Rosja dąży do rozpadu

  Tak roz­pa­dł się ZSRR. Woj­na w Afga­ni­sta­nie wy­da­wa­ła się kon­tro­lo­wa­na: wy­sy­ła­li ko­lej­ne dy­wi­zje, zaj­mo­wa­li ko­lej­ne pro­win­cje, zdo­by­wa­li ko­lej­ne do­li­ny. Na pa­pie­rze wszyst­kie ce­le ope­ra­cyj­ne osią­ga­no. W prak­ty­ce woj­na dzia­ła­ła jak pa­so­żyt: wy­sy­sa­ła lu­dzi, pie­nią­dze, sprzęt, mo­ra­le. Na­kła­da­ły się na to sank­cje Za­cho­du, em­bar­ga tech­no­lo­gicz­ne i po­wol­na ero­zja go­spo­dar­ki, któ­ra – choć wy­glą­da­ła sta­bil­nie – mia­ła już pęk­nię­cia się­ga­ją­ce fun­da­men­tów. Wła­dza trwa­ła, ale tyl­ko dla­te­go, że nikt jesz­cze nie pch­nął drzwi, któ­re od daw­na by­ły od­blo­ko­wa­ne.

  W dzi­siej­szym sce­na­riu­szu Ro­sja idzie do­kład­nie tą sa­mą dro­gą. Zdo­by­wa ko­lej­ne mia­sta, zaj­mu­je ko­lej­ne sek­to­ry Ukra­iny, ale każ­dy ki­lo­me­tr oku­pa­cji kosz­tu­je co­raz wię­cej: sprzę­tu, pie­nię­dzy, re­kru­tów, re­zerw wa­lu­to­wy­ch, sta­bil­no­ści re­gio­nów. Woj­na nie da­je jej prze­wa­gi – da­je jej ten sam ro­dzaj chro­nicz­ne­go wy­krwa­wie­nia, któ­ry w la­ta­ch 80-ty­ch roz­ło­żył ZSRR. Kreml mo­że jesz­cze po­ka­zy­wać zwy­cię­skie map­ki, ale we­wnątrz sys­te­mu ro­śnie zmę­cze­nie – ta­kie sa­mo, ja­kie drą­ży­ło Po­lit­biu­ro w ostat­niej de­ka­dzie ist­nie­nia im­pe­rium so­wiec­kie­go.

  Sank­cje Za­cho­du też przy­po­mi­na­ją tam­ten mo­del. W la­ta­ch 80-ty­ch em­bar­go na tech­no­lo­gie, sta­gna­cja w sek­to­rze ener­ge­tycz­nym i spa­da­ją­ce ce­ny ro­py spra­wi­ły, że ZSRR mu­siał co­raz wię­cej po­ży­czać, a co­raz mniej in­we­sto­wać. Dziś sy­tu­acja je­st ana­lo­gicz­na: Ro­sja omi­ja sank­cje, jak ZSRR omi­jał em­bar­ga, ale pła­ci za to wie­lo­krot­nie wyż­sze ce­ny, tra­ci do­stęp do no­wo­cze­sny­ch tech­no­lo­gii i zmu­szo­na je­st prze­ta­piać wła­sną go­spo­dar­kę w zbro­jow­nię. Tak jak ZSRR mó­gł jesz­cze pro­wa­dzić wiel­kie de­fi­la­dy, ale nie po­tra­fił wy­pro­du­ko­wać kon­ku­ren­cyj­ny­ch kom­pu­te­rów, tak współ­cze­sna Ro­sja mo­że jesz­cze bu­do­wać czoł­gi – ale nie po­tra­fi od­bu­do­wać wła­sne­go prze­my­słu w nor­mal­ny­ch ra­ma­ch.

  W ta­ki­ch wa­run­ka­ch cen­trum wła­dzy za­czy­na tra­cić kon­tro­lę nad pe­ry­fe­ria­mi, do­kład­nie jak w 1991 ro­ku. W ZSRR naj­pierw bun­to­wa­ły się re­pu­bli­ki bał­tyc­kie, po­tem Kau­kaz, po­tem Ukra­ina i resz­ta. Każ­dy od­cho­dzą­cy frag­ment uświa­da­miał resz­cie, że im­pe­ra­tor nie ma już si­ły. Dzi­siej­sza Ro­sja ma in­ne gra­ni­ce, ale lo­gi­ka je­st ta sa­ma: Kau­kaz wy­sy­ła lu­dzi na woj­nę i wi­dzi, że wra­ca­ją w trum­na­ch, Sy­be­ria czu­je, że mi­liar­dy z jej su­row­ców idą na oku­pa­cję, a nie na in­we­sty­cje, Da­le­ki Wschód wi­dzi, że bar­dziej re­al­na je­st za­leż­no­ść od Chin niż od Mo­skwy. Im­pe­rium ob­ra­sta w lo­jal­no­ść tyl­ko wte­dy, gdy ro­śnie, gdy ro­śnie na kre­dyt – za­czy­na się co­fa­nie lo­jal­no­ści.

  Wresz­cie nad­cho­dzi ten sam mo­ment, któ­ry przy­sze­dł w la­ta­ch 80-ty­ch: apa­rat re­pre­sji ro­bi się ocię­ża­ły, eli­ty nie­pew­ne, a pro­pa­gan­da – choć gło­śna – brz­mi jak na­tręt­na re­kla­ma pro­duk­tu, któ­re­go nikt już nie chce ku­po­wać. W ZSRR gwał­tow­na fa­za roz­pa­du za­czę­ła się nie po klę­sce, ale po po­zor­nym usta­bi­li­zo­wa­niu sy­tu­acji w Afga­ni­sta­nie. Tu mo­że być po­dob­nie: Ro­sja zaj­mu­je po­ło­wę Ukra­iny, ale w tym sa­mym cza­sie tra­ci zdol­no­ść opła­ca­nia re­gio­nów, spi­na bu­dżet do­dru­kiem, a jej eli­ty pa­trzą na sie­bie z tym sa­mym py­ta­niem, któ­re to­wa­rzy­szy­ło Gor­ba­czo­wo­wi i je­go oto­cze­niu: „kto pierw­szy zdra­dzi, ten prze­ży­je”.

  Tak ro­dzi się fi­nał: Mo­skwa zaj­mu­je ob­sza­ry więk­sze niż wie­le pań­stw eu­ro­pej­ski­ch, a jed­no­cze­śnie nie je­st w sta­nie utrzy­mać kon­tro­li nad wła­snym te­ry­to­rium. Utrzy­ma­nie oku­po­wa­nej Ukra­iny po­że­ra ty­le za­so­bów, że re­gio­ny za­czy­na­ją żyć wła­snym ży­ciem, a eli­ty wo­lą do­ga­dy­wać się z Chi­na­mi, Tur­cją czy Za­cho­dem niż ze so­bą na­wza­jem. ZSRR roz­pa­dł się w chwi­li, gdy na­dal wy­glą­dał groź­nie. W tej wer­sji hi­sto­rii Ro­sja roz­pa­da się wte­dy, gdy wy­glą­da na zwy­cię­ską – bo jej zwy­cię­stwo je­st zbu­do­wa­ne na ty­ch sa­my­ch fun­da­men­ta­ch, któ­re już raz za­wa­li­ły im­pe­rium.

  I znów dzia­ła ta sa­ma za­sa­da: im­pe­rium nie upa­da, gdy prze­gry­wa woj­ny. Im­pe­rium upa­da, gdy wy­gry­wa je za dro­go.

__________________

Trójjęzyczny mózg <- poprzednia notka

na­stęp­na not­ka ->

__________________

Tagi: gps65, Rosja, polityka, wojna