Każda cywilizacja ma własny system wartości; także miernik przepływów materialnych (pieniądz) ma odrębną gradację.
W poprzedniej notce (Cywilizacja Polska a … płaca minimalna), wystąpiło kilka zagadnień, których interpretacja nastręcza wątpliwości.
Istotne było wskazanie, że parytet koszyków dóbr jest różny w różnych krajach, a różnica szacunku między faktyczną wartością PLN, a EU wynosi ok. 1, 8. Czyli faktyczna wartość złotówki jest prawie dwukrotnie zaniżona.
Miało to negatywne konsekwencje w czasach wcześniejszych, za PRL, kiedy to ta różnica oscylowała około 1 : 100, co owocowało ograniczeniem kontaktów mieszkańców stref, a także służyło „wdrukowywaniu” poczucia mniejszej wartości własnej Polaków.
Podniesienie płacy minimalnej ma też, co wskazywałem, czynnik wyrównywania tych relacji. Czy jednak korzystne i potrzebne jest pełne zunifikowanie?
Co do tego może istnieć szereg wątpliwości.
Przede wszystkim wartości na jakich budowane są relacje społeczne Rzeczypospolitej są odmienne od tych „zachodnich”. Zatem inaczej są też wyceniane. Więcej – niektóre nie są w ogóle brane pod uwagę i traktowane jako „wolne”.
Choćby sprawa usług związanych z żywieniem. Polska silna tradycja rodzinna, to przecież tradycja wynikająca ze wspólnych posiłków przygotowywanych w rodzinie. To też wspólnie spędzany czas pozwalający na tworzenie więzi. Na tym tle rola kobiety – Matki, Pani Domu, Gospodyni – jest szczególnie ważna i istotna.
Dopiero w tym kontekście można szacować ceny i dostępność produktów stanowiących podstawę wyżywienia.
Tymczasem w krajach, gdzie tradycja rodzinna jest słabsza, a posiłki jada się w restauracjach, koszyk „żywieniowy” zawiera cenę usługi.
Inny przykład. Korzystamy z lasów „państwowych” (faktycznie są własnością społeczną) zbierając owoce runa leśnego , co wzbogaca nasz „koszyk żywieniowy”. Na Zachodzie lasy są czyjąś własnością i zbieranie runa narusza czyjąś własność.
Podobne uwagi można odnieść do szkolnictwa, zwłaszcza nauki w szkołach wyższych, transportu zbiorowego, czy wielu innych dziedzin.
Właśnie te czynniki stanowią o większej wartości PLN, ale tylko tej złotówki wydawanej na miejscu, w Polsce.
Na marginesie należy dodać, że cywilizacyjna rola pieniądza była dostrzegana w dawnych krajach „demoludu”, kiedy to istniał tzw. rubel transferowy.
Rozpatrując kwestię wartości PLN należy sobie zadać pytanie, czy należy dążyć do pełnej unifikacji z Zachodem, czy też zachować pewien zakres odrębności? Na jakim poziomie?
Ta kwestia wymaga dyskusji, gdyż wobec szerokiego zakresu współpracy różnice te nie powinny być zbyt duże.
Drugi aspekt, to poziom koszyka dóbr, które można nabyć za płacę minimalną i relacje między najmniejszymi i największymi zarobkami. Kto i w jaki sposób powinien być uprzywilejowany dostępem do większego zakresu dóbr materialnych? Czy obecne „elity” mają prawo do dotychczasowego korzystania z dorobku społeczeństwa?
Warto też dostrzec zewnętrzne wpływy na istnienie dysproporcji w wartości PLN jako waluty lokalnej i w relacji do EU. To także jedna z dróg nacisku ekonomicznego, którego celem jest podporządkowanie polskiej gospodarki. (do dyskusji).
Z kolei idea budowy Trójmorza także musi uwzględniać potrzebę stosowania zbliżonych relacji między walutami poszczególnych krajów leżących w tej strefie.
Jak widać – wiele kwestii poruszonych zostało tylko pobieżnie. Proces przemiany jest długi i skomplikowany, a do tego nakładają się nań i czynniki świadomościowe, i wpływy zewnętrzne. Wydaje się, że zbyt mało jest zainteresowania tym ważnym i trudnym tematem.
