W związku z rządowymi planami likwidacji Funduszu Kościelnego na rzecz możliwości przekazywania części płaconego podatku na wybrane zgromadzenie (0,3%), KalkulatorPolityczny.pl - we współpracy z Instytutem Badań Pollster - przeprowadził badanie, dzięki któremu można w przybliżeniu oszacować efekty finansowe takiej operacji dla zgromadzeń i związków wyznaniowych.
W Polsce funkcjonuje już możliwość przekazania 1% podatku na wybraną organizację pożytku publicznego. W 2011 roku, zgodnie z danymi Ministerstwa Finansów, z tej możliwości skorzystało 10 134 625 osób, co stanowiło ponad 38% ogółu podatników. Łączna kwota przekazanego podatku wyniosła 400,2 miliona złotych i stanowiła 0,67% całości podatku dochodowego.
Jeżeli przyjrzymy się bliżej tym kwotom, to można wyciągnąć wniosek, iż osoby zarabiające lepiej niż pozostała część społeczeństwa są skłonniejsze do przekazania 1% podatku. Gdyby osoby przekazujące wpisywały się w średnią dochodów, przekazana kwota stanowiłaby 0,38% całości podatku, tu jednak mamy kwotę ponad dwa razy większą.
Aby zbadać skutki finansowe likwidacji Funduszu Kościelnego na rzecz wpłat bezpośrednich, musimy odpowiedzieć na dwa pytania:
1. Jaka część społeczeństwa będzie skłonna do przekazywania 1% podatku na zgromadzenie religijne?
2. Ile wynoszą dochody tej grupy społecznej?
Zapytaliśmy reprezentatywną próbę osób mających dostęp do Ineternetu:
Czy w przypadku zastąpienia Funduszu Kościelnego przez finansowanie z podatków przekazałby/ałaby Pan/i 0,3% swoich podatków na rzecz jakiegoś Kościoła?
29% osób jest skłonnych przekazać 0,3% podatku na rzecz Kościoła, 14% osób nie jest zdecydowanych, natomiast 57% osób deklaruje, że podatku nie przekaże.
Warto zwrócić uwagę na to, że przekazanie podatku wiąże się z wysiłkiem, w przeciwieństwie do nieprzekazania podatku, co może spowodować, że część osób deklarujących przekazanie podatku tego nie zrobi. Z drugiej strony, część osób niezdecydowanych może przekazać swój podatek Kościołowi pod wpływem perswazji.
Przyjrzyjmy się strukturze osób, które deklarują, ze przekażą część podatku na Kościół. Z sondażu Instytutu Badań Pollster wynika, że najbardziej skłonne do przekazania podatku są osoby powyżej 50 roku życia – w tej grupie wiekowej aż 45% osób deklaruje chęć przekazania 0,3% podatku. Także osoby z wyższym wykształceniem są skłonniejsze do przekazywania na rzecz Kościoła części swojego podatku. Nie wykryto związku między wielkością miejscowości w której zamieszkuje respondent, a skłonnością do przekazania podatku na rzecz Kościoła.
Dla porównania, bardziej skłonne do przekazywania podatku na rzecz Organizacji Pożytku Publicznego (OPP) są osoby: z dużych miast, z wyższym wykształceniem, powyżej 35 roku życia.
Może to oznaczać, że podobnie jak w przypadku OPP, suma przekazanych składek przekroczy procent osób, które są skłonne przekazać podatek – widoczna jest większa skłonność do przekazania podatku wśród osób starszych i dobrze wykształconych, a te osiągają wyższy poziom dochodów.
W przypadku OPP - 38% osób, przekazując 1% swojego podatku, przekazała 0,67% podatku ogółem. W przypadku Kościoła, gdyby 29% wiernych wpisało się w średnią dochodów, Kościół otrzymałby 0,087% podatku dochodowego. Zakładając jednak, że grupa przekazująca podatek będzie, tak jak w przypadku OPP, bardziej zamożna niż ogół społeczeństwa, można przyjąć, iż Kościół otrzyma od 0,09% do 0,17% podatku dochodowego.
Gdyby rozwiązanie te funkcjonowało już w 2012 roku, Kościół otrzymałby od 36,27 do 68,51 miliona złotych, przyjmując wpływy z podatku PIT zgodne z założeniami budżetu państwa. Oznacza to, że Kościół znacząco by stracił w porównaniu z finansowaniem z Funduszu Kościelnego, który w 2011 wyniósł 89 milionów złotych.
W krótkiej perspektywie rozwiązanie proponowane przez Rząd będzie zatem skutkować zmniejszeniem wpływów finansowych dla zgromadzeń i związków wyznaniowych. Mając jednak na uwadze stały dostęp Kościoła do swoich wiernych oraz możliwość bezpośredniego zwracania się do nich w czasie nabożeństw, liczba osób dzielących się podatkiem dochodowym z Kościołem przypuszczalnie może rosnąć – tak jak ma to miejsce w przypadku 1% podatku na OPP.
Źródło: Badanie przeprowadzone na zlecenie KalkulatoraPolitycznego.pl w dniach 22 - 24 marca 2012 przez Instytut Badań Pollster. Wywiady przeprowadzono metodą wywiadów internetowych (CAWI) na losowej próbie 819 Polaków w wieku 15+. Maksymalny błąd oszacowania wynosi 3,42%.
