Darek O. Darek O.
248
BLOG

Demokratyzacja Kazachstanu - władza powołuje do życia oficjalną opozycję

Darek O. Darek O. Świat Obserwuj temat Obserwuj notkę 19

Deputowani Mażylisu - izby niższej kazachskiego parlamentu – wprowadzili do ustawy konstytucyjnej „O parlamencie Republiki Kazachstanu i statusie jego posłów” poprawkę definiującą i zatwierdzającą pojęcie „opozycji parlamentarnej”1. Warto przyjrzeć się najważniejszym zapisom tego dokumentu.

Czym jest w myśl nowych przepisów owa opozycja parlamentarna? Otóż są to partie polityczne posiadające swoją reprezentację w Mażylisie, które nie weszły w skład większości parlamentarnej i z reguły wypowiadają się w kwestiach politycznych i społeczno-ekonomicznych reprezentując stanowisko inne niż ta większość.

Parlamentarzyści zgodni byli co do tego, że przedstawicielom opozycji należy zagwarantować prawo do przemawiania na wspólnych sesjach obu izb parlamentu (Mażylis i Senat), posiedzeniach plenarnych Mażylisu, posiedzeniach komisji, grup roboczych, podczas przesłuchań parlamentarnych i innych wydarzeniach związanych z bieżącą pracą poselską na terenie parlamentu.

Kolejny zapis przyjęty przez Mażylis ustanawia obowiązek przeprowadzenia wyborów przewodniczącego jednego ze stałych komitetów Mażylisu wyłącznie spośród deputowanych opozycji. Podobnie, sekretarze dwóch stałych komisji (których jest teraz w Mażylisie 7), mają być wybierani wyłącznie spośród przedstawicieli opozycji.

Opozycja ma jednak w kazachskim parlamencie swoje obowiązki formalne. Za partię opozycyjna nie może zostać uznana każda partia nie wchodząca w skład rządzącej większości. Partia opozycyjna będzie zobowiązana do oficjalnego ogłoszenia swojego odmiennego stanowiska i przejdzie zestaw procedur. Opozycyjni posłowie muszą swoją decyzję ogłosić na posiedzeniu, a ich partia zostanie zarejestrowana jako partia opozycyjna, co znajdzie swoje odzwierciedlenie w regulaminie parlamentu.

Scena polityczna w Kazachstanie 

Przewodniczący Demokratycznej Partii Kazachstanu Ak Żoł, Azat Peruaszew, którego ugrupowanie nie weszło w skład rządu tak skomentował decyzję Mazylisu: 

Uważam, że proponowany projekt zmian będzie znaczącym krokiem dla demokratycznego rozwoju kraju, ponieważ stwarza silne gwarancje dla działań opozycji parlamentarnej.

Z naszej, polskiej perspektywy, trudno nie ulec wrażeniu, że ustawa o „zalegalizowaniu” opozycji parlamentarnej jest niczym innym, jak tylko usankcjonowaniem znanej nam z historii i własnego podwórka „opozycji koncesjonowanej”.

Parlament kazachski składa się z dwóch izb: Mażylisu i Senatu. Partią rządząca jest prezydencka Nur Otan, największa partia polityczna. W ostatnich wyborach w roku 2016 uzyskała ona 84 ze 107 miejsc w izbie niższej. Po stronie rządowej w ławach parlamentarnych zasiada jeszcze dziewięcioro przedstawicieli Zgromadzenia Narodu Kazachstanu. To oficjalny organ polityczny składający się z przedstawicieli regionalnych zgromadzeń ludowych. Jego zdaniem jest reprezentowanie różnych grup etnicznych i dbałość o pokojowe współistnienie wszystkich nacji i religii2.

Po stronie opozycji w Mażylisie pracują dwie partie – Demokratyczna Partia Kazachstanu Ak Żoł (7 deputowanych) i Komunistyczna Ludowa Partia Kazachstanu (7 deputowanych).

Za najbardziej opozycyjna wobec partii rządzącej, uważana jest Ogólnonarodowa Partia Socjaldemokratyczna. Oczywiście działa poza parlamentem. Inna partia opozycji pozaparlamentarnej to Ludowo-Demokratyczna Partia Patriotyczna Auył szorująca po dnie wyborczych podsumowań.

Powyższe zestawienie wypełnia niemal całą polityczną przestrzeń Kazachstanu. Wszelkie inne ugrupowania, albo są zdelegalizowane i rozwiązane (Demokratyczny Wybór Kazachstanu, Komunistyczna Partia Kazachstanu), albo zmarginalizowane i wchłaniane przez oficjalne ugrupowania (Partia Patriotów Kazachstanu). Kazachstan miał nawet swoją Partię Piratów. Jej program był dalece wolnościowy w sferze praw autorskich i wolności słowa. Dziś po tym ugrupowaniu nie został nawet ślad, a pod adresem jej strony internetowej znaleźć można niemiecki serwis oferujący usługi SEO.

Współczesna historia sceny politycznej tego kraju zasługuje na odrębny szkic. Jest bardzo intensywna, obfituje w podziały, rozłamy, sojusze, narodziny, represje, kontrowersyjnych bohaterów, „nawróconych” oligarchów itp. itd., a w rezultacie sprowadza się do całkowitego podporządkowania kazachskiego życia politycznego władzy skupionej w rękach Nursułtana Nazarbajewa (a teraz również obecnego prezydenta Tokajewa). Obserwator z zewnątrz często może mieć problem z właściwym rozpoznaniem pola walki i oceną, kto jest kim, kto jest dobry, a kto zły.

Twarde prawa, ale skuteczne

Z raportu obserwatorów Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie wynika, że wybory prezydenckie w 2019 nie były wolne i uczciwe, a przypadki fałszowania kart do głosowania zdarzały się bardzo często. Freedomhouse3 ocenia, że wybory parlamentarne z roku 2016 także nie spełniały demokratycznych standardów.

Nur Otan zajął 84 z 98 wybieranych miejsc (pozostałe zagwarantowane dla Zgromadzenia Narodu Kazachstanu, którego przedstawicieli w parlamencie wyznacza prezydent), zdobywając 82,2 proc. głosów. Ak Żoł i Komunistyczna Partia Ludowa, które są uważane za lojalne wobec rządu, uzyskały odpowiednio 7,2 proc. i 7,1 proc. głosów. Żadna prawdziwie opozycyjna partia nie była w stanie zdobyć wystarczającej liczby głosów, by wprowadzić choćby jednego przedstawiciela do Mażylisu.

Zresztą, trudno oczekiwać, że w kraju, w którym nie jest gwarantowana wolność mediów, a działacze opozycyjni są w sposób systemowy prześladowani4, jakakolwiek partia sprzeciwiająca się władzy może liczyć na przekroczenie siedmioprocentowego progu wyborczego. Nie ułatwia tego również zakaz tworzenia wyborczych bloków partyjnych.

Także kandydowanie na prezydenta wiąże się z wieloma obostrzeniami. Kandydat musi zdać egzamin z języka kazachskiego (co wydaje się słuszne, o ile kryteria egzaminacyjne są jasne i trwałe), musi wykazać się pięcioletnim stażem w służbie publicznej (podległej władzy państwowej) na konkretnych stanowiskach, a do tego zobowiązany jest do okazania dokumentacji medycznej. No i najważniejsze – jego kandydaturę musi wysunąć zarejestrowana partia lub stowarzyszenie.

Jak zatem widać, lekko nie jest, a powołanie opozycji parlamentarnej to nic innego, jak odświeżenie wizerunku kazachskiego systemu politycznego, jako bardziej otwartego, zmierzającego w stronę demokratyzacji i bliższego europejskim normom prawnym i politycznym.

Źródła:

1 http://www.parlam.kz/ru/status 

2 http://zpkz.kz/pl/ank-2.html 

3 https://freedomhouse.org/country/kazakhstan

4 https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-8-2019-0203_PL.html

Darek O.
O mnie Darek O.

Dariusz Olejniczak - #socjologia #polityka #repatriacja #Kazachstan #AzjaŚrodkowa

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Polityka