Najważniejsze wieści z ostatnich dwóch tygodni na Ukrainie:
- Wybory prezydenckie – wiele się może zmienić
- Święto czytelnictwa i nie tylko
- Eksperci wskazali kluczowe decyzje stojące przed Radą Najwyższą
- Odbudowa przemysłu stoczniowego w Mikołajowie
- Rosyjsko-ukraińska „wojna” w londyńskim sądzie
- Nowy budżet Ukrainy na 2019 r.
- Dodatek specjalny: Rosjanie wykorzystują demokratyczne instytucje przeciwko demokracji – wywiad z Emine Dżaparową
Pieniądze dla Ukrainy w nowym budżecie Pentagonu
Senat USA zatwierdził projekt budżetu Pentagonu na 2019 r., w którym przewidziano zwiększenie pomocy finansowej dla Ukrainy do 250 mln dolarów. Jak poinformowała ambasada Ukrainy w Waszyngtonie, w porównaniu z budżetem na 2018 r. jest to o 50 mln więcej. Pomoc finansowa będzie przeznaczona m. in. na ćwiczenia wojskowe, wsparcie wywiadowcze sił zbrojnych i sił bezpieczeństwa Ukrainy, a także na wsparcie logistyczne i sprzęt wojskowy.
Przypomnijmy, że już w lipcu (kilka dni po spotkaniu Donalda Trumpa z Władimirem Putinem w Helsinkach) Pentagon poinformował o wydzieleniu dodatkowej pomocy finansowej dla Ukrainy. Wiosną nad Dniepr trafiły też pociski kierowane Javelin.
Projekt budżetu na 2019 r. musi zostać jeszcze zatwierdzony przez Izbę Reprezentantów, po czym trafi do podpisu na biurko prezydenta.
Na podstawie: UNIAN
Parubij wzywa Norwegię do blokady Nord Stream 2
Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy Andrij Parubij spotkał się w Kijowie z przewodniczącą norweskiego Stortingu Tone Wilhelmsen Trøen. Prócz uzgodnień co do współpracy w dziedzinie humanitarnej i kulturalnej podniesiono również kwestię budowy gazociągu Nord Stream 2, który ma na celu dostarczanie gazu ziemnego z Rosji bezpośrednio do Niemiec z pominięciem krajów Europy Środkowej. Ukraina jest szczególnie zainteresowana tym, aby projekt nie doszedł do skutku. Przewodniczący Rady Najwyższej wezwał norweski parlament do solidarności w działaniach przeciw konstrukcji gazociągu, który nazwał „agresywnym energetycznym projektem Putina”.
Parubij podziękował Norwegii za dotychczasowe wsparcie, jakie Ukraina otrzymywała od Oslo. Strony wyraziły również gotowość wzmocnienia współpracy w zakresie bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni. Ponadto Trøen doceniła zmiany zachodzące nad Dnieprem, wyrażając nadzieję, że Kijów pozostanie na drodze reform, kontynuując m. in. Walkę z korupcją.
Na początku września wizytę w Kijowie złożyła również minister spraw zagranicznych Norwegii Ine Eriksen Søreide, pozytywnie oceniając perspektywy współpracy gospodarczej wobec postępów ukraińskich reform.
Na podstawie: UNIAN, Ukrinform
Wybory prezydenckie – wiele może się zmienić
Większość Ukraińców, którzy deklarują udział w wyborach prezydenckich (marzec 2019 r.) nie jest pewna swojego ostatecznego wyboru – wynika z sondażu Fundacji Demokratyczne Inicjatywy i Centrum Razumkowa. 2/3 z wyborców, którzy w sondażu wskazali swojego kandydata, twierdzi, że może jeszcze zmienić zdanie. U żadnego z kandydatów grupa „pewnych” wyborców nie stanowi połowy. Najbardziej zdecydowany elektorat ma Wadym Rabinowycz z post-janukowyczowskiej partii Za Życie, oraz Julia Tymoszenko (oboje ponad 45%).
Mniej stabilny elektorat stoi za Petrem Poroszenką, Olehem Liaszką i „nowymi twarzami” – piosenkarzem Swiatosławem Wakarczukiem i komikiem Wołodymyrem Zeleńskim, którzy swoją drogą jeszcze nie podjęli decyzji o udziale w wyborach. Dwóch ostatnich popierają ludzie młodzi, w elektoracie Tymoszenko przeważa grupa wyborców powyżej 60 roku życia, a głosy u Poroszenki są podzielone mniej więcej po równo.
W wyścigu prezydenckim nadal prowadzi Julia Tymoszenko. W wyżej wspominanym sondażu ma ona znaczącą przewagę nad pozostałymi (17,8%) o drugie miejsce walczą Petro Poroszenko i Anatolij Hrycenko (odpowiednio 7,9% i 8,4%). Sondaże, przeprowadzone nieco później, wskazują znacznie lepszą pozycję Poroszenki, co może być związane z udziałem aktualnego prezydenta w paradzie na Dzień Niepodległości. W dwóch nowszych sondażach Tymoszenko osiągała wyniki 15,7% i 17,8, a Poroszenko zbliżał się do niej z wynikiem 12,3% i 11,5%, wysuwając się na pewne drugie miejsce.
Poparcie dla partii politycznych układa się w sposób zbliżony do poparcia ich liderów w wyborach prezydenckich.
Sondaż Demokratycznych Inicjatyw i Centrum Razumkowa (1), Sondaż Socjologicznego Centrum im. Drahomanowa, Sondaż Centrum Razumkowa (2)
Święto czytelnictwa i nie tylko
Ruszyło 25. lwowskie Forum Wydawców – jedna z największych, a na pewno najbardziej oryginalnych imprez książkowych na Ukrainie. W dn. 19-23 września w kilkunastu lokacjach w całym mieście odbędzie się szereg wydarzeń poświęconych nie tylko czytelnictwu – debaty, prezentacje, koncerty i performanse. Forum od lat jest miejscem spotkań najważniejszych przedstawicieli ukraińskiej literatury i kultury. W tym roku we Lwowie zagości 80 gości z zagranicy, w tym m.in. Anne Applebaum. Odbędą się też premiery książek znanych ukraińskich pisarzy: Serhija Żadana, Andrija Bondara czy Andrija Kurkowa.
Na podstawie: Strona Forum Wydawców
Eksperci wskazali kluczowe decyzje stojące przed Radą Najwyższą
Trwa 9. sesja obrad ukraińskiego parlamentu Rady Najwyższej. Pozarządowi eksperci z Reanimacyjnego Pakietu Reform podczas forum „Pełna mobilizacja – wspólny plan działań” wybrali projekty uchwał do przegłosowania, które są kluczowe z punktu widzenia społeczeństwa i przedstawicieli biznesu. Analitycy zaznaczają, że przedwyborczy okres nie jest sprzyjający dla wprowadzania reform, jednak tym bardziej mobilizują polityków do podjęcia decyzji przed zakończeniem kadencji parlamentu (jesień 2019 r.).
Chodzi przede wszystkim o projekt Kodeksu Wyborczego – temat trudny do podjęcia, gdyż parlamentarzyści mogą być niechętni do przyjęcia ważnych zmian, które mogą niekorzystnie wpłynąć na ich własne szanse na reelekcję (np. likwidacja okręgów jednomandatowych). Kolejne niezbędne decyzje stojące przed parlamentem to wybranie nowych członków Centralnej Komisji Wyborczej (aktualnie pozbawionej legitymizacji) oraz decyzja ws. uchwały o ogólnoukraińskich referendach, których (ze względu na niekonstytucyjność poprzednich regulacji) nie można przeprowadzać. Eksperci nie zalecają natomiast likwidacji immunitetu dla parlamentarzystów, która według nich osłabiłaby ukraiński parlamentaryzm. Krok ten jest rozważany przez polityków przed wyborami ze względów populistycznych.
Na podstawie: Dzerkalo Tyżnia, Reanimacyjny Pakiet Reform
Odbudowa przemysłu stoczniowego w Mikołajowie
Po rosyjskiej inwazji na Krym w 2014 r. Ukraina utraciła nie tylko ważne bazy morskie, ale również znaczną część swojej floty wojennej. Pogarszająca się sytuacja międzynarodowa w rejonie Morza Azowskiego i brak realnych sił morskich stanowi tymczasem jeden z głównych czynników wpływających na przyśpieszenie odbudowy morskiego potencjału obronnego Ukrainy.
Obok pozyskiwania nowych okrętów za granicą (m.in. starania o okręty dozorowe z USA) istotnym elementem powrotu Ukrainy na morze jest rekonstrukcja zaniedbanego przemysłu okrętowego. Szczególny przykład stanowi powstała przeszło 230 lat temu stocznia w Mikołajowie (ukr. Миколаївський суднобудівний завод). Zmiany w kierownictwie ukraińskiego koncernu obronnego Ukroboronprom, do którego stocznia należy od 2010 r., doprowadziły do spłaty długów i ogólnej poprawy sytuacji zakładu. Przede wszystkim jednak władze przeznaczyły stoczni rolę głównej bazy remontowo-budowlanej odtwarzanych Sił Morskich Ukrainy. W rezultacie w Mikołajowie rozpoczęto prace renowacyjne. W ich ramach zostaną zlikwidowane dwie (z trzech) najbardziej zniszczonych pochylni. Trwa także rekonstrukcja nieużywanych od kilku lat dźwigów, suwnic i doków pływających. W przyszłości planuje się również wykorzystanie stoczni do budowy statków przeznaczonych dla cywilnych odbiorców zagranicznych, jak miało to miejsce jeszcze 10-15 lat temu.
Na podstawie: Military Navigator
Rosyjsko-ukraińska „wojna” w londyńskim sądzie
W 2013 r., kiedy na ulicach Kijowa rozpoczynała się demonstracją przeciwko odłożeniu przez prezydenta Wiktora Janukowycza podpisania umowy stowarzyszeniowej z Unią Europejską, Rosja zaproponowała Ukrainie pożyczkę w wysokości 15 mld dolarów. Pierwsza część (3 mld dolarów) została wypłacona w grudniu po wizycie Janukowycza w Moskwie. Rosjanie wykupili pakiet ukraińskich euroobligacji (5% w skali roku z terminem spłaty do końca 2015 r.) na podstawie prawa brytyjskiego.
Kijów uważa, że pieniądze były „łapówką” dla Janukowycza za anulowanie umowy z UE.
W połowie grudnia 2015 r. – czyli po tym, jak stało się jasne, że Ukraina nie zamierza spłacać długu – Rosja zwróciła się do sądu w Londynie. W marcu 2017 r. sędzia William Blair odrzucił argumentację Ukrainy, twierdząc, że trzeba oddzielić prawo od polityki. W związku z tym sąd nakazał Kijowowi zwrot zaciągniętego kredytu. Kijów odwołał się od tego orzeczenia do sądu apelacyjnego. W piątek 14 września częściowo poparł on stronę ukraińską. Decyzja o wypłacie Rosji 3 mld dolarów została odłożona na czas nieokreślony.
Na podstawie: LIGA.NET, Bloomberg
Nowy projekt budżet Ukrainy na 2019 r.
„Nasza gospodarka zaczyna się ożywiać” – powiedział premier Wołodymyr Hrojsman w związku z zatwierdzeniem14 września projektu budżetu na 2019 r. Rząd zamierza spowolnić inflację do 7.4 % i przewiduje wzrost PKB na poziomie 3%. „Mówiąc inaczej, dochody Ukraińców będą rosnąć, a ceny będą stabilniejsze” – podkreślił szef rządu.
Priorytetem pozostaje obrona kraju, w tym m. in. modernizacja uzbrojenia. Przeznaczonych na to zostanie 209.5 mld hrywien. Równie istotna jest efektywność energetyczna, wsparcie dla przemysłu węglowego i modernizacja ukraińskich kopalń. Fundusz na budowę dróg ma wynieść 56 miliardów hrywien, natomiast na rozwój działalności rolniczej planuje się przeznaczyć 6.9 mld hrywien.
Nowy budżet przewiduje wzrost płacy minimalnej i postępy decentralizacji – na wsparcie regionalnych projektów w budżecie przeznaczono 41.4 mld hrywien. Wydatki na edukację wyniosą z kolei 242 mld hrywien, a na opiekę zdrowotną – 92.3 mld hrywien.
Na podstawie: UNIAN, ZIK.UA
Rosjanie wykorzystują demokratyczne instytucje przeciwko demokracji – Emine Dżaparowa
W ramach specjalnego dodatku do „Ekspresu Ukraińskiego prezentujemy wywiad z Emine Dżaparową, krymskotatarską działaczką, wiceminister polityki informacyjnej Ukrainy.
Najciekawsze cytaty:
O rosyjskiej polityce informacyjnej: „Żyjemy dziś w świecie fake’owych ekstremistów i terrorystów, bo tak kanał Millet określa muzułmanów i Tatarów krymskich. Z użyciem hybrydowych narzędzi tworzona jest równoległa rzeczywistość.”
O problemach z nadużywaniem wolności słowa: „Uważamy, że międzynarodowa wspólnota nie powinna prowadzić dialogu z pozycji <<wolność słowa ponad wszystko>>. Uważamy ją za wartość, ale oni wolność słowa przekształcają w wolność kłamstwa. Musimy coś z tym robić. Jak sprawdzić, czy ktoś jest dziennikarzem, czy nie? Czy pracuje zgodnie ze standardami?”
O działaniach rosyjskich organizacji: „Na corocznej konferencji OBWE z zakresu przestrzegania praw i wolności człowieka można było zobaczyć aktywny ruch ze strony organizacji, teoretycznie niezależnych, ale w praktyce koordynowanych przez Rosjan.”
O polsko-ukraińskich problemach historycznych: „Sama uważam, że nie powinniśmy chować głowy w piasek, jak zawsze robiła to Federacja Rosyjska, która nie uznaje krzywd Tatarów związanych z deportacją.”
Czytaj całość na stronie Instytutu Wolności
Redaktor prowadzący: Marcin Furdyna – historyk, publicysta. Absolwent Instytutu Historycznego UW
Współpraca: Maciej Piotrowski – ekspert Instytutu Wolności ds. Ukrainy
Tomasz Woźniak – absolwent prawa, pracownik naukowo-dydaktyczny na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Anastazja Kotenko – studentka Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych na Uniwersytecie Warszawskim, wolontariuszka w UNICEF Student Team
