10 stycznia odbędą się w Kazachstanie wybory parlamentarne. O miejsca w Mażylisie – niższej izbie parlamentu ubiegać się będą kandydaci z pięciu ugrupowań. Już dziś wiadomo, że zwycięży zdecydowaną przewagą liczebną jedna partia i będzie to obóz władzy Nur Otan.
Kazachowie wybiorą 107 deputowanych na pięcioletnią kadencję. Obowiązują kwoty gwarantowane - na listach wyborczych musi się znaleźć minimum 30 proc. kobiet oraz 20 proc. ludzi młodych, w wieku poniżej 35 lat. Teraz udział kobiet w parlamencie wynosi 22 proc. Nie ma natomiast żadnego parlamentarzysty w wieku poniżej 29 lat. W myśl tego równościowego założenia, z list rządzącego Nur Otan startuje 40 kobiet, w tym panie, które nie skończyły 29 lat.
Co ciekawe, w tych wyborach Nur Otan zastosował demokratyczny w założeniu model wyłaniania kandydatów i kandydatek do parlamentarnego mandatu, czyli wewnątrzpartyjne prawybory. Ta sama partia zbudowała swój program wyborczy w znacznym stopniu uwzględniając postulaty zebrane wśród obywateli w poszczególnych regionach kraju. Przedyskutowano i przyjęto 216 regionalnych programów przedwyborczych uwzględniających ponad 17 tys. propozycji nadesłanych przez obywateli. Kampania wyborcza prowadzona jest zarówno za pośrednictwem debat telewizyjnych, jak i w formule „od drzwi, do drzwi”.
Na łamach „Astana Times” ukazało się skrótowe zestawienie najważniejszych założeń przedwyborczych pięciu partii biorących udział w wyborach:
Nur Otan (Światło Ojczyzny)
Program partii Nur Otan nosi tytuł „Ścieżka zmian: godne życie dla każdego” i podkreśla potrzebę poprawy jakości życia przeciętnego obywatela, promowania sprawiedliwości społecznej i odpowiedzialnego państwa.
Program wyborczy partii koncentruje się na wzmocnieniu środków zapewniających ukierunkowaną pomoc obywatelom w trudnych sytuacjach, zwiększanie wydatków na edukację, naukę, opiekę zdrowotną, kulturę i sport. Finansowanie z budżetu państwa ma wynieść co najmniej 5 proc. PKB. Nakreślono również plany rozwoju regionalnych ośrodków medycznych oraz wzrost wynagrodzeń pracowników służby zdrowia.
Do deklarowanych priorytetów partii należy zapewnienie transparentności działań organów państwowych i stałej kontroli społecznej. Program partii określa sposoby tworzenia miejsc pracy i wspierania rozwoju biznesu w kraju.
Partia Ludowa Kazachstanu
Ludowa Partia Kazachstanu, pierwotnie znana jako Komunistyczna Partia Ludowa Kazachstanu, wyznaczyła dziesięć obszarów, w których zamierza działać w programie wyborczym pod hasłem „Naród, ziemia i sprawiedliwość”. Obszary te obejmują dostępność i jakość edukacji i medycyny, rozwiązanie problemu mieszkaniowego oraz zabezpieczenie socjalne zapewniające osobom starszym godne życie.
Inne priorytety to: przeprowadzenie amnestii pieniężnej dla osób fizycznych i prawnych finansowanych przez banki, uczciwa polityka podatkowa, monitorowanie skuteczności wykonywania decyzji rządowych oraz bezstronność wymiaru sprawiedliwości.
Auyl (Ludowo-Demokratyczna Partia Patriotyczna)
Narodowa Partia Demokratyczna Auyl w kampanii wyborczej podkreśliła potrzebę poprawy warunków życia w rejonach wiejskich. Dlatego jej program wyborczy obejmuje projekty rozwoju infrastruktury wiejskiej, propozycję opracowania i zatwierdzenia minimalnych standardów życia na wsi.
Poza tym, do priorytetów partii należy ustalenie praw do godnej pracy zarobkowej i zatrudnienia w Kodeksie Pracy i innych ustawach związanych ze sferą społeczną, rozszerzenie oficjalnie przyjętego minimalnego koszyka konsumenckiego oraz uzupełnienie systemu wsparcia dla grup społecznych znajdujących się w trudnej sytuacji społecznej.
Partia proponuje też wprowadzenie miesięcznych świadczeń socjalnych dla wszystkich osób poniżej 18 roku życia (porównywalnych do znanego nam 500+).
Adal (Uczciwość) – dawniej Birlik
Program wyborczy partii Adal składa się z pięciu kluczowych obszarów: godnego życia dla wszystkich obywateli, przedsiębiorczości, obszaru rolno-przemysłowego i bezpieczeństwa żywnościowego, silnej regionalnej potęgi oraz postulatów ujętych w haśle „państwa dla ludzi”.
Strona internetowa partii podaje, że ważnym kryterium pomiaru pracy rządu jest należyty dobrostan społeczny obywateli, na który z kolei wpływa stabilna praca, dochody oraz zadowolenie ze statusu społecznego i ogólna sytuacja materialna.
Ak Żoł (Demokratyczna Partia Kazachstanu)
Partia Demokratyczna Ak Zhol w swoim programie opowiada się za wzmocnieniem instytucji parlamentaryzmu i stopniowym przejściem z systemu superprezydenckiego do republiki parlamentarnej.
Partia postuluje by m.in. koalicję rządową budowała i ustalała nie głowa państwa, ale partia, która wygrała wybory parlamentarne, a wyłanianie akimów (burmistrzów) miast i mniejszych miejscowości odbywało się w wyborach bezpośrednich. Ak Zhol chce także rozszerzenia funkcji kontrolnych parlamentu, dających mu prawo do prowadzenia dochodzeń parlamentarnych (ta forma w naszych realiach przejawia się w słynnych sejmowych komisjach śledczych ds. tej czy innej afery). Inne inicjatywy dotyczą wzmocnienia uprawnień parlamentu w zakresie zatwierdzania i kontrolowania budżetu państwa, przyznając mu prawo do przeznaczania środków na potrzeby wyborców wbrew sprzeciwom rządu.
W wyborach dziewięciu deputowanych wybranych zostanie z kadr Zgromadzenia Narodu Kazachstanu, organu doradczego przy prezydencie. Jego członkowie są przedstawicielami organizacji reprezentujących społeczności etniczne zamieszkujące Kazachstan.
Równocześnie z wyborami do Mażlisu wybrani zostaną przedstawiciele Mazlikatów, czyli władz samorządowych w poszczególnych regionach. Tu ciekawostką jest fakt, że po raz pierwszy kandydaci będą wybierani z list partyjnych.
Jeśli chodzi o wybory do Senatu, to mają one formę pośrednią. 47 senatorów wybierają radni poszczególnych regionów (32 senatorów) oraz są powoływani przez prezydenta (15 senatorów).
Wybory do Mażlisu będą obserwowane przez 374 obserwatorów z 9 organizacji międzynarodowych: Międzyparlamentarnego Zgromadzenia Wspólnoty Niepodległych Państw, Komitetu Wykonawczego WNP, Organizacji Współpracy Islamskiej, Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR) OBWE, Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE, Szanghajskiej Organizacji Współpracy, Rady Współpracy Państw Turkijskojęzycznych, Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym, Parlamentu Zgromadzenie krajów turkijskojęzycznych i 26 państw obcych.
Bez względu na postępowe i proobywatelskie deklaracje programowe oraz liczbę obserwatorów zagranicznych, oczywiste jest, że powyborcze karty już zostały rozdane. Wiodącą rolę w kazachskim parlamencie nadal będzie wiodła partia Nur Otan, założona prze pierwszego prezydenta Nursułtana Nazarbajewa. Oczywiste jest także, że Kazachstan nadal będzie satrapią, a wszelkie demokratyczne nadbudowy ideologiczne i formalne nie zmienią tego stanu rzeczy. Wprawdzie Nazarbajew i obecny prezydent Tokajew wyrażali wolę, by rola parlamentu w sprawowaniu władzy, zwiększyła się po tych wyborach, to jasne jest, że to właśnie ci dwaj ludzie nadal będą mieli największy wpływ na stan wszelkich rzeczy w Kazachstanie.
Między dyplomacją a informacją
Podobne do powyższego (poza komentarzem z poprzedniego akapitu), zestawienie informacji wyborczych ukazało się na łamach kilku polskich portali, m.in. stron internetowych Rzeczpospolitej i Wprost. Materiał do tekstu nadesłała Ambasada Republiki Kazachstanu, która jest partnerem publikacji – tej i kilku poprzednich na przestrzeni ostatnich lat. Należy przypuszczać, że publikacja została przez tę ambasadę opłacona. Portal Money.pl opublikował podobny okołowyborczy materiał, z uwzględnieniem specyfiki tego medium, czyli akcentem na kwestie gospodarcze. Wynika z niego, że rynek Kazachstanu jest (co niewykluczone) dla polskiego biznesu oazą. Adnotacja pod tekstem informuje, że jest to artykuł sponsorowany. Kto jest sponsorem? Najpewniej ambasada Kazachstanu.
Nie należy władz Kazachstanu winić za prowadzenie polityki promocyjnej legalnymi środkami, dostępnymi i stosowanymi na całym świecie przez wszystkie trzeźwo myślące dyplomacje. Nie mam też pretensji do mediów, że publikują komercyjne teksty, bo mają do tego prawo, a odmowa publikacji groziłaby narażeniem się na zarzut dyskryminacji zleceniodawcy. Chciałbym jedynie, by redakcje weryfikowały jak najczęściej stan rzeczy i poza materiałami sponsorowanymi publikowały własne informacje i komentarze odzwierciedlające rzeczywistość świata. Azja Środkowa to – moim zdaniem - naprawdę interesujący region owego globalnego świata, wart głębszej i częstszej uwagi, niż tylko przy okazji kolejnych wyborów i kolejnych materiałów promocyjnych przesłanych przez tę, czy inną ambasadę.
