Rynek pracy traci całe pokolenie młodych

Codziennie na naszej stronie (www.instytutwolnosci) w sekcji "Ważne sprawy" opisujemy tematy, które są danego dnia (a czasem i tygodnia/miesiąca) ważne dla Polski, Europy czy świata. 

Europa przeżywa kryzys gospodarczy o "olbrzymich rozmiarach" - powiedział ambasador USA przy Unii Europejskiej, William Kennard, na początku marca. - Młodzi bezrobotni tracą wiarę w Brukselę i nie wiążą swojej przyszłości z Unią. Młodzi, zwłaszcza w krajach będących w ekonomicznej depresji, takich jak Grecja, Hiszpania czy Włochy, coraz częściej postrzegają Brukselę jako problem, a nie rozwiązanie - dodał.

Ze styczniowych danych Eurostatu wynika, że w Unii Europejskiej żyje obecnie 26.217 milionów bezrobotnych (10,8%), w tym 18.998 milionów w strefie euro (11,9%). W porównaniu ze styczniem 2012 jest to wzrost o 1.890.000 osób w Unii, 1.909.000 w strefie euro. Krajami o najniższym wskaźniku bezrobocia są Austria (4,9%), Niemcy i Luksemburg (po 5,3%) oraz Holandia (6%), o najwyższym - Grecja (27% - listopad 2012), Hiszpania (26,2%) oraz Portugalia (17.6%). W porównaniu z danymi z 2012 r. bezrobocie najbardziej spadło w Estonii, Łotwie i Rumunii, natomiast najbardziej wzrosło w Grecji (o 6,2%), Cyprze i Portugalii. Dla porównania - wskaźnik bezrobocia w USA w styczniu 2013 wynosił 7,9%, a w Japonii - 4,2%.

Te dane muszą budzić niepokój, ale dane o bezrobociu wśród młodych - tym bardziej. W przypadku osób poniżej 25 roku życia, bezrobocie w Unii Europejskiej wynosiło w styczniu 2013 r. 5.372 miliona osób, z czego 3.642 miliony to obywatele krajów strefy euro. Przekładając to na procenty, 23,6% dorosłych obywateli Unii (poniżej 25 roku życia) jest bezrobotnych. W strefie euro - 24,2%. Wskaźniki bezrobocia młodych są najniższe w Niemczech (7,9%), Austrii (9,9%) i Holandii (10,3%), a najwyższe - w Grecji (59,4% - dane z listopada 2012), Hiszpanii (55,5%) i Włoszech (38,7%). W Polsce bezrobotnych poniżej 25 r.ż. jest 28,4% - to o prawie 5% więcej niż średnia unijna. Więcej danych z raportu Eurostat ze stycznia 2013 -  tu.

Złe dane dotyczące bezrobocia nie dotyczą oczywiście tylko Europy, ale całego świata. W 2011 r. ryzyko stania się bezrobotnym było trzykrotnie wyższe wśród młodych ludzi niż wśród dorosłych (dane globalne). W 2012 r. na całym świecie bezrobotnych było aż 75 milionów młodych ludzi. Według danych przedstawionych przez ekspertów na World Economic Forum, główne przyczyny bezrobocia młodych to m.in.: jakość edukacji i jej adekwatność do zapotrzebowań rynku, wzrost liczby ludności, kryzys ekonomiczny, brak polityk wspierających zatrudnianie młodych.

Katinka Barysch z brytyjskiego think tanku Centre for European Reform zwraca jednak uwagę, że statystyki bezrobocia młodych powinny być inaczej liczone, bo te Eurostatu uwzględniają tylko młodych ludzi, którzy szukają pracy. Zdaniem ekspertów think tanku, powinno się przede wszystkim skupić na NEET (not in employment, education or training) - liczbę osób, które nie są zatrudnione i nie uczą się. Tak patrząc na statystyki, w Europie liczba osób NEET w wieku od 15 do 29 lat wynosi 14 milionów (15% osób w tym wieku w UE). W Grecji i Bułgarii 1/3 NEET jest bezrobotna.

Bardzo złe dane o bezrobociu wśród młodych dotyczą nie tylko krajów Europy Południowej, najbardziej dotkniętych kryzysem, ale również Wielkiej Brytanii. Z krajów G8, od początku recesji właśnie tam najszybciej wzrosło bezrobocie młodych - obecnie bezrobotnych jest tam milion osób w tej grupie wiekowej. Z raportu The Work Foundation, działającej przy Lancaster University, wynika jednak, że za taki stan nie można winić wyłącznie recesji. Eksperci fundacji sugerują, że brytyjski rząd powinien przyjąć rozwiązania z innych krajów, np. z Niemiec: programy praktyk, do których zobowiązali się w umowie z rządem wszyscy duzi pracodawcy; z Danii - postawienie na edukację w przypadku młodych ludzi bez kwalifikacji; z Australii - odpowiednio przygotowane programy wolontariackie, wprowadzające na rynek pracy.

Podczas ostatniego Forum Ekonomicznego w Davos, ekonomiści szukali sposobów na walkę z bezrobociem młodych. Patrick De Maeseneire, CEO w Adecco Group, powiedział: "Praca warunkuje status społeczny, przyszłość i dochody. To wrażliwy temat, bo mam wrażenie, że tracimy całe pokolenie, a to będzie miało wpływ na kolejne pokolenia. Musimy przywrócić tych młodych ludzi na rynek pracy za wszelką cenę." Szukając rozwiązań na poprawę sytuacji, zwracano uwagę m.in. na sytuację w Niemczech. Christopher Pissarides, noblista z London School Economics and Political Sciences argumentował, że odsetek młodych bezrobotnych jest tam niższy niż np. w Grecji czy Włoszech, bo wprowadzono programy praktyk zawodowych i wiele innych inicjatyw dla ludzi młodych. Zdaniem De Maeseneire sytuację poprawić pomogłoby również m.in. obniżenie podatków korporacyjnych, zwiększenie produktywności firm. Eksperci zwracali również uwagę, że statystykom pomoże demografia - starzejące się społeczeństwa będą stopniowo generować coraz więcej miejsc pracy dla młodych ludzi.

Podobnie myśli Robert Plummer, ekspert BUSINESSEUROPE - Konfederacji Europejskiego Biznesu, który zwraca uwagę, że wysokie bezrobocie młodych jest paradoksem na kontynencie, na którym młodzi nigdy nie byli tak dobrze wyedukowani. Zdaniem eksperta, brakuje im jednak praktycznego doświadczenia, dlatego konieczne jest wprowadzenie w Unii Europejskiej rozwiązań wspierających praktyki młodych. Taki system praktyk nie tylko przynosi zysk młodym ludziom, ale i firmom. Młodzi zdobywają doświadczenie zawodowe i po zakończeniu edukacji nie wchodzą na rynek bez praktycznej wiedzy - proces przechodzenia z edukacji do zatrudnienia staje się dużo płynniejszy. Jako przykłady krajów stosujących takie praktyki wymienia Niemcy, Austrię, Szwajcarię, Danię i Holandię. W Niemczech na program praktyk dla ludzi uczących się, przeznaczane jest 24 miliardów euro rocznie.

Paz Martin Martin z Uniwersytetu Complutense w Madrycie w grudniowym opracowaniu dla Friedrich Ebert Stiftung, pisze, że instytucje europejskie muszą przedefiniować problem bezrobocia młodych w Europie jeśli chcą sobie z nim realnie poradzić. Przede wszystkim, nie można patrzyć na młodych jako na pracowników "gorszej jakości", a do rozwiązań należy wprowadzić hasło "mobilność" - jednak ułatwianie pracy poza granicami kraju, nie powinno zwalniać krajów z myślenia o poprawie sytuacji na wewnętrznym rynku pracy. Martin Martin przestrzega jednak przed "przeedukowaniem" - jego zdaniem programy stażowe, praktyki zawodowe mogą spowodować opóźnienie wejścia młodych ludzi w wielu sektorach rynku. Zdaniem eksperta, w obniżanie poziomu bezrobocia powinny zostać zaangażowane rożne organizacje społeczne, m.in. związki zawodowe.

Problem oczywiście dostrzegają i urzędnicy Unii Europejskiej. Na ostatnim szczycie powstała "Youth Employment Initiative", która ma na celu walkę z bezrobociem młodych. Na programy dla młodych w okresie 2014-2020 Unia przeznaczy 6 miliardów euro - państwa członkowskie będą mogły przeznaczyć fundusze na walkę z bezrobociem. Młodzi ludzie do 25 r.ż. mają otrzymywać ofertę pracy, kontynuowania nauki lub stażu w przeciągu 4 miesięcy od opuszczenia szkoły lub stania się bezrobotnym.

Więcej tekstów i opracowań na temat bezrobocia młodych:

- "The EEAG Report on the European Economy" 

- Gazeta Prawna: "Zmywak paneuropejski. Młodzi przed bezrobociem uciekają do Polski" 

- Business Insider: "Europe's Youth Unemployment Nightmare In 18 Charts"

- Reuters: "Banks saved, but Europe risks "losing a generation" 

- Deutsche Welle: "Spain spurs spending to curb rampant youth unemployment" 

- The Diplomat: "The Real Crisis: Global Youth Unemployment" 

Zdjęcie tytułowe: marsmet48/Flickr (licencja Creative Commons)