W kontekście odznaczenia przez prezydenta Andrzeja Dudę Antoniego Macierewicza Orderem Orła Białego (za działalność w KOR) pojawił się w sieci fałszywy zarzut złamania ustawy o orderach i odznaczeniach. Domorośli „prawnicy”, którzy wiedzę czerpią z memów na Facebooku i Demotywatorach, setki razy „podają dalej” fake newsa o rzekomym złamaniu przez prezydenta ustawy poprzez odznaczenie posła. Zarzut sprowadza się do tego, jakoby art. 3 ust. 1 wspomnianej ustawy zabraniał przyznawania odznaczeń czynnym posłom i senatorom, a Antoni Macierewicz jest przecież nadal czynnym posłem. Tymczasem literalne brzmienie art. 3 ust 1 nie sprowadza się do „zabrania się przyznawania orderów i odznaczeń czynnym posłom i senatorom”, takiego zapisu nie ma, a z treści ustawy nie wynika całkowity zakaz przyznawania odznaczeń parlamentarzystom w trakcie ich kadencji. Art. 3 ust. 1 mówi jedynie, kiedy osoby uprawnione mogą wystąpić do prezydenta z wnioskiem o odznaczenie posła czy senatora: „Z wnioskiem o nadanie Orderu Orła Białego, Orderu Odrodzenia Polski lub Krzyża Zasługi posłowi lub senatorowi można wystąpić po wygaśnięciu mandatu osoby proponowanej do odznaczenia”.
Prezydent nie złamał tutaj ustawy, bo przyznawanie Orderów Orła Białego to prerogatywa prezydenta i może on nadawać te odznaczenia także z własnej inicjatywy. Artykuł 3 określa tylko kto i przy jakich wyłączeniach może wnioskować do prezydenta o nadanie odznaczenia, ale należy go czytać łącznie z art. 2, który mówi, że prezydent może przyznać odznaczenie także z własnej inicjatywy, a nie tylko na czyjś wniosek. Premier czy kapituła orderu nie mogą więc wnioskować o przyznanie odznaczenia urzędującemu posłowi (mówi o tym art. 3), ale równocześnie art. 2 mówi: „1. Ordery i odznaczenia nadaje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Prezydent nadaje ordery z własnej inicjatywy lub na wniosek Prezesa Rady Ministrów oraz Kapituł Orderów.” Z art. 2 jasno wynika, że prezydent może przyznać order samodzielnie. Art. 3 ustawy o orderach i odznaczeniach nie zabrania więc prezydentowi przyznawania orderów urzędującym parlamentarzystom, zabrania tylko kapitułom orderów i premierowi wnioskowania o przyznanie orderu sprawującym mandat parlamentarzystom.
Cały tekst ustawy można łatwo znaleźć w internecie: https://lexlege.pl/ustawa-o-orderach-i-odznaczeniach/rozdzial-1-przepisy-ogolne/4324/ Szkoda, że w mediach społecznościowych u tak wielu komentujących zabrakło weryfikacji, po tym jak ktoś wrzucił głupiego mema na Demotywatory, wyrywając z kontekstu pojedynczy artykuł ustawy, którego najwyraźniej nie rozumie lub świadomie wprowadza w błąd opinię publiczną. Z decyzją o przyznaniu Antoniemu Macierewiczowi najwyższego odznaczenia państwowego można się zgadzać lub nie, ale art. 3 ustawy o orderach i odznaczeniach w związku z art. 2 nie zabrania prezydentowi nadawania odznaczeń urzędującym parlamentarzystom na podstawie jego własnej decyzji.
Krzysztof Kowalczyk
