Jesienna Zaduma – Jesienna Piosenka

Jesienna Piosenka – Jesienna Zaduma

 

(Music box można znaleźć tu:  theblues-thatjazz.com/pl/box/7088-jesienna-zaduma--jesienna-piosenka.html  )

 

Piosenek o jesieni jest całe mnóstwo. Mam wrażenie, że chyba ta pora roku jest najczęściej opiewana w piosenkach, a pewnie i w wierszach.

 

Na dzisiaj wybrałem dwie bardzo różne charakterem utwory. Pierwszy to kontynuacja przedwojennych tang, dla przypomnienia piosenek już znikających z naszego horyzontu.

 

Jesienna Piosenka to jeden z przebojów Hanki Ordonówny. Wykonawczyni jest istotna gdyż autorem słów był jej mąż Michał Tyszkiewicz.

 

Ordonka

 

 

Michał Tyszkiewicz (1903 – 1974) był hrabią, ziemianinem, urzędnikiem MSZ. Był właścicielem posiadłości Ormiany nieopodal Wilna.

Hrabia zakochał się w śpiewaczce Hance Ordonównej pochodzącej z nizin, z biednej rodziny.

Nie była ot taką sobie śpiewaczką. Była też aktorką i tancerką. Była najpopularniejszą artyską estradową dwudziestolecia międzywojennego, ulubienicą publiczności i ozdobą salonów.

Tadeusz Boy-Żeleński nazywał ją olśniewającym zjawiskiem.

 

Hrabia Tyszkiewicz nie umiał napisać melodii. Zrobił więc to z tekstem i w 1930 roku zaniósł Ordonce w prezencie. Spodobał jej się i tekst i autor. Rok później zostali małżeństwem.

 

Małżeństwo Hanna i Michał Tyszkiewiczowie

 

 

W 1939 roku po wkroczeniu Niemców do Warszawy Ordonka została uwięziona na Pawiaku. Tyszkiewicz wystarał się o obywatelstwo litewskie, wyciągnął żonę z więzienia i zamieszkali w Wilnie.

 

Po ‘wyzwoleniu’ Litwy przez ZSRR Tyszkiewicz wylądował na Łubiance w Moskwie, Ordonka wkrótce również została aresztowana. Uratował ich pakt Sikorski – Majski z 1941 roku, dzięki czemu dołączyli do Armii Andersa.

 

Autorem melodii był Jakub Kagan, kolejny Polak żydowskiego pochodzenia piszący piosenki.

Jakub Kagan urodził się w 1896 roku w Nowogródku. Miał gruntowne wykształcenie muzyczne. Ukończył Warszawski Instytut Muzyczny przed 1918 rokiem, w którym został członkiem założonego Związku Kompozytorów Polskich.

 

W 1920 roku jako prosty żołnierz brał udział w obronie Warszawy przed bolszewikami. W latach 20. i 30. był jednym z najbardziej cenionych twórców. Założył własny zespół Kagan's Jazz Band, z którym występował w najlepszych kabaretach operetkach i hotelach.

 

Jego tango ‘Złota Pantera’ przyniosła mu sławę i otworzyło również występy w innych krajach: Niemczech, Austrii i na Węgrzech. Grali również w innych polskich miastach, w Krakowie, w Białymstoku i w Krynicy. Kagan osiągnął wówczas duży sukces finansowy.

 

Jesienna Piosenka powstała w 1935 roku. W interpretacji Hanki Ordonówny tango to osiągnęło wielką w Polsce popularność. Kagan wkrótce napisał jeszcze jeden utwór cieszący się ogromnym powodzeniem – ‘Tyś mych uczuć niewarta’.

 

Jakub Kagan, tak jak inni już przeze mnie przedstawieni autorzy żydowskiego pochodzenia trafił do Warszawskiego Getta. Jego droga wiodła ich szlakiem. Grał na pianinie w restauracji Splendid oraz występował w teatrze Melody Palace.

Został zamordowany przez Niemców w 1942 roku.

 

‘Jesienna Piosenka’ po wojnie w Polsce zgasła. Być może nie miał jej kto po Ordonce wykonywać

 

Jesienna Zaduma, jak sądzę, jest znana każdemu. I to nie tylko fanom piosenki poetyckiej.

Autorami są Elżbieta Adamiak i Jerzy Harasymowicz.

 

Elżbieta Adamiak urodziła się w Łodzi w 1955 roku. Studiowała socjologię na Uniwersytecie Łódzkim, później na Jagiellońskim, ale przerwała studia na trzecim roku aby poświęcić się śpiewaniu. Na scenie zadebiutowała w 1974 w łódzkim środowisku studenckim. Po zmianie uczelni i przeprowadzce do Krakowa dalej mocno związana z nurtem piosenki i kultury studenckiej. W 2002 Elżbieta Adamiak otrzymała na Studenckim Festiwalu Piosenki w Krakowie "Złoty Indeks".

 

Elżbieta Adamiak

 

 

Jest żoną Andrzeja Poniedzielskiego, który napisał dla niej wiele tekstów, i z którym od 1995 prowadzi Łódzką Piwnicę Artystyczną "Przechowalnia".

 

Jerzy Harasymowicz (1933 – 1999) pochodził z rodziny o mieszanych ukraińsko, polsko-niemieckich korzeniach. Zadebiutował w 1953 roku, publikując wiersze i prozę poetycką w "Życiu Literackim". Jego pierwszym tomikiem były wydane w 1956 roku "Cuda". Publikował również na łamach m.in. "Twórczości", "Tygodnika Powszechnego" i "Dziennika Polskiego".

 

Z poezji Jerzego Harasymowicza wywodzi się termin "kraina łagodności", który stał się później utożsamiany z poezją śpiewaną.

Harasymowicz pisał dużo. Zostawił 40 tomów wierszy. Jego prochy rozsypano nad bieszczadzkimi połoninami, a symboliczny grób stanowi pomnik w kształcie bramy na Przełęczy Wyżnej.

 

Jerzy Harasymowicz

 

 

Jesienna Zaduma stała się sztandarową piosenką Elżbiety Adamiak. Poezja śpiewana rzadko jest tak przebojowa by miała wiele coverów (zdaje się, że ostatnio modna jest pisownia kowerów). Ta piosenka jest jednak chętnie przez innych wykonywana, rzadziej nagrywana.

 

No to podumajmy muzycznie o jesieni.

 

Zygmunt Konarski - Jesienna Zaduma