Tereny dzisiejszej Finlandii zamieszkiwane były przez człowieka już około 10 tysięcy lat temu. Jednakże najistotniejszymi momentami w tej najdawniejszej historii było IV tysiąclecie p.n.e. kiedy to nastąpiła fala migracyjna ludów znad Wołgi, przodków dzisiejszych Finów oraz pierwsze tysiąclecie n.e. gdy dotarły tam plemiona ugrofińskie, mieszając się ze sobą i tworząc monolit kulturowy z własnym językiem, zwyczajami i wierzeniami. Ze względów klimatycznych ludy ugrofińskie rozwijały się we względnej izolacji. Mimo tego musiała być to dobrze rozwinięta kultura po której pozostały liczne znaleziska archeologiczne w postaci osad obronnych, ośrodków kultu religijnego a także pochodzących z II tysiąclecia p.n.e. pełnomorskich łodzi żaglowych. W stuleciach początkujących naszą erę, ludy zamieszkujące Finlandię prowadziły szeroka wymianę handlowa i współpracę z germańskimi plemionami Szwecji, od których Finowie przejęli bardziej zaawansowane metody hodowli, uprawy roli, oraz system sprawowania władzy oparty na Jarlach. Część germańskiej populacji migrowała na fińskie ziemie i asymilowała się z ludnością tubylczą.
W VII–VIII wieku w wyniku ocieplenia klimatu nastąpił wzrost liczby ludności i rozwój handlu obrębie Bałtyku. Zagrożenie wynikające z napadów Wikingów spowodowało migrację części ludności w głąb kraju gdzie zakładano osady i miasta. Wszystkie fińskie plemiona w Estonii, Karelii i na Łotwie współpracowały ze sobą i jednoczyły się w czasie zagrożenia, ale nie utworzyły jednego organizmu państwowego. Wyprawy handlowe wikingów, spowodowały nasilenie handlu wymiennego przy udziale ludności miejscowej. Dzięki kontaktom handlowym doszło rozwoju technologicznego fińskich plemion (ulepszona broń, sposób budowy statków przejęty od wikingów) oraz do konsolidacji fińskich struktur plemienno-terytorialnych, na których czele stał król (przywódca – fińskie słowo „kuningas” oznacza jednocześnie króla i wodza), a o najważniejszych sprawach decydowano na – wiecu plemiennym. Finowie sami podejmowali wyprawy handlowe w rejonie Morza Bałtyckiego, oraz uczestniczyli w podróżach z wikingami (ślady obecności w Anglii). W XI wieku na pojawili się pierwsi misjonarze, którzy zaczęli nawracać miejscową ludność na chrześcijaństwo. Zarówno Księstwo Nowogrodzkie, jak i Szwecja chciały uczynić Finlandię swoją sferą wpływów. Ostatecznie wyznaczono granicę pomiędzy dwoma zwaśnionymi państwami. Większość kraju znalazła pod panowaniem Szwecji, a wyznaczona linia zdecydowała o odmiennym rozwoju kultury po obu stronach granicy. W części szwedzkiej dominowała religia katolicka (od XVI w luterańska), na wschodzie prawosławie. Do początku XIX wieku Finlandia, jako Wielkie Księstwo (od 1581 r.) znajdowała się w granicach państwa szwedzkiego.
Pogranicze fińsko-rosyjskie od wieków stanowiło teren walk z Rosjanami. Z różnym szczęściem tereny zamieszkiwane przez Finów zajmowane były przez Szwedów i Rosjan co zubożało i wyniszczało kraj a mieszkańcy byli nękani długotrwałymi klęskami głodu. Dwuletnia rosyjsko – szwedzka wojna zapoczątkowana w 1788 roku spowodowała wśród zmęczonej wojnami ludności pragnienie ogłoszenia neutralności. Dokonano tego wraz z grupą fińskich oficerów, jednakże brak niepodległości i zależność od Szwecji nie przyniosły oczekiwanego rezultatu. W 1808 roku doszło do kolejnej wojny, skutkiem której cała Finlandia przeszła w ręce Rosji. Dla Rosji Finlandia miała znaczenie strategiczne, toteż car Aleksander I nadał Finlandii szeroką autonomię, zachowując system administracji, sądownictwo, religię luterańską i język. Car zwrócił Finlandii ziemie zagarnięte w czasie wcześniejszych wojen. Finowie mieli także swój własny parlament a od 1861 roku własna walutę – markę fińska. Po 1881 roku nastąpił jednak okres ograniczania swobód i intensywnej rusyfikacji, która swój szczyt osiągnęła w 1903 roku. Przegrana Rosji w wojnie z Japonią w 1905 roku zatrzymała ten proces jednakże nasilił się on i trwał aż do uzyskania przez Finlandię niepodległości 6 grudnia 1917 roku. Pierwsze dwa lata wolności upłynęły na poszukiwaniach właściwej formuły utworzenia państwa aby w końcu, 17 lipca 1919 roku została podpisana konstytucja, która ustanawiała republikę. W tym też roku państwa zachodnie oficjalnie uznały Finlandię. W grudniu 1920 roku Finlandia została członkiem Ligi Narodów. Nowo powstałe ZSRR uznał niepodległość Finlandii i podpisało z nią traktat o nieagresji. Pomimo tego w październiku 1939 roku ZSRR zażądał cesji części fińskiego terytorium celem zapewnienia bezpieczeństwa dla Leningradu. Doprowadziło to do tzw. „wojny zimowej”, w której Finlandia, zachowując niepodległość, utraciła 10% swojego terytorium. Wojna jednak nie zakończyła się i w konsekwencji Finlandia przystąpiła do paktu antykominternowskiego kontynuując walki po stronie hitlerowskich Niemiec. W czasie walk wojska fińskie odzyskały tereny utracone w „wojnie zimowej” i wstrzymały działania ofensywne. Walki wznowiono 9 czerwca 1944 roku, kiedy to Armia Czerwona rozpoczęła natarcie z zamiarem opanowania całego terytorium Finlandii. Po zaciętej obronie, a przede wszystkim dzięki zwycięskiej bitwie pod Tali-Ihantala (25 czerwca – 9 lipca 1944 r.) Finom udało się zatrzymać natarcie. Pod względem skali działań była to największa bitwa II wojny światowej na Półwyspie Skandynawskim. Pomimo sukcesu militarnego, 2 września 1944 roku Finlandia została zmuszona do podpisania aktu kapitulacji i zawarła rozejm z państwami koalicji antyhitlerowskiej. Po wojnie, Finlandia utraciła na rzecz ZSRR pewne terytoria, zapłaciła reparacje wojenne oraz częściowo rozbroiła swoją armię, ale zachowała większość terytorium i niepodległość w przeciwieństwie do takich państw jak Litwa, Łotwa czy Estonia.
Po II wonie światowej Finlandia rozpoczęła budowę własnego modelu państwa często nazywanego „trzecią drogą” tj. czegoś pośredniego pomiędzy socjalizmem a kapitalizmem. Finlandia była członkiem EWG i miała ścisłe kontakty z RWPG. Na arenie polityki międzynarodowej została członkiem OBWE i inicjatorem wielu inicjatyw pokojowych. Od 1994 roku jest członkiem Unii Europejskiej i przystąpiła do strefy euro w 1998 roku. Finlandia nie jest członkiem NATO. Fińskie Siły Obrony opierają się na powszechnym poborze mężczyzn w wieku 18 lat. Szkolenie trwa 165, 255 lub 347 dni w zależności od rodzaju służby. Możliwe jest odbycie zastępczej służby wojskowej w formacjach niemilitarnych (także dla kobiet). Pomimo pokojowego charakteru państwa szkolenie wojskowe ma duże znaczenie społeczne. Na potrzeby wojska przeznacza się 1,4% PKB. Są to środki przeznaczone w dużej mierze na utrzymanie zawodowej armii (ok. 32,5 tys. żołnierzy i oficerów) i utrzymania w gotowości rezerw ( oddziały obrony terytorialnej w ilości 230 tys. w pierwszym rzucie, do 900 tys. po rozwinięciu rezerw). Armia Fińska bierze udział w operacjach pokojowych ONZ i innych o charakterze rozjemczym, obserwacyjnym i pomocy humanitarnej.
