Свобода и правда

www.inosmi.ru/europe/20100417/159380623.html

Przemówienie "Wolność i Prawda", które prezydent Lech Kaczyński miał wygłosić 10 kwietnia na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu podczas uroczystości w 70. rocznicę zbrodni katyńskiej.

"1. To było 70 lat temu. Zabijano ich - wcześniej skrępowanych - strzałem w tył głowy. Tak by krwi było mało. Później - ciągle z orłami na guzikach mundurów - kładziono w głębokich dołach. Tu, w Katyniu takich śmierci było cztery tysiące czterysta. W Katyniu, Charkowie, Twerze, w Kijowie, Chersoniu oraz w Mińsku - razem 21 768. Zamordowani to obywatele Polski, ludzie różnych wyznań i różnych zawodów; wojskowi, policjanci i cywile. Są wśród nich generałowie i zwykli policjanci, profesorowie i wiejscy nauczyciele. Są wojskowi kapelani różnych wyznań: kapłani katoliccy, naczelny rabin WP, naczelny kapelan greckokatolicki i naczelny kapelan prawosławny. Wszystkie te zbrodnie - popełnione w kilku miejscach - nazywamy symbolicznie Zbrodnią Katyńską. Łączy je obywatelstwo ofiar i ta sama decyzja tych samych sprawców.

2. Zbrodni dokonano z woli Stalina, na rozkaz najwyższych władz Związku Sowieckiego: Biura Politycznego WKP(b). Decyzja zapada 5 marca 1940, na wniosek Ławrentija Berii: rozstrzelać! W uzasadnieniu wniosku czytamy: to "zatwardziali, nie rokujący poprawy wrogowie władzy sowieckiej".

3. Tych ludzi zgładzono bez procesów i wyroków. Zostali zamordowani z pogwałceniem praw i konwencji cywilizowanego świata. Czym jest śmierć dziesiątków tysięcy osób - obywateli Rzeczypospolitej - bez sądu? Jeśli to nie jest ludobójstwo, to co nim jest?

4. Pytamy, nie przestajemy pytać: dlaczego? Historycy wskazują zbrodnicze mechanizmy komunistycznego totalitaryzmu. Część jego ofiar leży tuż obok, również w katyńskim lesie. To tysiące Rosjan, Ukraińców, Białorusinów, ludzi innych narodów.
Źródłem zbrodni jest jednak także pakt Ribbentrop-Mołotow prowadzący do czwartego rozbioru Polski. Są nim imperialne, szowinistyczne zamiary Stalina. Zbrodnia Katyńska jest - pisał o tym wyłączony w ostatniej chwili z transportu śmierci prof. Stanisław Swianiewicz - częścią "akcji (...) oczyszczenia przedpoli potrzebnych dla dalszej ekspansji imperializmu sowieckiego".
Jest kluczowym elementem planu zniszczenia wolnej Polski: państwa stojącego - od roku 1920 - na drodze podboju Europy przez komunistyczne imperium.
To dlatego NKWD próbuje pozyskać jeńców: niech poprą plany podboju. Oficerowie z Kozielska i Starobielska wybierają jednak honor, są wierni Ojczyźnie.
Dlatego Stalin i jego Biuro Polityczne mszcząc się na niepokonanych, decydują: rozstrzelać ich. Grobami są doły śmierci w Katyniu, pod Charkowem, w Miednoje. Te doły śmierci mają być także grobem Polski, niepodległej Rzeczypospolitej.

5. W czerwcu roku 1941 Niemcy uderzają na ZSRS: sojusznicy z sierpnia 1939 stają się śmiertelnymi wrogami. ZSRS zostaje członkiem koalicji antyhitlerowskiej. Rząd w Moskwie przywraca - na mocy układu z 30 lipca 1941 - stosunki z Polską. Stalin zasiada u boku Roosevelta i Churchilla w wielkiej trójce.
Miliony żołnierzy Armii Czerwonej - Rosjan, Ukraińców, Białorusinów, Gruzinów, Ormian i Azerów, mieszkańców Azji Środkowej - oddają życie w walce z Niemcami Hitlera. W tej samej walce giną też Amerykanie, Brytyjczycy, Polacy, żołnierze innych narodów. Przypomnijmy: to my, Polacy, jako pierwsi zbrojnie przeciwstawiliśmy się armii Hitlera. To my walczyliśmy z nazistowskimi Niemcami od początku do końca wojny. Pod jej koniec nasi żołnierze tworzą czwartą co do liczebności armię antyhitlerowskiej koalicji.
Polacy walczą i giną na wszystkich frontach: na Westerplatte i pod Kockiem, w bitwie o Anglię i pod Monte Cassino, pod Lenino i w Berlinie, w partyzantce i w Powstaniu Warszawskim. Są wśród nich bracia i dzieci ofiar Katynia.
W bombowcu Polskich Sił Zbrojnych nad III Rzeszą ginie 26-letni Aleksander Fedorońko, najstarszy z synów zamordowanego w Katyniu Szymona Fedorońki - naczelnego kapelana wyznania prawosławnego Wojska Polskiego. Najmłodszy syn, 22-letni Orest poległ - w szeregach Armii Krajowej - w pierwszym dniu Powstania Warszawskiego. Jego 24-letni brat Wiaczesław walczący w Zgrupowaniu AK "Gurt" ginie 17 dni później.
W maju 1945 roku III Rzesza przegrywa wojnę. Nazistowski totalitaryzm upada. Niedługo obchodzić będziemy 65. rocznicę tego wydarzenia.
Dla naszego narodu było to jednak zwycięstwo gorzkie, niepełne. Trafiamy w strefę wpływów Stalina i totalitarnego komunizmu. Po roku 1945 Polska istnieje, ale bez niepodległości. Z narzuconym ustrojem. Próbuje się też zafałszować naszą pamięć o polskiej historii i polskiej tożsamości.

6. Ważną częścią tej próby fałszerstwa było kłamstwo katyńskie. Historycy nazywają je wręcz kłamstwem założycielskim PRL. Obowiązuje od roku 1943. To w związku z nim Stalin zrywa stosunki z polskim rządem.
Świat miał się nigdy nie dowiedzieć. Rodzinom ofiar odebrano prawo do publicznej żałoby, do opłakania i godnego upamiętnienia najbliższych.
Po stronie kłamstwa stoi potęga totalitarnego imperium, stoi aparat władzy polskich komunistów. Ludzie mówiący prawdę o Katyniu płacą za to wysoką cenę. Także uczniowie. W roku 1949 za wykrzyczaną na lekcji prawdę o Katyniu dwudziestoletni uczeń z Chełma Józef Bałka wyrokiem wojskowego sądu trafia na trzy lata do więzienia.
Czyżby - przypomnę słowa poety - świadkiem miały pozostać "guziki nieugięte" znajdowane tu, na katyńskich mogiłach? Są jednak także "nieugięci ludzie" i - po czterech dekadach - totalitarny Goliat zostaje pokonany. Prawda - ta ostateczna broń przeciw przemocy - zwycięża. Tak jak kłamstwo katyńskie było fundamentem PRL, tak prawda o Katyniu jest fundamentem wolnej Rzeczypospolitej. To wielka zasługa Rodzin Katyńskich. Ich walki o pamięć o swoich bliskich, a więc także - o pamięć i tożsamość Polski. Zasługa młodzieży. Uczniów takich jak Józef Bałka. Zasługa tych nauczycieli, którzy - mimo zakazów - mówili dzieciom prawdę. Zasługa księży, w tym księdza prałata Zdzisława Peszkowskiego i zamordowanego w styczniu roku 1989 księdza Stefana Niedzielaka - inicjatora wzniesienia krzyża katyńskiego na cmentarzu powązkowskim. Zasługa drukarzy nielegalnych wydawnictw. Zasługa wielu niezależnych inicjatyw i "Solidarności". Milionów rodziców opowiadających swoim dzieciom prawdziwą historię Polski.
Jak trafnie powiedział tu przed kilkoma dniami premier Rzeczypospolitej, Polacy stają się wielką Rodziną Katyńską.
Wszystkim członkom tej wspólnoty, w szczególności krewnym i bliskim ofiar, składam najgłębsze podziękowanie. Zwycięstwo w bitwie z kłamstwem to Wasza wielka zasługa! Dobrze zasłużyliście się Ojczyźnie!!
Wielkie zasługi w walce z kłamstwem katyńskim mają także Rosjanie: działacze Memoriału, ci prawnicy, historycy i funkcjonariusze rosyjskiego państwa, którzy odważnie ujawniali tę zbrodnię Stalina.

7. Katyń i kłamstwo katyńskie stały się bolesną raną polskiej historii, ale także na długie dziesięciolecia zatruły relacje między Polakami i Rosjanami.
Nie da się budować trwałych relacji na kłamstwie. Kłamstwo dzieli ludzi i narody. Przynosi nienawiść i złość. Dlatego potrzeba nam prawdy. Racje nie są rozłożone równo, rację mają Ci, którzy walczą o wolność.
My, chrześcijanie, wiemy o tym dobrze: prawda, nawet najboleśniejsza, wyzwala. Łączy. Przynosi sprawiedliwość. Pokazuje drogę do pojednania.
Sprawmy, by katyńska rana mogła się wreszcie zagoić i zabliźnić.
Jesteśmy na tej drodze. Mimo różnych wahań i tendencji, prawdy o Zbrodni Katyńskiej jest dziś więcej niż ćwierć wieku temu. Doceniamy działania Rosji i Rosjan służące tej prawdzie, w tym środową wizytę premiera Rosji w lesie katyńskim, na grobach pomordowanych.
Jednak prawda potrzebuje nie tylko słów, ale i konkretów. Trzeba ujawnienia wszystkich dokumentów dotyczących zbrodni katyńskiej. Okoliczności tej zbrodni muszą zostać do końca zbadane i wyjaśnione. Trzeba tu, w Katyniu, rozmowy młodzieży: polskiej i rosyjskiej, ukraińskiej i białoruskiej. Ważne jest, by została potwierdzona prawnie niewinność ofiar. By kłamstwo katyńskie zniknęło na zawsze z przestrzeni publicznej.
Drogą, która zbliża nasze narody, powinniśmy iść dalej, nie zatrzymując się na niej, ani nie cofając. Ta droga do pojednania wymaga jednak czytelnych znaków. Na tej drodze trzeba partnerstwa, dialogu równych z równymi, a nie imperialnych tęsknot. Trzeba myślenia o wspólnych wartościach: o demokracji, wolności, pluralizmie, a nie - o strefach wpływów.

8. Tragedia Katynia i walka z kłamstwem katyńskim to doświadczenie ważne dla kolejnych pokoleń Polaków. To część naszej historii. Naszej pamięci i naszej tożsamości. To jednak także część historii całej Europy, świata. To przesłanie dotyczące każdego człowieka i wszystkich narodów. Dotyczące i przeszłości, i przyszłości ludzkiej cywilizacji.
Zbrodnia Katyńska już zawsze będzie przypominać o groźbie zniewolenia i zniszczenia ludzi i narodów. O sile kłamstwa. Będzie jednak także świadectwem tego, że ludzie i narody potrafią - nawet w czasach najtrudniejszych - wybrać wolność i obronić prawdę. Oddajmy wspólnie hołd pomordowanym: pomódlmy się nad ich grobami.

Chwała bohaterom!
Cześć ich pamięci!!"

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Речь, подготовленная Лехом Качиньским для траурных мероприятий 10 апреля 2010 года. Трагически погибший президент не успел ее произнести. Ранее в качестве окончательного варианта речи ошибочно приводилось письмо к Катынским семьям от 3 апреля.

"1. Это произошло 70 лет назад. Их, связанных, убивали выстрелом в затылок. Так, чтобы было мало крови. Потом – на их мундирах все еще оставались пуговицы с орлами – их уложили в глубокие ямы. Здесь, в Катыни, таких смертей было четыре тысячи четыреста. В Катыни, Харькове, Твери, Киеве, Херсоне и Минске – 21768.
Убитые были гражданами Польши, людьми разного вероисповедания и разных профессий: военные, полицейские и гражданские. Среди них были генералы и обычные полицейские, профессора и сельские учителя, военные капелланы разных конфессий: католические священники, главный раввин Войска Польского, главный капеллан греко-католической церкви и главный православный капеллан.
Все эти преступления, которые были совершены в течение нескольких месяцев, мы символически называем Катынским Преступлением. Их объединяет гражданство жертв и одно решение одних и тех же виновных.

2.
Преступление было совершено по воле Сталина, по приказу высших властей Советского Союза: Политбюро ВКП(б). Решение было принято 5 марта 1940 года по предложению Лаврентия Берии: расстрелять! Его записка с обоснованиями гласит: это "закоренелые враги советской власти".

3. Этих людей уничтожили без процессов и приговоров. Их убийство было совершено с попранием прав и конвенций цивилизованного мира.
Чем является смерть десятков тысяч людей – граждан Польской Республики – без суда? Если это не геноцид, то что это?

4. Мы спрашиваем, не перестаем спрашивать: почему? Историки указывают на преступные механизмы коммунистического тоталитаризма. Часть его жертв покоится здесь рядом, в катынском лесу. Это тысячи россиян, украинцев, белорусов, людей других национальностей.
Причиной этого преступления, был, однако, и пакт Молотова−Риббентропа, который привел к четвертому разделу Польши. Ей были империалистические, шовинистические намерения Сталина. Катынское преступление явилось, как писал об этом в последний момент избежавший транспорта смерти профессор Станислав Свяневич (Stanisław Swianiewicz), частью "акции (...) по расчистке местности, необходимой для дальнейшей экспансии советского империализма". 
Оно было ключевым элементом плана по уничтожению Польши: государства, стоявшего − с 1920 года − на пути завоевания Европы коммунистической империей.
Именно поэтому НКВД пыталось склонить заключенных на свою сторону, чтобы они поддержали планы завоевания. Однако офицеры из Козельска и Старобельска выбрали честь, они были верны Отчизне.
Поэтому Сталин и его Политбюро, мстя непобежденным, постановили: расстрелять их. Их могилами стали рвы смерти в Катыни, под Харьковом, в Медном. Эти рвы смерти должны были стать также могилой Польши, независимой Польской Республики.

5. В июне 1941 года немцы нанесли удар по СССР: союзники августа 1939 стали смертельными врагами. СССР стал членом антигитлеровской коалиции. Правительство в Москве на основании договора от 30 июля 1941 года возобновило отношения с Польшей. Сталин сидел бок о бок с Рузвельтом и Черчиллем в "Большой тройке".
Миллионы солдат Красной Армии – русских, украинцев, белорусов, грузин, армян, азербайджанцев, жителей Центральной Азии, отдавали жизнь в битве с гитлеровской Германией. В той же самой войне гибли американцы, британцы, поляки, солдаты других народов.
Вспомним: это мы, поляки, первыми оказывали вооруженный отпор армии Гитлера. Мы воевали с нацистской Германией от начала до конца войны. К ее окончанию наши военные составляли четвертую по численности армию антигитлеровской коалиции.
Поляки воевали и гибли на всех фронтах: на Вестерплатте и под Коцком, в битве за Англию и под Монте-Кассино, под Ленино и в Берлине, в партизанских отрядах и в Варшавском восстании. Среди них были братья и дети жертв Катыни.
Над Третьим Рейхом в бомбардировщике Польских вооруженных сил погиб 26-летний Александр Федоронько (Aleksander Fedorońko), старший из сыновей убитого в Катыни Шимона Федоронько (Szymon Fedorońko) – главного православного капеллана Войска Польского. Самый младший сын, 22-летний Орест, погиб, находясь в рядах Армии Крайовой, в первый день Варшавского восстания. Его 24-летний брат Вячеслав, воевавший в группировке "Gurt"Армии Крайовой, погиб 17 днями позднее.
В мае 1945 года Третий Рейх проиграл войну. Нацистский тоталитаризм пал. Скоро мы будем отмечать 65-ую годовщину этого события.
Для нашего народа эта победа, однако, была горькой, неполной. Мы попали в сферу влияния Сталина и его тоталитарного коммунизма. После 1945 года Польша существовала, но без независимости. С навязанным извне режимом. Начались попытки фальсифицировать нашу память о польской истории и польской идентичности.

6. Важной частью этой попытки фальсификации была катынская ложь. Историки называют ее краеугольной ложью Польской Народной Республики. Она использовалась с 1943 года. Именно на ее почве Сталин разорвал отношения с польским правительством.
Мир должен был никогда ничего не узнать. У семей жертв отняли право на публичный траур, на то, чтобы оплакать и достойно почтить память своих близких.
По стороне лжи стояла мощь тоталитарной империи, стоял властный аппарат польских коммунистов. Люди, говорившие о Катыни правду, дорого за это расплачивались. Даже учащиеся. В 1949 году 20-летний Юзеф Балка (Józef Bałka) из Хелма за то, что он выкрикнул на лекции правду о Катыни, по приговору военного суда был отправлен на три года в тюрьму.
Неужели – напомню слова поэта – свидетелями должны были остаться лишь "несгибаемые пуговицы", которые находили здесь, на катынских могилах?
Однако были и "несгибаемые люди", и по прошествии четырех десятилетий тоталитарный Голиаф был побежден. Правда – последнее оружие против насилия – одержала победу. Как катынская ложь была фундаментом ПНР, так правда о Катыни стал фундаментом свободной Польской Республики. Это огромная заслуга Катынских семей, их борьбы за память о своих близких, а значит – и за память и идентичность Польши. Заслуга молодежи: учащихся, таких как Юзеф Балка. Заслуга тех учителей, которые несмотря на запреты говорили детям правду. Заслуга священников, в том числе ксендза-прелата Здзислава Пешковского (Zdzisław Peszkowski) и убитого в январе 1989 года ксендза Стефана Недзеляка (Stefan Niedzielak) – инициатора возведения катынского креста на варшавском кладбище Повонзки. Заслуга работников нелегальных типографий. Заслуга множества независимых движений и "Солидарности", миллионов родителей, рассказывавших своим детям правдивую историю Польши.
Как очень точно сказал несколько дней назад премьер Польши, поляки стали большой Катынской Семьей.
Я выражаю глубочайшую благодарность всем членами этой общины, особенно родным и близким жертв. Ваша огромная заслуга – победа в битве с ложью! Вы прекрасно послужили своему Отечеству!
Огромные заслуги в борьбе с катынской ложью принадлежат и россиянам: деятелям "Мемориала", тем юристам, историкам, российским должностным лицам, которые отважно открывали правду о преступлении Сталина.

7. Катынь и катынская ложь стали болезненной раной польской истории и на долгие десятилетия отравили отношения между поляками и русскими.
Устойчивые отношения невозможно строить на лжи. Ложь разделяет людей и народы, несет ненависть и злобу. Поэтому нам нужна правда. Истина не лежит посередине, она за теми, кто борется за свободу.
Мы, христиане, хорошо это знаем: даже самая болезненная правда несет освобождение и справедливость, объединяет. Она указывает путь к согласию. 
Так сделаем же так, чтобы катынская рана могла наконец окончательно зажить и затянуться.
Мы уже на верном пути. Несмотря на различные колебания и тенденции, у нас сейчас больше правды о Катынском преступлении, чем четверть века назад. Мы высоко оцениваем дела России и россиян, служащие этой правде, в том числе состоявшийся в среду визит премьер-министра Путина в катынский лес, к могилам убитых.
Но для правды нужны не только слова, но и конкретные действия. Необходимо обнародовать все документы, которые касаются катынского преступления. Все обстоятельства катынского преступления должны быть полностью изучены и расследованы. Здесь, в Катыни, должен состоятся разговор молодежи: польской и российской, украинской, белорусской. Важно, чтобы невиновность жертв была зафиксирована на юридическом уровне, чтобы катынская ложь навсегда исчезла из общественного пространства.
Мы должны двигаться дальше этим сблизившим наши народы путем, не останавливаясь и не отступая назад. Этот путь примирения требует отчетливых знаков. На этом пути необходимо партнерство, диалог равного с равным, а не тоска по империи. Необходимо мыслить об общих ценностях: о демократии, свободе, плюрализме, а не о сферах влияния.

8. Катынская трагедия и борьба с катыской ложью – это важный опыт для следующих поколений поляков. Это часть нашей истории, нашей памяти и нашей идентичности. Однако это также история всей Европы, мира. Это послание, касающееся каждого человека и всех народов. Оно касается прошлого и будущего человеческой цивилизации. 
Катынское преступление станет уже навсегда напоминанием об угрозе неволи и уничтожения людей и народов. О силе лжи. Но также оно будет и свидетельством того, что люди и народы могут даже в самые тяжелые времена выбрать свободу и защитить правду. 
Воздадим же вместе дань памяти убитым и помолимся над их могилами.

Хвала героям!
Хвала их памяти!