdy nie brał konkubiny z tego klanu. Xiang Feng był pierwszym i ... ostatnim.
Dzięki swej sprytnej inteligencji Ci Xi staje się szybko ulubienicą cesarza . Przed ponad 40 lat zachowała władzę, oddalając od niej tych, którzy stawali jej na drodze, blokując swych przeciwników, wrzucając ich do ciemnych studni lub też pozostawiając ich w powolnej agonii wyczerpanych głodem.
Pozostawiła po sobie 9 magazynów wypełnionych osobistymi skarbami, odrestaurowany Pałac Letni pod Pekinem i dynastię Qing w opłakanym stanie oraz puste kasy państwowe.
Widoczny Marmurowy Statek na zdjęciu jest dowodem jej rozpusty finansowej, bezprawia i luksusu.
Dla siebie samej była naj... piękniejsza, naj... mądrzejsza, naj... wspanialsza. Żyła w ciągłym strachu o własny los, z obawy przed śmiertelnym zatruciem, nigdy nie spożywała więcej niż dwa kąski z licznych dań dla niej przygotowanych.
Przed śmiercią powiedziała: „nigdy więcej nie pozwólcie jakiejkolwiek kobiecie sprawować najwyższą władzę w Państwie Środka”.
Z korzystnych chwil jej panowania warto wspomnieć o Pałacu Letnim pod Pekinem.
