Od jakiegoś czasu , pewne dziwne zjawisko , występujące w historii fizyki i w jej teraźniejszości,sprawia mi kłopoty i wywołuje zaniepokojenie. Pytany mianowicie o najwybitniejszych fizyków i autentycznych geniuszy w obrębie tej nauki, zawsze przedstawiam przykłady jakie miały miejsce 500,300 lub 100 lat temu!
Zdenerwowało mnie to i postanowiłem znaleźć żywego geniusza fizyki, z którym można porozmawiać,wysłuchać jego wykładu, lub popularnej prelekcji.Przecież to niemożliwe by geniuszami w fizyce byli tylko ludzie już nie żyjący i to od bardzo dawna !
Przejrzałem wiele czasopism fizycznych rangi światowej z otatnich 20 lat,skupiając uwagę na: raportach z badań,konferencji,seminariów,a także na wywiadach z wybitnymi fizykami świata i na podstawie takiej sondy przyjąłem wstępnie ,że współczesnym geniuszem fizyki, według opinii światowej wspólnoty fizyki, jest bez wątpienia Edward Witten,68-letni Amerykanin,urodzony w rodzinie żydowskiej w Baltimore.
Jak sam mówi [1] w 11 roku życia znał biegle rachunek różniczkowy i całkowy,ale nikt w szkole i rodzinie tym się nie zainteresował(co jest zaskakujące, gdyż jego ojciec był fizykiem teoretycznym) i nie podsunął mu więcej zaawansowanej matematyki wyższej ,więc chłopak zajął się czym innym. Studiował dyscypliny niezwiązane z matematyką i fizyką,ale w końcu zdał sobie sprawę, gdzie są jego talenty i zrobił doktorat w Princeton pod kierunkiem Davida Grossa.
Jego twórczość i badania ,skrótowo można ująć tak: większość prac E.Wittena wywarła i wywiera głęboki wpływ na wiele dziedzin fizyki współczesnej.
To on zadecydował : o różnych aspektach kwantowych teorii pola ,o kierunku uprawiania teorii strun,powodując drugą rewolucję strunową (przez uogólnienie pięć różnych wersji: typ I, typ IIA, typ IIB oraz SO(32) i E8xE8 w M-teorię zwaną przez niektórych TOE),a także o stanie kwantowej teorii grawitacji i topologicznej teorii materii skondensowanej.
Witten jest fenomenem w zakresie liczby opublikowanych prac (samodzielnych lub wspólnych z innymi),arXiv podaje indeks jego rozpraw ,sięgający trzysta pozycji ! Głównie są to prace z fizyki matematycznej.Jednak są i takie, które prowokują do postawienia pytania : Czy Witten jest geniuszem fizyki,czy matematyki ?
Oto, co odpowiedział (nie żyjący już dziś) geniusz matematyki Michael Atiyah : "Witten wywarł głęboki wpływ na współczesną matematykę. W jego rękach fizyka po raz kolejny stanowi bogate źródło inspiracji i wglądu w matematykę."
Pewną wymowę ma fakt otrzymania przez Wittena w roku 1990 Medalu Fieldsa,równoważnika w matematyce - nagrody Nobla.Pierwszy fizyk nagrodzony tym medalem ! Niektórzy fizycy twierdzą ,że połowę prac Wittena stanowią zastosowania matematyki w fizyce,a druga połowa,to czysta matematyka.
Poszukajmy więc w wikipedii informacji o jakiejś monografii z fizyki teoretycznej autorstwa Edwarda Wittena ,o jakimś super-zaawansowanym matematycznie traktacie z fizyki ,który będzie podstawą studiów doktorantów tej nauki (np.w stylu Landaua,Diraca, lub Weyla),Niestety daremny trud.
Izaak Newton,też genialnie władał matematyką,oraz był w niej twórczy.Stworzył rachunek różniczkowy,ale nie dla matematyki, lecz dla fizyki,by precyzyjnie opisać dynamikę zjawisk mechanicznych.Jednocześnie napisał kilka traktatów (oprócz fundamentalych "Princypiów...."),w których pokazał jak nowa fizyka(jego autorstwa) może być podstawą nowej filozofii przyrody,i tym samym nowej wizji kosmosu.
Fizyka Wittena jest zawieszona w próżni symboli i formuł matematyki.Jeżeli jest on geniuszem fizyki, to bardzo różniącym się od geniuszy fizyki dawnych wieków. Jego fizyka nie ma żadnego wpływu na kulturę i cywilizację człowieka ,w życiu kultury światowej myśl Wittena jest nieobecna,jeo nazwisko jest znane tylko fizykom..
W przeciwieństwie na przykład do fizyki Alberta Einsteina , geniusza fizyki wieku XX-go.Kilka lat po ogłoszeniu teorii względności,kultura i cywilizacja europejska dostały inną wizję przyrody i kosmosu.Rezonans społeczny na idee Einsteina budowy i własności wszechświata, miał wymiar światowy.We Lwowie,polski fizyk Stanisław Loria już w roku 1921 opublikował książkę o ogólnej teori względności,która pojawiłasię pblicznie w roku 1919 !
A jaką wizję przyrody i kosmosu proponuje Witten współczesnej kulturze , przez np. połębienie korespondencji AdS / CFT, który ustanawia związek między pewnymi kwantowymi teoriami pola a teoriami grawitacji kwantowej lub stosując teorię Morse w supersymetrycznej mechanice kwantowej ?
W ostatnich dniach, duże poruszenie w akademickim świecie fizyki wywołala kilkunasto-godzinna rozmowa z Edwardem Wittenem , jaką przeprowadził Graham Farmelo[2].Farmelo,londyńczyk z urodzenia,fizyk kwantowy ,napisał najpiękniejszą (w całej historii tego gatunku literackiego)biografię Paula Diraca,a teraz ,na początku maja wydał tom : "The Universe Speaks in Numbers." rozmów z wybitnymi fizykami i w nim jest rozmowa z Edwardem Wittenem.
Transkrypcję tej rozmowy(z nagrania video) przedstawiła na swoim blogu Sabine Hossenfelder [1] i ten tekst poddałem analizie pod kątem pytania :jaką wizję przyrody ma współczesny geniusz fizyki ?
Niestety,Edward Witten nie przedstawił w tej rozmowie żadnego obrazu świata, mimo że jest autorem setek fundamentalnych równań opisujących świat(jego zdaniem).Jego odpowiedzi na pytania Farmelo, mają charakter wspomnień warsztatowych,chociaż pod koniec rozmowy sugeruje ,iż teoria strun w wersji "krajobrazu{" jest "hipotezą ontycznego porządku wszechświata",a to że teoria nie jest testowalna nie jest ważnna-czym bardzo zdenerował Petera Woita [3].
Jeśli Edward Witten jest geniuszem fizyki,to takiej fizyki, która ignoruje problemy teoriopoznawcze człowieka, pragnącego mieć spójny obraz wszechświata i jego roli w tym wszechświecie.
Literatura
[1]Graham Farmelo’s interview of Edward Witten. Transcript, BackRe(action),3.05.2019
[2]G.Farmelo,Przedziwny człowiek,CCPress,Kraków,2016
[3]Peter Woit,Not Even Wrong,Witten Interview,2.05.2019
